فهلیان، برترین روستای کتاب دوست ایران

فهلیان، برترین روستای کتاب دوست ایران

در روستای فهلیان، حمایت های خود مردم برای توسعه کتاب و کتاب خوانی بسیار زیاد بوده است. اما این حمایت ها به صورت منفک و برنامه ریزی نشده بوده است.

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، روستای فهلیان، روستایی در استان فارس است که این روزها توانسته است شهرت فراوانی پیدا کند. این روستا به عنوان روستای دوستدار کتاب در سطح کشور مطرح شده است. این روستا توانست در پایان سومین جشنواره پایتخت کتاب ایران و روستاها و عشایر دوستدار کتاب، به عنوان برترین روستا انتخاب شود. اهتمام به امر کتاب و کتاب خوانی در این روستا اکنون، به مرحله ای رسیده است که اهالی روستا به آن افتخار می‌کنند.

روستای فهلیان در سی امین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز دارای غرفه بود تا به معرفی فرهنگ کتابخوانی در روستای خود بپردازد. به همین واسطه از آنها دعوت کردیم و گفتگویی با آنها داشته باشیم. در میان اعضای اصلی، آقایان هدایت رضایی، دهیار روستای فهلیان و جمشید رضایی فعال کتاب و کتابخوانی این روستا و سرکار خانم نسرین صدرنیا مسئول کتابخانه روستا، با ما به گفتگو نشستند:

تسنیم: اندکی درباره ی روستای فهلیان بفرمایید.

از دو بُعد میتوان به روستای فهلیان نگاه کرد. یکی بعد تاریخی آن است. این روستا دارای قدمت تاریخی بسیار است که پیشینه آن به زمان سومریان و ایلامی ها میرسد. هم چنین در زمان هخامنشیان نیز به عنوان یکی از ایستگاه های راه شاهی بوده است و تخت جمشید را به شوش متصل می‌کرده است. این روستا تا سال 42 نیز به عنوان مرکز شهرستان ممسنی بوده است. در کتاب‌های تاریخی زیادی از شهر فهلیان یاد شده است که از جمله آن می‌توان به کتاب مسعودی اشاره نمود. این شهر به عنوان یک شهر تاریخی است و اکنون چهارمین شهر هخامنشی در کنار آن مدفون می باشد البته به دلیل عدم توانایی و نبود شرایط فعلی برای خاکبرداری این شهر، هم چنان مدفون باقی مانده است. روستای فهلیان در کشور چند شاخصه مهم دارد. یکی از آن تعداد تحصیل کرده های دانشگاهی است. اگر نسبت جمعیت را در نظر بگیریم، فهلیان تحصیل کرده‌های بسیار و حقوق دانان و پزشکان ... زیادی دارد که در این حوزه سرآمد است.

تسنیم: درباره ی فعالیت‌های ترویج فرهنگ کتاب خوانی در روستای خود بفرمایید.

در روستای فهلیان، حمایت های خود مردم برای توسعه کتاب و کتاب خوانی بسیار زیاد بوده است. اما این حمایت ها به صورت منفک و برنامه ریزی نشده بوده است. اکنون تقریبا یک سال و نیم است که به کمک دوستان سعی کردیم برنامه ریزی ویژه ای برای این کار داشته باشیم. یک انجمن با نام انجمن حامیان فرهنگ فهلیان تاسیس کردیم. کار این انجمن مدیریت این دست برنامه ها است. بزرگان بسیاری گرد این انجمن گرد هم آمدند و بقیه برنامه ها و تلاش ها در ذیل این انجمن انجام می‌شود. البته انجمن های زیر مجموعه ای نیز در کنار آن وجود دارد. سال گذشته یکی از این انجمن ها راه افتاد و امسال نیز انجمن های زیاد دیگری راه اندازی می‌شود. انجمن مادران حامیان کتاب فهلیان یکی از همین کانون ها است که راه اندازی شده است. ما باور داریم که مادران نقش زیادی در کتاب خوان کردن جامعه دارند. بنابراین احساس کردیم که برای انجام یک کار پایه باید بر روی مادران سرمایه گذاری کنیم تا افراد کتاب خوان تحویل جامعه بدهیم. بنابراین این انجمن را تاسیس کردیم و اکنون چیزی در حدود 100 عضو داریم. روستای ما چیزی در حدود 2000 نفر جمعیت دارد بنابراین این آمار بسیار خوبی است. مادران عضو این انجمن در گروه های 5 نفره، 10 نفره و ... دور هم جمع میشوند. کارها را ارزیابی می‌کنند و تجربه هایشان را با هم به اشتراک می‌گذارند. برای این اعضا دوره‌های آموزشی ماهانه گذاشته می‌شود و از متخصصین حوزه کتاب دعوت می‌کنیم تا برای افراد صحبت کنند و برنامه های خود را اجرا کنند. در کنار اینها برنامه‌های هفتگی و ماهانه نیز داریم. هم چنین برنامه‌هایی است که شاید سالی یکبار قابلیت برگزاری آن را داشته باشیم. همه ما دور هم جمع شده ایم تا برای تقویت فرهنگ کتاب و کتاب خوانی برنامه ریزی کنیم. این کار ما به گونه ای علاقه ای و دلی است.

تسنیم: درباره ی ساختار سازمانی این کار صحبت کنیم. برای شکل گیری این چنین کاری، علاوه بر فعالیت نخبگان روستا و حمایت های دولتی، نیازمند فعالیت های مردمی هستیم. استقبال مردم و نقش آن ها در شکل گیری چنین کاری چگونه بوده است؟

همان طور که صحبت شد، قشر فرهیخته روستا مرتبا با ما جلسه دارند و از نقطه نظراتشان استفاده می‌کنیم. علاوه بر این سعی میکنم تا به کمک اطلاع رسانی ها از مردم نیز دعوت کنیم. برای مثال کمک های مردمی زیادی از سوی مردم برای انجام کارها شده است. برای مثال، برای حضور در تهران و در نمایشگاه کتاب، به فرمانداری و وزارت ارشاد رجوع کردیم. آنها همکاری‌هایی با ما داشتند اما تمام و کمال نبود. متاسفانه هم آنها از بودجه کم و نبود امکانات صحبت میکردند و ناچارا مجبور شدیم که به مردم رجوع کنیم و از افراد خیر روستا کمک بگیریم. آن ها نیز دست ما را گرفتند، ما را یاری کردند و هزینه های ما را تقبل کردند تا ما توانستیم به تهران بیاییم و غرفه داشته باشیم. ما این جا هستیم تا روستای خود را به عنوان روستای دوستدار کتاب به بقیه معرفی کنیم.

ما در مسائل کلان خود، سراغ مسئولین می‌رویم که البته از حمایت های آنها استقبال میکنیم. هر کس که دست ما برای حمایت از کتابخوانی در روستای ما بگیرد، استقبال می‌کنیم. البته در عمل آن چه که اتفاق می‌افتد حاصل تلاش مردم و خیرین است. از بعد دیگر، تمام گروه های روستایی از ما حمایت می‌کنند. مثلا از بسیج روستا گرفته تا حسینیه ها و مساجد و مدارس، همه از ما حمایت می‌کنند. بعضی اوقات با امکانات حداقل استارت یک کار زده شده است. خاطرم هست یکی از برنامه هایی که برگزار کردیم، با حداقل امکانات برگزار شد. صحبت از برگزاری نمایشگاه کتاب بود. میخواستیم در روستا نمایشگاهی داشته باشیم. میخواستیم که از چند ناشر دعوت کنیم تا به نمایشگاه بیایند اما مقدور نشد. از طرف دیگر هزینه برگزاری نمایشگاه برای ما مقدور نبود. اما به کمک داشته هایمان در کتابخانه روستا و کتاب هایی که از نهاد کل کتابخانه ها گرفته بودیم، سعی کردیم نمایشگاه را آغاز کنیم. بسیج روستا وارد ماجرا شد تا به ما کمک کند. طبق بررسی ها متوجه شدیم که برای افراد سخت است که بروند و داخل کتابخانه بنشینند. به بهانه همین برگزاری نمایشگاه، مردم را وارد کتابخانه کردیم و تجربه برگزاری نمایشگاه را پیدا کردیم. بچه های آمدند و در ابتدا به کمک نخ و چوب بند هایی را در دیوار ساخته شده ایجاد کردند و کتاب ها را بر روی این نخ ها آویزان کردیم. این کار استارت نمایشگاه یک روستا است. البته در ادامه هم بچه های روستا حمایت کردند. داربست زدند، چادر بر روی آن زدند و فضا را تغییر دادند. با هماهنگی میزهایی را به صورت رایگان از مردم قرض گرفتیم و سپس کتاب ها را بر روی میزها قرار دادیم. در همین بین، خیری آمد و گفت که من شربت و شیرینی می‌دهم و این چنین بود که نمایشگاه جان گرفت. فضای کاری ما در روستا فضای مردمی است. ما حمایت های مردمی  و خیرین را داریم و از این جهت بسیار خوش حال هستیم. من در این جا میخواهم اسم یکی از خیرین را ببرم و از ایشان بابت زحماتشان بسیار تشکر کنم. این خیر، خانواده طبابایی است که خیر بسیار بزرگ روستای فهلیان است. ایشان بخشی از هزینه اصلی کتابخانه ما را هم تامین کردند و اسم کتابخانه به نام سید امان الله طباطبایی نام گذاری شد.

تسنیم: در این قسمت، نقش بانوان روستا را در انجام این کار بفرمایید و بگویید که  آن ها چه سهمی از شکل گیری و تقویت این کار را داشتند.

ما در ابتدا سعی کردیم تا محیط امنی را در کتابخانه ایجاد کنیم. سپس برنامه ها و نشست هایمان را از مدرسه شروع کردیم. به همین منظور، به مدرسه دخترانه روستا رفتیم و کارهایی را که قصد انجامش را داشتیم، بیان نمودیم. در جلسه ای با اولیا فعالیت های کتابخانه را شرح دادیم.

فعالیت ها را با برگزاری نشست های کتابخوان شروع کردیم و برای بچه ها تعدادی از کتاب های کتابخانه را خواندیم. پس از این که با علاقه فراوان بچه ها رو به رو شدیم، برنامه های ریزتری را در نظر گرفتیم. برای مثال یک روز از هفته را بچه ها به همراه مادرانشان به کتابخانه می‌امدند و کتاب میخواندند. همین حضور باعث شد تا مادران نیز کم کم به کتابخوانی علاقه مند شوند. در ادامه انجمن مادران حامی کتاب را تشکیل دادیم که بسیار کمک کننده بود و آن ها را به کتابخوانی علاقه مند کرد.

اکثر بانوان روستا به خواندن کتاب های رمان علاقه فراوانی دارند و از آن جایی که خانه دار هستند، بخش هایی از زمان روزانه شان خالی است. سعی کردیم تا کتاب های رمان را در کتابخانه قرار بدهیم و برای این کار خودم بسیاری از رمان ها را خواندم. این موضوع انتخاب را برای علاقه مندان ساده تر کرد و باعث جذب بیشتر آن ها شد. علاوه بر این، کلاس های نقاشی و ... را در کتابخانه در کنار کار کتابخوانی قرار دادیم تا آن‌ها را بیشتر علاقه مند کنیم.

در این بخش باید بگویم که بیش از 50 درصد کارهای ما با بانوان است. حمایت های آنها، حضور آن ها در برنامه ها و ... همگی باعث شد تا کار گسترش یابد. برای مثال در طرح «من، تفریح، کتابخانه»، بچه های کوچک، به ویژه دختر خانم ها، یک روز از هفته را در کتابخانه حضور دارند و به بهانه بازی کردن با فضای کتابخوانی آشنا شدند. در حقیقت این کار باعث شد تا به بهانه بازی، بچه ها به مرور علاقه مند به کتابخوانی شوند. یکی از برنامه های دیگر ما که از دل این برنامه بیرون آمد، برنامه جمع خوانی بود. بچه های گروه هایی را تشکیل دادند که هر گروه در تاریخی کتاب خوانده شده خود را برای دیگران توضیح می‌دهد. این موضوع باعث ایجاد هیجان در بچه ها می‌شود و علاوه بر این بچه ها در مورد کتاب به گفتگو با یکدیگر نیز می‌پردازند. با این کار چند بخش را در نظر گرفتیم. اول این که اعتماد به نفس در میان بچه ها بالا می‌رود. در برابر جمع صحبت کردن را به خوبی یاد می‌گیرند و قدرت نقد و انتقاد را آموزش می بینند. هر کس برداشت خود را بیان کرده و بقیه نیز نظراتشان را می‌گویند.

در ابتدا راجع به ورود بچه ها به بحث، مشکل داشتیم. اما اکنون به مرحله ای رسیده ایم که بچه‌ها برای اینکه کی نوبتشان شود، به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. بخش عمده ای از تلاش ما توجه به بانوان بوده است. خوشبختانه فضای ایجاد شده است که اعتماد در بین اعضا به وجود آمده است و هم چنین احساس وجود کرده و در فعالیت ها شرکت می‌کنند. از این نظر بسیار جلو هستیم و خیلی از حامیان ما خود بانوان روستا هستند. در انجمن مادران حامی کتاب، سوگند نامه ای داریم. کسانی که عضو این انجمن می‌شوند، باید سوگند یاد کنند. بخش هایی از این سوگند نامه چنین است: «اکنون که با الطاف الهی، به عنوان عضو انجمن مادران حامی کتاب فهلیان، افتخار عضویت و خدمت گذاری به مردم عزیز روستایم فراهم شده است، از نخستین قدم سوگند یاد میکنم که تمام تلاش خود را برای انجام وظایف و مسئولیت های قانونی خود در این انجمن به کار گیرم و ترویج کتاب و کتابخوانی را وظیفه اخلاقی و انسانی خود بدانم. سوگند یاد می‌کنم که وظیفه خویش بدانم به عنوان مادر الگوی فرزندانم باشم و مقید به کتابخوانی باشم. هم چنین نسبت به دیگر فرزندان جامعه قسم میخورم که مقید به کتابخوانی باشم». در حقیقت مادران به عنوان یک سفیر در خانواده خود و روستایشان وظیفه تبلیغ را بر عهده دارند و از این نظر بخش اصلی را در توسعه این کار بر عهده دارند.

تسنیم: در مورد برنامه هایی که تاکنون در روستا اجرا شده است، بفرمایید.

ما توضیحاتی از برنامه های کتابخانه را در قالب یک بروشور آورده ایم. جمع خوانی کتاب در کتابخانه یکی از اصلی ترین برنامه های ما است. ایجاد درخت دانایی و کتاب در کتابخانه یکی دیگر از برنامه های انجام شده می‌باشد. برگ های این درخت، بچه های روستا هستند که عضو کتابخانه هستند. عکسشان بر روی برگ زده شده است و اسمشان در کنار آن نوشته شده است. برگزاری نمایشگاه کتاب در روستا که پیش از این گفته شد، یکی دیگر از برنامه های مهم انجام شده می‌باشد که البته به صورت دوره ای در مدارس روستا در حال انجام است. شورای روستا به همراه بسیج روستا نیز برنامه های مشترکی را در نظر گرفتند. علاوه بر این، با همکاری بچه های محیط زیست، کارگاهی را برای بچه ها و مادران برگزار کردیم و به آن ها آموزش دادیم که به کمک وسایل دور ریز چگونه می‌توانند یک قلک درست کنند. با کمک خود بچه ها و با استفاده از وسایل دور ریز، قلک را ساختیم و سپس پول در داخل این قلک ها ریختیم. در زمان مشخصی، قلک ها باز شد و با پول خود بچه ها، خرید کتاب انجام دادیم. برنامه «قلک کتاب» یک برنامه چند ماهه بود که با همکاری پدران و مادران برگزار شد. پایه کارهای ما، کارهای ترویجی و اساسی بود. تلاش کردیم تمرکز خود را بر برنامه هایی بگذاریم که پایه است و بستر ساز است. قصد فرهنگ سازی داریم و تلاش میکنیم که به این هدف برسیم. در اکثر برنامه های ما نیز این اتفاق افتاد. تمام تلاشمان این بود که در روستا بستر سازی کنیم و ساختار فرهنگ در آن ایجاد کنیم.

تسنیم: از آن جایی که انتخاب نوع کتاب تاثیر بسیار زیادی بر تشویق و جذب افراد بر کتابخوانی دارد، انتخاب کتاب ها در کتابخانه روستا بر چه اساسی صورت می‌گرفت تا علاوه بر جذب اقشار مختلف، جذابیت نیز ایجاد شود؟

اقشار مختلف کتاب های مختلف می‌خواهند. برای مثال برای دانش آموزان روستا سعی کردیم تا کتاب هایی را انتخاب کنیم که تمرکز بر مسائل تاریخی و فرهنگی کشورمان باشد. کتاب هایی مثل داستان های شاهنامه و ... برای این منظور انتخاب شد. در این جاسعی کردیم تا بچه ها ضمن آشنایی با تاریخ و فرهنگ کهن ایران، به تقویت حس دلاوری روستایی بپردازیم. هم چنین کتاب های مذهبی نیز برای همه جذاب بود و طرفداران زیادی داشت. تکیه اصلی در این جا توجه به کتاب هایی با موضوعیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام علی (علیه السلام) بود.

یکی دیگر از کتاب هایی که بسیار مورد استقبال قرار می‌گرفت، کتاب های سرگرمی و ورزش بود. بسته به سن بچه ها و علاقه مندی شان، کتاب های مختلفی را انتخاب می نمودند.

تسنیم: برای این که بتوانیم از این دست کارهای فرهنگی در دیگر روستاها نیز انجام بدهیم، نیازمند انجام چه کارهایی هستیم؟

در فرهنگ ما این ضرب المثل وجود دارد که «به جای ماهی دادن، آموزش ماهیگیری بدهیم». بنابراین من فکر می کنم که ما نیازمند مدیر های برنامه ریز هستیم تا ضمن برنامه ریزی، بتوانند مردم را در این مسیر هدایت کنند. دقت کنید که اگر ما بتوانیم خود مردم را خودجوشانه پای کار بیاوریم، بسیار موفق تر عمل کرده ایم. به نظر من اگر مسئولین می‌خواهند که کتابخوانی در روستاها را حمایت کنند، باید تیم های برنامه ریز داشته باشند و سراغ روستاها رفته و برنامه ریزی انجام دهند. بعد دیگر کار، تشویق به کار جمعی است. متاسفانه فرهنگ کار جمعی به صورت کمی در کشور ما وجود دارد. در کشور ما ارگان ها و سازمان های مختلفی وجود دارد که کاملا از هم منفک بوده و جدا کار می‌کنند. هیچ گاه شاهد اتحاد این ارگان ها نبودیم.

روستای فهلیان، اکنون تجربه بسیار خوبی در کار جمعی پیدا کرده است و اکنون به عنوان یک نمونه موفق کار جمعی کتابخوانی در کشور مطرح است. در این روستا، بهیاری، شورا، کتابخانه، بسیج، مساجد و مدارس و مردم وخیرین همگی جمع شده اند و برای انجام توسعه کتابخوانی متحد شده اند. به نظر من کنار هم آوردن تشکل های مختلف برای انجام یک کار واحد، هنر اصلی است. در غیر این صورت اتکا به پول کلان و ... هنر نیست. ماندگاری در این است که اتحاد ایجاد کنیم. اگر توانستیم کار مشارکتی بکنیم، میتوان یک الگو ایجاد کرد. ما در روستای فهلیان همین کار را کردیم. سعی کردیم تا همه را حول کار کتاب و کتابخوانی بیاوریم. وقتی افراد برنامه ها و صحبت های ما را دیدند، کم کم وارد کار شدند.

مدل کار ما صبر و پایداری بود. در مدل ترویج کتاب و کتابخوانی، داشتن خلاقیت، کار جمعی کردن و صبر و پایداری و از همه مهم تر اعتقاد ویژه به کاری که قرار است انجام بدهیم، مهم ترین نکات است. من فکر می‌کنم که میتوان این مدل را برای کل روستاهای کشور اجرا نمود. ما این مدل را به وزارت ارشاد، هیئت امنای کتابخانه های کشور پیشنهاد می‌کنیم. حمایت از این مدل برنامه ها می‌تواند راهگشای کتاب و کتابخوانی باشد.

تسنیم: آیا تاکنون حمایت هایی را از دولت و وزارت ارشاد برای این کار داشته اید؟

عملکرد دولت، عملکرد حمایتی بدون پشتوانه مالی بوده است. آن ها بیشتر مشوق ما بوده اند. ما یک کار جمعی و مردمی انجام دادیم. اگر میخواستیم که منتظر بمانیم تا ببینیم که دولت چه کمکی می‌کند، تاکنون به این مرحله از پیشرفت نرسیده بودیم. ما اعتقاد داریم که در کار فرهنگی باید مشارکت عمومی و مردمی باشد. به همین دلیل است که انجمن کتابخوانی فهلیان را راه اندازی کرده ایم. ما میخواهیم که خود مردم در این حوزه کار کنند و نتیجه کارشان را ببیند. ما دیگر اعتقادی به کمک دولتی نداریم چرا که کمک دولتی باعث ایجاد توقعاتی سیاسی و جناحی می‌شود. اگر انجام یک کار فرهنگی مثل ترویج کتابخوانی با توقعات سیاسی قاطی شود، مطمئنا کار فرهنگ و کتابخوانی زیر سوال می‌رود. ما دوست داریم این کار به همان شیوه مردمی خود صورت بگیرد.

تسنیم: حرف آخر؟

در پایان باید از حمایت های افراد مختلف از جمله آقای رضایی، خانم سعدنیا و خانم نوذری تشکر کنم. این کار توسط این افراد شروع شد. به ویژه باید از خانم سیمین نوذری تشکر نمود. ایشان مسئول کتابخانه های عمومی شهرستان ممسنی هستند که در شکل گیری این برنامه بسیار تلاش کردند.

انتهای پیام/

پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی
اخبار روز فرهنگی
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
triboon
گوشتیران
رایتل
مادیران