اختلاف بین احزاب «جمعیت» و «جنبش»، بازتولید منازعه احزاب اسلامی و چپ در افغانستان است
استاد دانشگاه در کابل با اشاره به درگیریهای احزاب جمعیت و جنبش در شمال افغانستان اظهارداشت که اختلاف این احزاب از لحاظ دسته بندی در گذشته به منازعه احزاب اسلامی و چپ در افغانستان بر می‌گردد و اکنون نیز مباحث قومی در درگیری‌ها تعیین کننده است.
«ذاکر حسین ارشاد» استاد دانشگاه و معاون آموزشی دانشگاه ابن سینا در کابل در گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، عامل قومی و گذشته احزاب جمعیت و جنبش در افغانستان را از مهمترین دلایل تنش‌های کنونی این احزاب دانست.
وی در مورد آغاز اختلاف این احزاب اظهارداشت که حزب جمعیت اسلامی افغانستان در گروه اخوان المسلمین قرار می‌گیرد و یک سری ارزشهای اسلامی برای آن مهم است بنابراین بر اساس همین ارزشها سیاست حزبی خود را تنظیم می‌کند اما حزب جنبش اسلامی به رهبری ژنرال دوستم از لحاظ دسته بندی سابقه وگذشته به احزاب چپ بر می‌گردد و گذشته منازعات احزاب اسلامی وچپ در افغانستان در منازعه بین حزب جمعیت وجنبش خود را باز تولید کرده است.
هویت قومی مهمترین دلیل اختلافات احزاب جمعیت و جنبش در افغانستان
استاد دانشگاه در کابل ادامه داد که بحث قومی نیز از مهمترین عامل اختلافات دو حزب به نظر می‌رسد زیرا خیلی از سیاستها در افغانستان متاثر از مسله هویت قومی است در شهر مزارشریف که یک پایگاه گذشته ازبکها و ژنرال دوستم به شمار می‌آمد؛ معادلات جدید و حضور «عطا محمد نور» سرپرست ولایت بلخ قدرت و برتری از آن حزب جمعیت شد و عملاً جای و مجال سیاسی برای حزب جنبش کاهش یافت.
در انتخابات اخیر و حضور دوستم در مناسبات قدرت، شرایط کمی متفاوت شده است و از نظر روانی حزب جنبش هم خود را شریک قدرت کلی افغانستان محسوب می‌کند و از نظر سلسله مراتب نیز ژنرال دوستم معاون اول رئیس جمهور افغانستان است و عطا نهایتا سرپرست ولایت است به همین دلیل یکسری تحرکات از سوی ژنرال دوستم و حامیان وی روی دست گرفته شد و مقاومت‌هایی هم از سوی رهبری محلی جمعیت یعنی عطامحمد نور برای حفظ روند گذشته خود را در قالب جدال بین این دو حزب نشان داد.
ارشاد در مورد دست‌های پشت پرده در اختلاف احزاب جمعیت و جنبش در افغانستان نیز اظهارداشت که متاسفانه همانگونه که افغانستان میدان جدال قدرتهای بزرگ جهانی و منطقه‌ای بوده است در مقیاس کوچکتر نیز مانند اختلافات عطا محمد نور و ژنرال دوستم رخ داده است بنابراین برخی از عوامل بر می‌گردد به جدالهای منطقه‌ای قدرتها که ممکن است هر کدام از َآنها منافع‌شان را در حمایت از یکی از این افراد جستجو کنند.
منازعه عطا و دوستم منعکس کننده اختلافات دورنی و هم بازتاب دهنده جدال قدرتهای منطقه‌ایست که از آنها حمایت می‌کنند.
معاون آموزشی دانشگاه ابن سینا همچنین در مورد نقش ترکیه در این اختلافها گفت که برخی از مانورها و بازی سیاستمداران در افغانستان داشتن پرستیژ حمایت خارجی است و در مورد ژنرال دوستم نیز برخی بر این باورند که گویا دولت ترکیه از او حمایت می‌کند علاوه بر بحث‌های سیاسی که ممکن است وجود داشته باشد و نظام سیاسی ترکیه منافع خود را از طریق بازیگران که در درون جنبش است جستجو کند بخش قابل توجه ماجرا برمی‌گردد به بحث هویتی و ترک تباری که گویا عنوان می‌شود که رهبر حزب جنبش ملی اسلامی در راس یک جریان سیاسی ترک تبار قرار دارد که حامی آن ترکیه است و از ارزشهای این کشور نیز حمایت می‌کند.
شکاف بین عطامحمد نور و ژنرال دوستم به نفع دولت وحدت ملی
استاد دانشگاه ابن سینا در ادامه با تاکید بر نگاه ابزاری دولت وحدت ملی به اختلافات عطا و دوستم در شمال تصریح کرد که حداقل یکی از گمانها این است که دولت وحدت ملی بجای حل منازعه این دو رهبر و رقیب کهنه کار در پی دامن زدن به اختلافت است زیرا باور دارد که به هر میزان شکاف و وا گرایی بین این دو جریان سیاسی و اقلیت قومی تاجیک و ازبک بیشتر شود به همان میزان مطالبات جدی ای اقوام از این دولت کاهش می‌یابد بنابراین مقامات کابل فرصت نفس کشیدن پیدا می‌کنند. علاوه براین بحث‌های سیاسی و امنیتی دیگری هم وجود دارد که در نتیجه اختلافات این دو حزب در شمال افغانستان، جریان انتقال جنگ از جنوب به شمال با مانع کمتری مواجه خواهد شد.
وی همچنین در مورد چرایی عدم تلاش رهبران حزب جمعیت و جنبش نیز گفت که برای جنبش هم رهبری و مدیریت کلان مزار شریف و ولایت بلخ جزء موضوعات و اهداف اصلی به حساب می آید و در عین حال حضور بلند مدت و ادامه دارد در مزار شریف و ولایت بلخ برای عطامحمد نور و حزب جمعیت نیز به یکک امر حیثیتی تبدیل شده است در نتیجه این رقابتها و برخی مسایل دیگر که عنوان شد مانع کوتاه آمدن آنها می‌شود و متاسفانه بازی سیاسی در افغانستان از نوع جمع جبری صفر است و تا زمانی که قاعده بازی این گونه در مزارشریف وجود داشته باشد کمتر فرصتی برای آشتی میان دو جریان بووجود خواهد آمد به همین دلیل عطا هیچگاه پیروزی خود را در پیروزی دوستم و شکست خود را در شکست دوستم تعریف نمی‌کند دوستم نیز همینطور.
ذاکر حسین ارشاد در مورد اعتراض‌ها در مزارشریف علیه سرپرست ولایت بلخ نیز خاطرنشان کرد که حزب جنبش ملی اسلامی بی‌علاقه نیست که مشروعیت سیاسی و مدیریتی عطا در مزارشریف زیر سوال برود و کارنامه مثبت نسبی او بویژه در امنیت و بازسازی خدشه‌دار شود.به همان میزان که دوستم رقابت کهنه با عطا دارد «جمعه خان همدرد» هم رقابت دیرینه با عطا دارد.
این در حالی است که هنوز عطامحمد نور به عنوان سرپرست در ولایت بلخ فعالیت می‌کند زیرا همواره منتقد سیاست‌های دولت اشرف غنی بوده است بنابراین دولت کابل هم خیلی تمایل ندارد که وی در جایگاه سابق خود محکم شود.
اختلافات شمال افغانستان بازتاب دهنده جدال جاری در مناسبات قدرت
استاد دانشگاه در کابل در مورد سرانجام این اختلافات بیان کرد که جدال و منازعه بین عطا و دوستم در شمال بازتاب دهنده نوع جدال جاری در مناسبات قدرت در کل افغانستان است و سیاست‌های پیچیده در این کشور نیز به فاکتورها و متغیرهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی قابل تحلیل وارزیابی معطوف است بنابراین بحران ادامه خواهد یافت.
در شمال افغانستان نیز از یکسو دوستم به عنوان معاون اول رئیس جمهور پایگاه نمادین احراز کرده است و انتظاراتی برای طرفداران حزب جنبش بوجود آورده مبنی براینکه شرایط این حزب با قبل متفاوت شده است. و از سوی دیگر قدرت عینی عطامحمد نور و جریانهایی که در داخل و خارج از دولت، از او حمایت می‌کنند سبب فراز و فرود در روابط این دو جریان شده است که براحتی قابل نیست.
با این حال ژنرال دوستم پس از چند مدتی جنجال برانگیز می‌شود زیرا از این طریق در درون و بیرون حکومت از کارت او برای بازی استفاده می‌کنند.
انتهای پیام/.
