گرانی سوخت قاچاق را کاهش نمی‌دهد/ دولت از بنزین فروشی دست بردارد
خبرگزاری تسنیم : عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت و گاز با اعلام اینکه راه مقابله با قاچاق سوخت کارت هوشمند است نه گرانی سوخت، گفت: دولت به جای دخالت در خرید و فروش بنزین، نظارت کند.
قاچاق سوخت این روزها خبرهای زیادی را به خود اختصاص داده، به طوری که یکی از انگیزه های اصلی دولت برای اجرای فاز دوم حول محور قاچاق می چرخد. گفت وگوی خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با حمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی درباره قاچاق سوخت به عنوان یک معضل اجتماعی و اقتصادی و آسیب هایی که در پی دارد، از آن جهت اهمیت دارد که او معتقد است به روز کردن کارت هوشمند سوخت بهترین راه حل برای مبارزه با قاچاق سوخت است و افزایش قیمت باز هم می‌تواند شرایط مشابهی را در آینده‌ای نه چندان دور ایجاد کند. در ادامه این گفت و گو را می خوانید:
* آماری دقیقی از قاچاق سوخت وجود ندارد
ماجرای قاچاق سوخت چقدر به کشور ضرر می‌زند و یا به عبارت دیگر چقدر به کشورهای همسایه ایران سود می‌رساند؟
حسینی: واقعیت این است که اختلاف قیمت فرآورده‌های نفتی در داخل کشور با کشورهای همسایه به دلیل نوسانات نرخ ارز خیلی توجیه دار شده و به عبارت دیگر به ریسک و هزینه‌اش می‌ارزد. پیش از این قاچاق تا حدودی در مورد بنزین 75 سنتی کاهش پیدا کرده بود اما اختلاف همچنان در مورد گازوئیل بسیار بالا بود.
تقریبا در یک سال و نیم گذشته وضعیت کمی بهتر شده بود و سیستم توزیع نظم پیدا کرده بود اما مجددا با افزایش نرخ دلار تفاوت قیمت فرآورده‌های نفتی با خارج از مرزها بسیار زیاد شد و البته بیکاری مردم و مرزنشینان هم به این موضوع دامن زد. کشفیات اخیر از دریا، زمین و کوه و ... بسیار دل‌نگران‌کننده است.
آیا عدد و رقمی برای میزان قاچاق وجود دارد که مقایسه‌ای صورت بگیرد که آیا واقعا قاچاق افزایش پیدا کرده یا این تنها یک شانتاژ خبری است که قیمت فرآورده‌ها را در فاز دوم هدفمندی افزایش دهد؟
حسینی: وقتی وضعیت کشور به گونه‌ای بود که محدودیت نداشت و می‌توانست کمبود فرآورده را تامین کند، وضعیت فرق داشت اما در حال حاضر هیچ کس نمی‌تواند عدد و رقمی ارائه کند. چون ابعاد قاچاق فقط مربوط به یک کشور مثلا ترکیه نیست. افغانستان، پاکستان، ترکیه و کشورهایی که با ما مرز دریایی دارند همه و همه از ما سود می‌برند.
این فقط به نفت و بنزین و گازوئیل هم برنمی‌گردد. حتی مواد غذایی و دارویی هم از داخل کشور به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود. اتفاق جدیدی که در کشور می‌افتد این است که هر زائر عراقی که به مشهد می‌آید، موقع رفتن یک چمدان دارو با خودش می‌برد و خرج سفرش از این راه تامین می‌شود. این داروها با ارز مرجع وارد کشور شده و مورد نیاز کشور هم هست و کشور هم در شرایط خوبی قرار ندارد اما حالا همین داروها دارد هزینه سفر عراقی‌ها را تامین می‌کند.
هر چه در مقابل این جریان‌ها بیشتر و بیشتر مقاومت شود، بزرگتر می‌شوند. چون آنقدر سود در آنها نهفته است که کاملا می‌ارزد. این جریان تا جایی پیش رفته که شنیده شده افراد قاچاقچی با نیروهای نظامی درگیر شده‌اند. تا پیش از این تنها شنیده بودیم که در مورد مواد مخدر درگیری‌های نظامی صورت می‌گرفت اما حالا این نوع قاچاق هم خیلی حیاتی و هم خیلی سودآور شده که مردم دست به این کار هم می‌زنند. اینها آسیب‌هایی است که این معضل برای کشور ایجاد کرده است.
* ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت همه زحمات گذشته را به باد داد
چه راهکارهایی برای خروج از این بحران وجود دارد که جامعه هم بیش از این تهدید نشود؟
حسینی: استفاد از تجربیات گذشته بهترین راهکار موجود است. ما سیستم کارت هوشمند را که یکی از بزرگترین افتخارات ایرانیان بود در کارنامه داریم که پیش از اجرای قانون هدفمندی در کشور اجرا شده است. ما همه روستاها را نیز به خدمات مجازی مجهز کردیم اما بی‌جهت بسیاری از صاحبان مصرف‌کننده را از آن خارج کردیم. این اتفاق موجب شد تا کارت‌های این گروه به دست پمپ بنزین‌ها بیفتد و تخلفات از آنجایی شروع شد که قیمت بنزین آزاد ما هم حداقل 1000 تومان زیر قیمت واقعی است.
این سلیقه گروهی است که حالا تحت عنوان ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت و یا هر ستاد دیگری کار می‌کنند اما با چنین تصمیم‌هایی همه زحمات گذشته را به باد دادند. در حالی که اگر این سیستم را به روز کرده بودیم، امروز دیگر شاهد قاچاق نبودیم و اصلا چنین پدیده‌ای وجود خارجی نداشت. ما باید به گونه‌ای امکان عرضه را با کارت هوشمند می‌بستیم. به جرات می‌توان گفت قبل از اجرای هدفمندی، هوشمندی بیشتر بود.
* افزایش قیمت‌ها راهکار درستی برای کاهش قاچاق نیست
استفاده از کارت سوخت راهکار درست‌تری است یا افزایش قیمت‌ها و یا حتی آزاد کردن قیمت سوخت در مرزها؟
حسینی: افزایش قیمت‌ها اصلا راهکار درستی نیست. چون اگر به هر دلیلی نرخ ارز دوباره افزایش پیدا کند، باز هم همین اتفاق تکرار می‌شود و اصلا این راهکار مناسبی نیست. به نظرم صلاح است تا سیستم کارت هوشمند سوخت را به روز کنیم و امکان عرضه آزاد بنزین و گازوئیل را در کشور فراهم نماییم. اما باید به این نکته توجه کرد که اگر قیمت سوخت افزایش پیدا کند آیا فرد کشاورز می‌تواند گازوئیل لیتری 3500 تومانی بخرد؟ لذا بهتر است از ابزار دیگری استفاده کنیم که آن سیستم همان سیستم کارت هوشمند است.
از حرف‌های شما آیا می‌توانم این طور برداشت کنم که دلیل نابسامانی سوخت در کشور این است که متولی واحدی ندارد؟ یک طرف قضیه وزارت نفت است که خودش را متولی می‌داند، از طرف دیگر ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت و جای دیگر هم نیروی انتظامی خودش را صاحب نظر می‌داند. ستاد هدفمندی هم از یک سو تعیین کننده قیمت است و ...
حسینی: دقیقا همین طور است که متولی واحدی وجود ندارد. تا زمانی که افراد مختلف با نیروهای سازمان‌های مختلف وارد بحث می‌شوند، نه تنها احساس بلاتکلیفی دارند، بلکه حس می‌کنند دولت ناتوان عمل می‌کند. در همه دنیا سیستم‌ها پیچیده و هوشمند است و مردم ساده و با همه چیز با اعتماد برخورد می‌کنند. اما در کشور ما یک سیستم ساده وجود دارد که قابل دور زدن است و یک عده یاد گرفته‌اند خلاف کنند که موجب از بین رفتن اعتماد و دلگیری از نظام و بسیاری پیامدهای دیگر شده است.
این در حالی است که 90 درصد مردم همه آنچه که باید رعایت کنند را رعایت می‌کنند. ولی متاسفانه سیستم هوشمند نیست. این طوری افراد فکر می‌کنند که دولت ناکارآمد است. مثلا وقتی طرح زوج و فرد اعلام می‌شود، 90 درصد مردم رعایت می‌کنند اما آن عده که رعایت نمی‌کنند، موجب می‌شوند تا پلیس سر هر چهارراه ایستاده باشد و بقیه تصور کنند چقدر سیستم ناکارآمد عمل می‌کند. در حالی که به فرموده حضرت امام بهترین پاسخ به نظام، کارآمد کردن نظام است.
* تنها راهکار هوشمند، جامع و کامل استفاده از کارت سوخت است
چندی قبل وزیر نفت اعلام کرده بود که بهتر است برای جلوگیری از قاچاق سوخت، قیمت در مرزها آزاد شود. آیا این می‌تواند از حجم قاچاق بکاهد؟
حسینی: در صورتی که مردم مرزنشین هم به اندازه بقیه بنزین بگیرند، خوب است اما مشکل اینجاست که کجاها را باید مرز در نظر گرفت؟ به فرض اینکه کردستان را مرز در نظر بگیرند، همدان چی؟ آیا این امکان وجود ندارد که افراد از همدان بیایند دم مرز و بنزین‌شان را بفروشند؟ آیا امکان جابه‌جایی کارت سوخت از بین می‌رود؟ از طرف دیگر بنزین 700 تومانی در مرز ترکیه هم هنوز با ترکیه اختلاف فاحشی دارد. به نظر من تنها راهکار هوشمند، جامع و کامل استفاده از کارت سوخت است.
اگر از کارت سوخت استفاده شود، آیا امکان قاچاق از واحدهای صنعتی و کارگاه‌ها و هر جایی که سهمیه سوخت دارد، از بین می‌رود؟
حسینی: واقعیت این است که سیستم باید به روز شود. باید نظارت و برخورد باشد. ما با مردم که شوخی نداریم. مردم هم از خلافکار حمایت نمی‌کنند. این خیلی کار پیچیده‌ای نیست که با انجمن‌ها و شهرک‌ها و کارگاه‌ها وارد مذاکره شد ولی اینکه خودت را در قدرت قرار دهی و یک تصمیم بگیری که انگار خودت را عقل کل دانستی، قطعا جواب نمی‌دهد.
یک زمانی ستاد مبارزه با قاچاق برای جلوگیری از قاچاق گوشی موبایل به کشور، اعلام کرد که برای گوشی‌ها کد در نظر می‌گیرند و گوشی‌های فاقد کد قاچاق هستند. اما حتی احتمال این را نداد که ممکن است با کدهای قبلی گوشی وارد کشور شود. در واقع عملا سیستم جواب نداد اما آنها احساس کردند که با شبکه و سخت‌افزار و آی‌تی شق‌القمر کرده‌اند. اما باید به این باور رسید که با آی‌تی مشکل مملکت حل نمی‌شود. باید کار آسیب‌شناسی و کارشناسی صورت گیرد و این نیاز به مطالعه میدانی دارد.
قاچاق در کشورهای دیگر هم وجود دارد یا اینکه تنها در ایران تا این اندازه شایع شده است؟
حسینی: قاچاق اصلا در کشورهای دیگر وجود ندارد. چون شبکه عرضه آن وجود ندارد. ما باید در شرایط فعلی از طرح شبنم و ایران‌کد به شدت حمایت کنیم چون جلوی ورود قاچاق به کشور را می‌گیرند. به عنوام مثال در کشور ترکیه اگر قاچاقچی کالا را هم وارد کرد، کسی ازش نمی‌خرد اما در مورد بنزین، وقتی می‌بیند با نصف قیمت کشورش می‌تواند بخرد، می‌خرد و هما جا می‌ریزد در باک خودرو. برای همین باید تعرفه را منطقی کرد و فضا را رقابتی. اما ما یک بار با قاچاقچی برخورد کردیم و جاهای دیگر را رها کردیم، یک بار هم مرزها را گرفتیم و از آن طرف بام افتادیم.
* در هیچ جای دنیا دولت بنزین فروش نیست
در مورد بنزین، دولت چطور می‌تواند فضا را رقابتی کند که قاچاق کاهش پیدا کند؟
حسینی: در هیچ جای دنیا دولت بنزین فروش نیست و کاری به این کارها ندارد. دولت ما هم خودش می خواهد بنزین را بخرد، هم بفروشد، هم پمپ بنزین‌داری کند و همین امر موجب می‌شود تا به وظیف اصلی‌اش که نظارت است، نرسد. سال‌هاست مجلس تصویب کرده که واردات فرآوده باید به بخش خصوصی واگذار شود اما بخش خصوصی به این امر ورود نمی کند. چرا؟ چون بنزینی که دولت در اختیارش می‌گذارد لیتری 1800 تومان می‌شود. بخش خصوصی می‌خواهد با این بنزین چه کار کند؟ به این ترتیب هیچ کس حس نمی‌کند بازار متعلق به خودش است که فعالیتی داشته باشد و تلاش کند.
در ترکیه شما پمپ بنزین‌های متعددی دارد که هر کدام بنزین یک منطقه را با یک قیمت می‌فروشد. این تفاوت قیمت‌ها که دست بخش خصوصی است، فضا را رقابتی کرده است.
ولی دولتی‌ها معتقدند ورود بخش خصوصی به توزیع فرآورده مساوی ایجاد رانت است و برای اینکه به قول خودشان جلوی فساد را بگیرند، در این مورد مقاومت می‌کنند. این رانت از کجا ایجاد می‌شود؟
حسینی: وظیفه دولت این است که جلوی رانت را بگیرد. باید فضا را رقابتی کند. این دلایل فرار کردن از موضوع است. در حال حاضر نظام پزشکی کشور آزاد است. این چه رانتی ایجاد کرده؟ همه جا دولت باید همین طور برخورد کند که در مورد نظام پزشکی برخورد کرده است. دولت باید داور باشد. باید فعالان اجازه فعالیت داشته باشند و با خلاف هم مبارزه شود. دولت به هر جای سیستم که می‌رسد و می‌بیند نشت از خودش بوده، جلوی ورود بخش خصوصی را می‌گیرد. همین چند وقت پیش بود که 3 نفر را در پالایشگاه تهران دستگیر کردند. چون آمار اشتباه داده بود و حواله زده بودند و ...
دولت همه اینها را رها کرده و می‌گوید گمرک فاسد است؟ خنده‌دار نیست که مسئولی بگوید همه جا فاسد است جز وزارت نفت؟ بگوید که گمرک آب وارد می‌کند و گازوئیل خارج؟ با گفتن این حرف‌ها یک بخشی را که بخش خصوصی به درستی در آن حوزه کار می‌کرد می‌بندند و اینها اصلا به صلاح کشور نیست.
انتهای پیام/
