İRAN MECLİSİNDE GAYRİMÜSLİM ve AZINLIK HALKIN VEKİLLERİ

Tesnim Haber Ajansı- Lübnan Gazetesi El-Ahbar, İran Parlamento seçimlerinde azınlıkların konumuna değinerek, “İran Parlamentosunda Müslüman olmayan azınlıklardan beş milletvekili bulunmakta ve bu milletvekillerini kendileri seçmektedir. Aynı zamanda hiçbir İranlı Müslüman onların bu seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip değildir.” diye yazdı.

El- Ahbar Gazetesinde Hasan Heyder’in kaleminden yazılan makalede şunlar ifade ediliyor:

“İran’daki azınlıklar, İran’ın kanunlarına göre mecliste beş milletvekili hakkına sahip. Onlar İslam temellerindeki inanç şartlarından muaflar ve kendi inançlarında kalabiliyorlar. Onlar diğer İranlılarla eşit haklara sahipler ve İran anayasasına göre, İslam’dan başka bir dine mensup olsalar bile birinci dereceden ülke vatandaşı sayılıyorlar.

İran meclisindeki beş milletvekili koltuğundan üçü Hıristiyanların, biri Ermenilerin ve diğer biri de Süryanilerin. Aynı zamanda İran Parlamentosunda Yahudilerin ve Zerdüştlerinde bir milletvekili bulunuyor.

İran yasalarına göre, her 250 bin kişi parlamentoda bir milletvekili çıkarma hakkına sahip. Bu esasa göre İran İslami Şura Meclisinin milletvekili sayısı 290’a ulaştı. Kısa bir inceleme sonucu görüyoruz ki, İran yasalarına göre her 250 bin kişi sadece bir milletvekili çıkarabilirken, İran’daki bütün azınlıkların toplam sayısı 200 binden fazla olmamasına rağmen 5 milletvekili çıkarabiliyorlar.

İran’daki azınlıklar İran parlamento seçimlerinde, milletvekillerini kendileri belirliyorlar ve hiçbir Müslüman İranlı, onların seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip değil. Onlar hem milletvekili tayininde, hem de meclise gönderilecek milletvekillerinde tam manasıyla bir özgürlüğe sahipler. İran yasaları ayrıca, azınlıklara, ya kendi belirledikleri milletvekillerine, ya da Müslüman milletvekillerine oy verebilme tercihi sağlıyor. Tabi herkes bir oy kullanma hakkına sahip olduğu için, Müslüman birine oy verdikleri takdirde, azınlıklardan olan milletvekillerine oy kullanamıyorlar ya da bu konunun tam aksinde de aynı durum geçerli.

Azınlıklar aynı zamanda Uzmanlar Meclisi seçim sürecine de katılabiliyorlar. Bu meclis Sünni ve Şii âlimlerden oluşuyor ve Veliy-i Fakih’in seçimi onların en önemli görevi.

İran’da, Hıristiyanların bulunduğu bölgelerin dağılımı; İran’ın batısı ve merkezinin güneyindedir. İran’daki Yahudilerin sayısı da yaklaşık 25 bin kişidir ve bunlar, Tahran, İsfahan ve Yezd’de ikamet etmektedirler. Hemayun Yakup Sami ve Siamek Sıdk, İran Parlamento seçimlerinde Yahudi azınlıklardan olan iki milletvekili adayıdır. Keldaniler ve Süryaniler de İran’ın kuzey doğu ve batı bölgelerinde ve Tahran’da ikamet etmektedir. Onlar yaklaşık olarak 25 bin nüfusa sahipler. Onlardan da Lawrence Onuye, Jonathan Kaliya ve Roman Chakme isimli üç kişi İran Parlamento seçimlerinde milletvekili adaylarıdır.

Zerdüştlerin İran’da 30 binden fazla nüfusu var ve genellikle İsfahan ve diğer bölgelerde yaşıyorlar. Onlardan da biri kadın olmak üzere beş milletvekili adayı, İran parlamento seçimlerinde birbirleriyle yarışıyorlar. Bu milletvekili adayların isimleri de şöyle: Kuruş Azer Gojaspe, Esfendiarİhtiyari, Behşid Berhordar, Pedram Suruş Pur ve Peyman Keşaverzian.

İran Parlamentosunda azınlıklardan sandalyede en büyük pay Ermenilere ait. Onların nüfusu 120 binden fazla ve İran’ın kuzey batısı, Tahran ve özellikle İsfahan’da ikamet etmekteler. Aralarında bir kadınında bulunduğu 8 Ermeni, İran Parlamento seçimlerine aday. Bu adayların ismi de şu şekilde: Jorjek Abramian, Ormond Baghramyan, Voraj Darmarderosyan, Albert Bakhzeyan, Karen Khanlery, Yvot Nahçıvan, Andranik Simon ve Arbiy Tahmasian.

Azınlıklar genellikle siyasi partilere katılmıyorlar. Çünkü onlar Gelenekçiler ve Yenilikçiler arasında süre gelen rekabetleri önemsemiyorlar. Onlar genellikle bağımsız olarak aday oluyorlar. Azınlık Milletvekillerinin, azınlıkların bağımsız kimliğini korumak amacıyla parlamentodaki partiler hakkında siyasi tutumunu anlamak için yeni meclis oturumlarının açılmasının beklenmesi gerekiyor. Azınlıklar aynı zamanda ekonomi ve siyasi alanlar gibi milli konularda da parlamentodaki komisyonlara katılabiliyorlar.

Azınlıklara verilen özgürlükler ve onların parlamento seçimlerinde kendi milletvekillerini belirlemeleri ve seçmeleri, onların İran hükümeti gölgesinde çok rahat bir şekilde yaşadıklarını ve kimsenin onlara karışmadığını göstermektedir. Onlar İran halkının bir parçasıdır. Azınlıkların milletvekilleri her zaman dindaşlarına daha iyi imkânlar sunabilmek için çalışıyorlar. İşte bu yüzden İran seçimlerine yoğun bir katılım ve rağbet var. Bu rağbet, kanunların halk arasında sağladığı kolaylıklardan ve Müslümanlar ve azınlıklar arasında hak ve sorumluluklar adına hiçbir fark gözetilmemesinden kaynaklanmaktadır.