İran İle Türkmenistan Arasındaki Gaz Anlaşmazlığı Arttı

Tesnim Haber Ajansı - Bu açıklama ve Türkmenlerin tuhaf istekleri ülkenin birçok noktasında özellikle de Kuzey ilçelerinde havaların soğumasıyla eş zamanlı yapıldı; İran Milli Doğalgaz Şirketi Türkmen Doğalgaz şirketi yetkilileri ve Türkmen yetkililerle görüşmek amacıyla ülkenin Kuzeyine gitti.

Öte yandan Cuma günü bir anlaşma yapılmış ve bu anlaşmada, iki ülke tarafından ortak bir komisyon kurularak Türkmenlerin 1.8 milyar dolarlık iddiaları araştırılıncaya kadar Türkmenler tarafından doğalgazı kesme veya azaltma gibi hiçbir adım atılmaması kararlaştırılmıştı, ancak bu tuhaf adımda ve yapılan anlaşma İran'ın doğalgazın kesilmesi konusunda hiçbir endişesi olmadığını göstermiştir, Türkmenler İran'a doğalgaz akışını geçtiğimiz Cumartesi günü kesti. Doğalgazın kesildiği ilk saatlerde İran Milli Doğalgaz Şirketi müdürlerinin Türkmen Şirketi yetkilileri telefon görüşmesi sağlayabilmeleri hiçbir şekilde mümkün olmadı. İran medyasının çalışmaları ve Türkmen yetkililerle yaptıkları görüşme sonrasında, Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı tarafından resmi bir bildiri yayımlandı.

Bildiride şu ifadelere yer verildi: Son günlerde İran medyası ve diğer ülkelerdeki medya tarafından Türkmenistan ile İran arasında doğalgaz alışverişi konusunda olumsuz haberler yapıldı. Bu haberlerden bazılarında şunlar yazıldı; "Türkmen taraf 2017 Ocak ayının 1'inden itibaren iki taraf arasında yapılan anlaşmaya aykırı bir şekilde gaz akışını" kesmiştir ve diğer haber kanallarında ise, " Türkmenistan İran'la yapılan 5 yıllık anlaşmayı ihlal etmiştir" haberi yayımlanmıştır.

Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı bu konuda böyle haberlerin asılsız olduğunu belirtmektedir.

Aslında 1997 yılında Türkmenistan anlaşma gereğince, İran'a doğalgaz akışı sağlamaktadır ve anlaşmanın tüm şartlarına uymaktadır.

Bununla birlikte, ne yazık ki, İran Milli Gaz Şirketi 2013 yılından bu yana aldığı gazların ödemesini yapmamıştır ve sonuç olarak İran'ın borcu artmıştır, elbette bu konu da Türkmenistan tarafı için gaz ihracatı konusunda teknik açıdan İran'a uzun vadede gaz ihracatı yapabilmek için maliyeti karşılamada sıkıntıya neden olmuştur.

2016 yılı boyunca bu konu İran tarafına defalarca resmi olarak iletildi ve Türkmenistan tarafından İran'a gaz akışında kısıtlamaya gidileceği bildirildi.
Buna ilave olarak Türkmen taraf aynı zamanda,  bu konunun çözümü için öneride bulunmuştur.

Bununla birlikte, İran Milli Gaz Şirketi tarafından Türkmenistan'ın iki tarafın da kabul edeceği çözüm yolu bulma önerisine verdiği tepki veya olumlu yanıt Türkmen tarafı İran'a gönderilen gaz miktarında azaltma yapmaya mecbur bıraktı.

Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı bahsi geçen bu konular dolayısıyla, bu konuyu siyasileştirmek amacıyla kişi veya kurumlarca yapılacak her türlü çalışma Türkmenistan'a karşı düşmanca bir adım olarak algılanacak ve bu tür adımlar Türkmenistan tarafından zaman kaybetmeksizin yalanlanacak ve reddedilecektir.

İran Milli gaz şirketi de Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan resmi bildiriye tepki gösterdi. İran Milli Gaz Şirketi tarafından yayımlanan bildiride şu ifadelere yer verildi: İran Milli Gaz Şirketi halklar ilişkiler sayın Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı tarafından 3 Ocak 2017 yılında gaz akışının kesilmesi konusunda yayımlanan bildiriye cevap olarak kamuoyuna duyurulur:

1) İran Milli Gaz Şirketi son yıllarda, Türkmen milli gaz şirketine yaklaşık 4.5 milyar dolar olan borcunu güzel bir şekilde ve farklı yollarla ödemiştir. Bununla birlikte İran Milli Gaz Şirketinin borcu olarak gündeme gelen şey, yaptırımlar olduğu yıllara aittir ve her ne kadar bu süreçte uluslararası yaptırımlar nedeniyle doğrudan ödeme imkanı olmadıysa da ödenecek miktar, tarafların anlaşmasıyla, Türkmen şirkete mal ve hizmet ile ödendi ve yine mal ve hizmet sağlayıcılara yüzlerce milyon dolar , milli gaz şirketi tarafından garanti verilmiştir.

2) Borçların ödenmesi konusunda yapılan anlaşmaya paralel olarak, milli gaz şirketi Türkmen şirketin gaz azaltılması ve akışın durdurulması gibi Türkmen tarafın ceza ödemesini gerektiren anlaşmayı defalarca ihlal edecek adımlar atmasına rağmen anlaşma maddelerindeki şartları yerine getirme konusumda hiçbir uygulama yapılmamıştır.

3) Öyle ki, İran Milli Gaz Şirketi şuna inanmaktadır: Hukuk, anlaşma ve mali konularda bu şirket ile Türkmen şirket arasındaki anlaşmazlıklar anlaşmada açık bir şekilde belirtilmiştir ve taraflar anlaşmazlıkları çözmede anlaşmada belirlenmiş yolu izlemelidirler, buna göre İran Milli Gaz Şirketi anlaşmazlıklar konusunda her zaman Türkmen Gaz Şirketi ile karşılıklı görüşme taraftarı olmuştur ancak bugüne kadar bu şirketin yaptığı onlarca saat müzakere ve çalışma sonuçsuz kalmıştır ve bu nedenle uluslararası mahkemelere başvurmuştur.

4) Burada şunu vurgulamak gerekir; anlaşmada yer alan maddelere göre, Türkmen Gaz Şirketi, hatta borçlanma veya ödemenin gecikmesi durumunda bile, gaz akışını kesme hakkına sahip değildir ve böyle bir adım anlaşmanın açıkca ihlali ve Türkmen şirketin uluslararası ticarette güvenilmez olduğunu göstermektedir.

5) İran Milli Gaz Şirketinin söz konusu hukuki ve mali anlaşmazlıkların sadece Türkmen Gaz Şirketi ile İran Milli Gaz Şirketi arasında olduğuna inanmaktadır, bu nedenle beklenen şudur, sayın Türkmen siyasilerinin iki tarafın sorunları çözmek için anlaşma çerçevesinde müzakerelere başlamasına izin vermelidirler

6) İran Milli Gaz Şirketinin Türkmen şirketi tarafından gaz akışının kesilmesi karşısındaki resmi tutumu, 1 Ocak 2017'de şirketin internet sitesi tarafından yayımlandı ve İran İslam Cumhuriyeti'ndeki medya kuruluşlarına tanınan ifade özgürlüğü dikkate alındığında,  İran Milli Gaz Şirketi medyada yayımlanan diğer haberlerden sorumlu tutulamaz.