PUTİN’İN ORTADOĞU POLİTİKASI VEYA RUSLAR NEDEN SURİYE’DEDİR?

Tesnim Haber Ajansı - Suriye savaşında şuan bütün dikkatler Rusya’nın üzerindedir. 2015 yılı ekimin ilk günlerinden başlayarak Suriye’de askeri operasyonlar yürüten Rusya hem de eleştiri okları hedefindedir. Suriye’de Beşşar Esad ordusuna önemli destek sağlayan Rus kuvvetleri Suriye’de önemli başarılara ulaştı.

2015 Eylül ayı itibarıyla Suriye'nin kuzeybatısındaki Lazkiye'de konuşlandırılan Rusya askeri kuvvetleri Bassel El-Esed hava üssünde (Himeymim) 2 bin Rus personelin yanı sıra 32 uçak, 16 helikopter, 9 tank, 2 karadan havaya fırlatılan füze savunma sistemi Rusya'nın Suriye'deki askeri varlığının en önemli unsurunu oluşturdular. Daha önce Tartus’ta bulunan kuvettlere takviye olarak sonraki aylarda Rusya’da büyük sayda asker ve silah Suriye’ye gönderildi. Şuan Suriye’de 70 civarında Rus uçağının bulunduğu ihtimal olunur. Lakin her geçen gün Suriye’deki Rus askeri varlığı artmaktadır.

Rusların Humus kenti yakınlarındaki el Şayrat askeri üssünü kullanmaya başladığı bildirilir. Tabii Rusların Suriye’deki en önemli askeri üssü Tartus’tadır. Rusların Suriye savaşına bu kadar önem vermeleri, hatta hayati bir meseleye dönüştürmeleri geçen zaman her zaman soru işaretleri doğurmuştur.

Putin’in bu adımı büyük eleştirileri de beraberinde getirmekle birlikte, aynı zamanda şu soruya gündeme taşıyor: Rusya neden Suriye’dedir? 

Önce ondan başlamak lazımdır ki, Rusya bu gün değil, 45 yıl önce Suriye’ye ayak basmış. 1971 senesinde o zaman hâkimiyete yeni gelmiş, SSCB’de askeri uçak pilotu eğitimi almış Hafız Esad’ın devlet başkanı olmasından kısa süre sonra SSCB ve Suriye arasında imzalanan askeri işbirliği anlaşması gereği Suriye’nin Tartus liman şehrinde SSCB’nin (daha sonra Rusya’nın) Deniz Kuvvetlerinin 720 sayılı Maddi-Teknik Teçhizat Bazası kuruldu.

Anlaşmaya göre burada Sovyet Deniz Kuvvetlerinin Ak denizdeki gemilerinin tamiri, yakıt doldurulması ve diğer lojistik destek faaliyetleri yürütülürdü. Lakin bazanın asıl amacı ‘Soğuk savaş’ döneminde Orta Doğu’da SSCB’nin çıkarlarını korumak, Ak denizde Sovyet mevcutluğunu korumak idi. Suriye o dönemlerde aynı zamanda NATO’nun üyesi olan Türkiye ile SSCB-NATO ‘savaş sınırı’ hattına çevrildi.

Lakin 90’lı yıllarda Orta Doğuda oluşan olaylar, Rusya’nın zayıflaması Suriye’deki Tartus’dakı askeri üsse ilgiyi de etkiledi. Lakin Rusya’nın kuvvetlenmesi ve Putin döneminde yayılmacı politikaların güçlenmesi Suriye ile ilişkilere de etki etti. 2005 yılında Putin Suriye ile yeni anlaşma imzalayarak SSCB’den kalan borçların silinmesi karşılığında Tartus askeri üssünün Rusya’da kalmasını temin etti. 2009 yılından sonra Rusya üssün modernleştirilmesini başlatsa da, Ruslar zorunlu olarak bunu 2015’ten sonra etmeye başladılar.

Suriye’de iç savaş başladıktan az sonra 2013 yılında savaşın büyümesi sebebinden Ruslar Şam ve Tartusdakı askeri üste bulunan sivil ahalini ve askeri kuvvetleri büyük ölçüde geri çekti. Lakin tezlikle Ruslar Tartusa geri dönürler. Lakin bu defa daha kuvvetli.

Son bir yılda Ruslar Suriye’ye en son model, daha önce kullanılmamış SU-35 uçakları, SU-34, SU-24, SU-25, aynı zamanda uzak mesafeli uçuşlar yapan SU-30 ve SU-30CM gibi savaş ve bombardımancı uçaklarla aynı zamanda  Mİ-8, Mİ-24, Mİ-24P gibi saldırı ve askeri nakliyat helikopterleri konuşlandırmıştır.

Suriye’de bulunan Rusya askeri kuvvetlerine dâhil olan en önemli silahlar sırasında en son model hava savunma sistemleri de yer alır. Bunlar en son model yapılanma hesap olunan C-400 ‘Triumf’ Hava-Savunma roket bataryası, ‘Pansir-C1’ roket ateşleme bataryası, radyo elektron mücadele sistemi olan ‘Krasuxa-4’ ve diğer roket ve ateşleme silahları gönderilmiştir.

Rusya’nın Suriye’de savaşan paralı askerleri dışında nizami kuvvetleri bulunmuyor. Lakin aynı zamanda Moskova Suriye ordusuna ‘İveco LMV M65 ‘Rıs’ zırhlı askeri araçları, aynı zamanda BTR-80 ve BTR-82A model en son askeri savaş aracları ve en güçlüler sırasında adı geçen Т-90 ‘Vladimir’ tanklarını vermiştir. Bu tanklar üzerinde bulunan radyo kurgular vasıtasıyla roketleri yayındır mağı becere bilir. En son olarak Rusya, hava kuvvetlerindeki en gelişmiş casus uçağı TU-214R'yi Suriye'ye yolladığı bildirildi. Medyaya sızan bilgilere Tataristan başkenti Kazan'dan havalanan uçağın, İran ve Irak hava sahalarını takip ederek Lazkiye'deki Humaymim hava üssüne ulaştığı kaydedildi.

Düşmanı ‘kapıda karşılamak’

Bir çokları haklı olarak Putin’in bu kadar tepkiyi toplayarak, Batını karşısına alarak Suriye’ye asker göndermesi, Esad’ı korumağa çalışmasının amacı nedir? Neden Putin her şeyi göze alarak Suriye’de Esad’ı bırakmıyor?

Bu soruya bir kaç noktaya dokunmakla cevap vermek olar. Birincisi, yukarıda dokunduğumuz Rusya-Suriye işbirliğidir. Sovyet zamanında Suriye Rusya’nın (SSCB) Orta Doğuda en yakın müttefiki idi. Mısır, Irak gibi inişli-yokuşlu, çelişkili müttefiklik ilişkileri ile kıyasla Sovyet-Suriye ilişkileri daha sağlam olmuştur. Ukrayna dışında Rusya’nın şuan dünya ülkelerinde deniz üssü olan ülke Suriye’dir. Bu yüzden Rusya Suriye’ni Batıya kaybetmek istemiyor.

Suriye’nin Putin için ikinci önemli tarafı İŞİD ve El Kaide gibi terör grupları ile hesaplaşmak zorunluğudur. Resmi verilere ve ya Rusya istihbarat kurumunun raporlarına göre İŞİD üyeleri arasında 3 bin eski Sovyet cumhuriyetlerinden gitme savaşçılar var. Bunlardan 1700’e kadarı ve ya daha çok Rusya vatandaşıdır. İlave olarak şuan Kuzey Kafkasya’da halen Rusya hükumet kuvvetlerine karşı savaşan radikal teröristler var. İŞİD bir kaç defe Rusya’nı savaşla tehdit etmiş, ilk fırsatta Kuzey Kafkasya’da Ruslara karşı savaşacaklarını beyan etmişler. Bunu Ruslar da iyi bilir ki, radikal terör örgütleri ilk fırsatta Kuzey Kafkasya’da yeniden başkaldıracak.

Rusya ise iki defa Çeçen savaşı yaşamış ve bunun acılarını uzun zaman tatmak zorunda kalmıştır. Bu yüzden de Putin için en iyi olanı El Kaide ve İŞİD gibi radikal dinci gruplarla onlar Rusya’ya gelmemişten, onlara karşı uzak ülkede – Suriye’de savaşmaktır. Bu yüzden hatta büyük sayda kayıp vermek pahasına olsa bile Rusya’nın terör örgütleri ile Kuzey Kafkasya’da değil, Suriye’de savaşması Moskova açısından daha iyi bir senaryodur.

Esad’ı koruyup saklayacağı takdirde Rusya Orta Doğu’da etkisini daha da büyütecek. Aksine kaybederse bu, onun için bütünlükte bölgede etkisini kaybetmesi, aynı zamanda sonraki dönemde Ukrayna ve Kırım sorununun gündeme gelmesi, hatta Rusya’dan geri alınması da gündeme gelebilir. Bu yüzden Suriye gibi Rusya’dan uzak coğrafyada savaşmak Putin için uygundur.

Böylece görüldüğü gibi savaş bir kaç sebepten Rusya için uygundur. Hatta Rusya’nın çıkarlarına bile uygundur. Bu yüzden Putin Suriye’de kalmak, Esad hükûmetini savunmaya, Suriye’nin şu anki devletinin korunup saklanmasına çalışır.

Kenan Rövşenoğlu