نگاهی به آمادگی الکترونیکی در افغانستان؛ جوانترین کشور منطقه

«غلامرضا خرمی» با ارسال مطلبی به دفتر منطقه‎‌ای خبرگزاری تسنیم، در مورد آمادگی الکترونیکی در افغانستان نوشت که این کشور جوانترین در خاورمیانه است و حدود 41 درصد جمعیت آن زیر 14 سال و 64 درصد آن زیر 24 سال است بنابراین دولت این کشور با برنامه ریزی صحیح در قالب چارچوبی مشخص از این ظرفیت بالقوه استفاده کند.

جوانی جمعیت برای تمامی کشورها دارای دو جنبه فرصت و تهدید است، اگر برنامه‌ریزی مناسب برای بهره‌برداری از نیروی جوان صورت گیرد می‌تواند زمینه ساز آینده‌ روشن، بروز خلاقیت و نوآوری برای کشورها باشد، اما در نقطه مقابل در صورت بیکاری جوانان تهدیداتی چون افزایش ناامنی اجتماعی و دیگر مشکلات  را در پی خواهد داشت و افغانستان در حال حاضر در نتیجه سوء تدبیر سیاستمداران قرار دارد و باید این سوء تدبیر تبدیل به برنامه شود تا نتیجه‌ای مشخص و مداوم برای آینده روشن و امنیت سراسری داشته باشد.

دولت‌ها نقشی سازنده در روند استفاده از فناوری‌های مدرن و شکل گیری ارتباط مدون و متقابل با مردم را ایفا می‌کنند اما اگر نگاهی به جامعه افغانستان در زمان جنگ داشته باشیم و گذری بزنیم بر نظام آن دوران ، شاید شاهد ویرانی بیشتر از بازسازی باشیم:

- واحد درسی سراسری، معیارهای مشخص و کتب درسی استاندارد موجود نبود.

- 38 مدرسه آموزشی و حرفه‌ای فعال بود که که 1500 دانش‌آموز و 50 استاد مرد در آن مشغول تعلیم و تربیت بودند.

- سالانه فقط 22000 نفر از طبقه مردان در دوره‌های سوادآموزی حضور داشتند.

- تنها 7900 دانشجو در 15 موسسه تحصیلات عالی مشغول کسب علم بودند.

این موارد خود بیانگر کمبود آموزش و عدم فرهنگ سازی در بین آحاد مردم و شهروندان افغانستان است که هنوز هم در برخی ولایت‌های این کشور موجود است، اگر دولت کابل قصد دارد در این عرصه گامی ارزنده بردارد باید بدون توجه به منطقه و قومیت که سال‌ها در افغانستان موجود بوده عمل کند.

از سال 1381 تاکنون شاهد بوده‌ایم که وزارت آموزش و پرورش اصلاحات اساسی را دنبال و به دستاوردهای چشمگیری نائل آمده است، اما این قبیل پیشرفت‌ها صرفا در ولایت‌های بزرگ اتفاق افتاده است و در مناطق و شهرستان‌های کوچک وجود ندارد و نبود نظامی آموزشی عادلانه، وجود آمارهای نامشخص از مدارس و وجود دانش‌آموزان فرضی که در صورت ترک تحصیل باز هم محصل قلمداد می‌شوند.

این روند باید اصلاح  و به یک سامانه سراسری نظام آموزشی یکپارچه متصل شود، زیرا اگر نگاهی به جوامع پیشرفته بیفکنیم باید در اولین گام یک نظام آموزشی عادل و صادق داشته باشیم.

 اما تا اکنون می‌توانیم بگوییم کارکردهای سیستم آموزش و پرورش افغانستان روند رو به رشد و مثبتی را نشان می‌دهد و روند‌های منفی نشان از نبود امنیت کافی در این کشور است و نظام آموزشی برای موفقیت و نیل به اهداف دراز مدت نیازمند امنیت سراسری و دسترسی عامه مردم از جمله دسترسی همه دختران این کشور به سیستم آموزشی هستند.

بانوان که به واسطه جنگ داخلی و قوانین سختگیرانه سیستم طالبان از چرخه آموزشی افغانستان دور افتاده‌اند، باید برای موفقیت و آمادگی پذیرش همه جانبه علوم وارد این سیستم پویا شوند.

کارکردهای نظام آموزش و پرورش افغانستان

- بیش از هشت برابر افزایش تعداد معلمان: «یعنی امروز در نظام آموزش و پرورش افغانستان تعداد  170000 معلم که 30٪ آنان را بانوان تشکیل می‌دهد مشغول خدمت هستند».

- تعداد مدارس رسمی تعلیمات اسلامی به 16 هزار  باب افزایش یافته و هشت و نیم میلیون  نفر متعلم  در آن مشغول کسب علوم اسلامی هستند که 25٪ این تعداد را بانوان تشکیل می‌دهد.

- جهت تقویت مشارکت مردمی به منظور بهبود کیفیت آموزش، 8500 شورای مدارس تأسیس گردیده و 4500 مدرسه با کمک‌های مردمی بنا شده است.

البته اینها خود گواه بر درک اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی در جامعه دور از پیشرفت افغانستان است، مسئولان به خوبی جایگاه آموزش و فرهنگ سازی و کسب آمادگی برای پذیرش پیشرفت‌ها را درک کرده و در پی جبران این جای خالی که  حاصل جنگ‌های داخلی است می‌باشند، اما اراده جدی و عزم راسخ همه مردم این کشور را برای ریشه کنی بی سوادی و پذیرش علوم را نیاز دارد و تنها باید دولتمردان و همه برای احقاق این امر بسیج شوند.

اگر کشوری بخواهد در راستای توسعه فرآیندهای علمی، حرفه‌ای و امنیت،  بالا بردن سطح علمی و فرهنگ جامعه پیش برود باید در ابتدا از آموزش‌های ابتدایی عادلانه شروع کند ، اما سوال اینجاست؟ افغانستان به لحاظ مدیریت آموزش و پرورش به عنوان یک دستگاه فرهنگ ساز و آماده کننده فرد در کجا قرار دارد.

دولت افغانستان در راستای توسعه خدمات الکترونیکی و بهره‌گیری از نظریات همگان در توسعه این کشور، برنامه طراحی وب سایت‌های فعال که یکی از شرط‌های تجارت الکترونیکی و دولت الکترونیکی است را برای تمامی ادارات ، سازمان ها و وزارت خانه‌ها در دستور کار خود قرار داد ، که این خود گامی است در راستای مبدل شدن به دولت الکترونیک که تا به حال خوشبختانه تمام وزارت خانه‌ها و ادارات در تمام کشور افغانستان دارای یک وب سایت خوب و موثر در ارتباط و آگاهی رسانی درباره خدمات خویش می‌باشند.

بی شک موفقیت الکترونیکی شدن مردم افغانستان و توان استفاده از این ظرفیت به دلیل نبود سواد کافی برای همه وجود ندارد.

یکی از شریان‌های آمادگی الکترونیکی، شکاف دیجیتالی است، شکاف دیجیتالی به نابرابری دسترسی عمومی و عامه جامعه به فناوری اطلاعات اشاره دارد، این موانع زمانی پیش می‌آید که تعدادی از شهروندان به دلیل نداشتن منابع مالی و اقتصادی کافی، دانش استفاده از رایانه، آموزش محدود و... به رایانه و اینترنت دسترسی ندارند که خوشبختانه جریان و آهنگ پذیرش در بعضی از مردم بواسطه مهاجرت‌ها و برگشت مجدد به کشور ممکن است ولی جمعیت عظیمی از کشور که وطن خودشان را ترک نکرده و همچنان در ولایت خود ساکن بوده و ظرفیتی برای پذیرش این آمادگی ایجاد نگشته را ، ندارند و برنامه ریزی‌های عمده دولت باید برای دسته از مردم در کشور باشد.

شکاف دیجیتالی فقط یک شکاف اقتصادی بین دار و ندار نیست، بلکه یک چالش سیاسی چند بعدی است که به وسیله عوامل اقتصادی و اجتماعی و فنی مثل دسترسی به اینترنت و تفاوت‌های اجتماعی میان گروه‌های کاربر تاثیر می‌پذیرد.

با برطرف نشدن این مسئله نه تنها پیاده سازی دولت الکترونیک باعث بهبود اوضاع این گروه از افراد نمی‌شود بلکه به دلیل ناتوانی آنها در بهره‌مندی آنان از خدمات آنلاین دولت الکترونیک ، اختلافات طبقاتی آن هم در جامعه چند قومی افغانستان را نیز تشدید خواهد کرد.

بنابراین افغانستان کشوری جوان در منطقه خاورمیانه و جهان است و جمعیت جوان هم روی نوآوری و خلاقیت و ایجاد فرصت‌های شغلی و هم روی تهدید را برای خود باز می‌بیند و این دولت است که باید در راستای ظرفیت سازی و همگام سازی آنان گام بردارد و تنها نظام آموزشی عادلانه و صادق با اراده جدی می‌تواند ظرفیت عظیمی برای دولت و کشور برای حفظ ثبات ، امنیت و فرهنگ سازی و آمادگی پذیرش فناوری‌های مدرن باشد.

به یقین همین ناهمگونی‌ها و عدم انکشافات متوازن در کشور باعث بسیاری از تهدیدات و چالش‌های امنیتی است و یگانه راه دوری از فساد اجتماعی و اقتصادی دست زدن و سرمایه گذاری بر روی  نظام آموزش و پرورش این کشور است .

انتهای پیام/.