وقایع اوت ۲۰۰۸ گرجستان و صفحه‌ای دیگر از سیاست خبیث آمریکا
بررسی عوامل مناقشه نظامی روسیه و گرجستان در اوت ۲۰۰۸ بار دیگر سیاست‌های خبیث آمریکا جهت رسیدن به اهداف تاکتیکی و استراتژیکی خود را نشان می‌دهد.
به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در 8 اوت سال جاری به مناسبت سالروز آغاز مناقشه نظامی با گرجستان و وقایع 2008، به آبخازیا سفر کرد.
این سفر واکنش‌های منفی مقامات تفلیس، نماینده سازمان‌ها و کشورهای غربی را به همراه داشت. ایالات متحده آمریکا نیز اعلام کرد که سفر پوتین به آبخازیا خلاف مذاکرات ژنو درباره جنگ گرجستان می‌باشد و آن را غیرقبول دانست.
واشنگتن همچنین خواستار احترام به تمامیت ارضی و استقلال گرجستان شد و از مسکو خواست تا در به رسمیت شناختن استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی بازنگری کند.
این موارد نشان‌دهنده سیاست فعال آمریکا درباره منطقه قفقاز می‌باشد. در دوران ریاست جمهوری اوباما تصور می‌شد که واشنگتن سیاست سختی را علیه روسیه در منطقه قفقاز دنبال کند، اما تقریباً عکس این ماجرا رخ داد، طوری که گئورگی مارگولاشویلی، رئیس جمهوری گرجستان طی سخنرانی در صحن مجمع عمومی سازمان ملل به محو شدن گرجستان از محور سیاست خارجی واشنگتن اعتراض کرد.
در زمان کارزار انتخاباتی 2016، اظهارات ترامپ مبنی بر نزدیکی روابط با روسیه موجب نگرانی بیشتر مقامات تفلیس شد و انتظار می‌رفت که میزان رویکرد فعال ایالات متحده آمریکا نسبت اوضاع قفقاز و گرجستان بیش از گذشته کاهش پیدا کند.
اما با روی کار آمدن ترامپ اوضاع به گونه‌ای پیش رفت که سیاست واشنگتن در قبال گرجستان فعال‌تر شد که سفر مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا به گرجستان و رزمایش نظامی "مشارکت ارزشمند 2017" با حضور ناتو و شریکان در این کشور، هم نگرانی مقامات مسکو را به دنبال داشت و هم نشان‌دهنده سیاست خارجی فعال واشنگتن درباره مسائل منطقه قفقاز و به طور ویژه گرجستان است.
* نقش آمریکا در وقایع اوت 2008
اینکه حمایت‌های آمریکا در شروع، جریان و پایان جنگ‌های 5 روزه روسیه و گرجستان چگونه بوده است، مسئله‌ای که همچنان بر سر آن مباحث بسیاری مطرح است.
"یوگنی پریماکوف"، نخست وزیر روسیه در دوران یلتسین و دیپلمات باسابقه روسیه در این رابطه نوشته بود که «ایالات متحده آمریکا دولت ساکوشویلی، رئیس جمهور وقت گرجستان را مورد حمایت قرار داده بود، در هنگام تجاوز نظامی نیز اعلام کرده بود که توان نظامی تفلیس را تقویت خواهد کرد؛ لذا حفظ بخش‌های نظامی روسیه در منطقه اوستیای جنوبی و آبخازیا موجب شد که استقلال این دو جمهوری به رسمیت شناخته شود».
پریماکوف در ابتدای این بحث گفته بود که نیروهای گرجی مستقر در مرزهای اوستیای جنوبی در شب هشتم اوت 2008 بر تسخینوالی آتش گشودند و حتی به صلح بانان روسیه که طبق موافقت‌نامه 1992 در آنجا مستقر بودند نیز حمله کردند.
بنابراین این دیپلمات باسابقه روسی با تاکید بر این نکته که آغازگر جنگ گرجستان بوده، به عوامل سوق دهنده ساکوشویلی به سمت این خطرپذیری اشاره کرده و با ذکر چند سناریو می‌نویسد: سناریوی اول این بود که ساکوشویلی به طور مستقل و بدون اجازه آمریکا عمل می‌کرد.
وی در این سناریو با اشاره به متن "روزنامه نیویورک تایمز" که در آن به نقل از نماینده عالی رتبه دولت بوش بیان شده، گفته است: «کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا در هنگام صرف شام با ساکوشویلی به وی اخطار داده بود که با روسیه وارد جنگی نشود که در آن نتواند پیروز شود».
پریماکوف همچنین به حضور مشاوران نظامی آمریکا در ارتش گرجستان و نفوذ قابل توجه آنها، رصد سازمان جاسوسی آمریکا و اطلاع واشنگتن از واکنش‌های روسیه به اقدامات گرجستان اشاره کرده و گفته بود: «نباید تصور کرد که ایالات متحده آمریکا از طرح‌های دولت گرجستان و قصد روسیه برای انجام واکنش بی اطلاع بوده است».
وی در ادامه سناریوی دوم را اینگونه آغاز می‌کند: «ایالات متحده آمریکا از قصد ساکوشویلی برای انجام عملیات آگاه بود ولی بعید می‌دانست که نیروهای وی به سرعت به تونل روکسکی برسند». پریماکوف در اینجا مقصر را آن دسته از مربیان آمریکایی می‌دانست که از شاخص‌های بالای عملکرد خود گزارش می‌دهند.
این دیپلمات روسی معتقد بود که کارشناسان نظامی‌ای که در کشورهای خارجی فعالیت می‌کنند، معمولاً در نتیجه بخش بودن عملکرد خود اغراق می‌کنند؛ بنابراین علاوه بر محاسبه اشتباه توان نیروهای نظامی گرجستان، گستردگی اقدامات روسیه از سوی دستگاه تحلیلی واشنگتن نادیده گرفته شده بود.
سناریوی سوم این دیپلمات باسابقه روسیه به تحریک ساکوشویلی توسط برخی مقامات کاخ سفید اشاره دارد: «بخش تاثیرگذار رهبری آمریکا که رابطه نزدیکی با ساکوشویلی داشت، در وضعیتی که از واکنش نظامی روسیه آگاه بود، قدرت تفلیس را تقویت کرد و به اقدام‌های آن امید زیادی داشت».
در اینجا نخست وزیر سابق روسیه، عدم بیان کامل و واقعی سیاست‌های اصلی آمریکا در قبال گرجستان به ساکوشویلی را عاملی برای شروع مناقشه اوت 2008 می‌داند، او در این باره ماجرای جالبی را نقل می‌کند:
«ریچستری سایفر، رئیس مؤسسه نیکسون به افتخار ساکوشویلی ضیافت شامی را ترتیب داده بود، سایفر از مهمان گزارش دهنده خواست که درباره کلماتی که از سوی نیکسون، رئیس جمهور سابق آمریکا خطاب به اولین رئیس جمهور گرجستان یعنی "زویاد گامساخوردیا" بیان شده بود فکر کند؛ در آن زمان نیکسون گفته بود که «گویا دوستان و ستایش کنندگان شما در آمریکا چیزی به شما نگفته‌اند، آمریکا به خاطر گرجستان با روسیه نخواهد جنگید».
نگارنده گزارش معتقد است که شکل گیری وقایع اوت 2008 نتیجه مجموعه عواملی بود که یکی از آنها فرایند حمایت ایالات متحده آمریکاست؛ اما در این نکته که سیاست واشنگتن زنده نگه داشتن زخم مناقشه در منطقه قفقاز، برای آمادگی شرایط جهت اقدامات علیه روسیه می‌باشد، تردیدی وجود ندارد.
انجام رزمایش نظامی، حمایت‌های مالی، کمک برای تکمیل زیرساخت‌های مورد نیاز در گرجستان، اهداف کوچک آمریکا در قالب هدف بزرگ دیگر یعنی کنترل سیاست‌های مسکو می‌باشد. بنابراین با توجه به دلایل مطرح شده در سناریوی سوم پریماکوف می‌توان گفت که "حمایت سیاسی" آمریکا همانند سایر پشتیبانی‌ها نبوده و در شرایط مختلف تغییر خواهد کرد، چون هدف اصلی و نهایی واشنگتن برقراری آرامش اجتماعی، اقتصادی و حفظ ثبات و امنیت گرجستان نیست.
گزارش از میکائیل مدیرروستا
انتهای پیام/
