ضعف نگاه راهبردی و ساختارمند

خبرگزاری تسنیم- داود عامری

فضای مجازی و شبکه های اجتماعی این روزها بار دیگر موضوع مورد توجه مسئولین و محافل مختلف فرهنگی و اجتماعی کشور شده است. با توجه به دغدغه های طرح شده ، فرصت را  مغتنم شمرده و در چند یادداشت به واکاوی این موضوع می پردازیم. امید که بتواند در تعالی بخشی فرهنگی و اجتماعی جامعه موثر واقع شود.

فضای مجازی به موازات زندگی واقعی مردم در جریان است و در واقع قسمت مهمی از زندگی افراد جامعه را تشکیل می دهد، بنابراین نمی توان از کنار آن به راحتی گذشت و تاثیرات آن را نادیده گرفت.

از سوی دیگر لازمه برنامه‌ریزی برای آن و بستر سازی برای هدایت و بکارگیری صحیح رسانه های مجازی و شبکه های اجتماعی، نیازمند شناخت درست محیط مجازی و برنامه ریزی راهبردی برای ایران مجازی است تا بتوان با شناخت واقعی از محیط مجازی برای ایران مجازی اقدامات فرهنگی مناسب طراحی کرد.

امروز فضای مجازی همراه با زندگی واقعی، بخشی از وقت و انرژی و در واقع زندگی انسانها را به خود اختصاص داده است. افزایش روز افزون کاربران نرم افزار های دنیای مجازی و همین طور حضور ساعات بیشتری از وقت روزانه در این عرصه، لزوم توجه و برنامه‌ریزی را به عنوان یک مولفه تاثیرگذار در کنش جمعی مردم و عامل تأثیرگذار در حوزه های فرهنگی و اجتماعی بیش از پیش نشان می دهد.

بررسی آمارهای مربوط به سیر افزایش استقبال مردم ایران از فضای مجازی نشان دهنده یک اتفاق بزرگ است. به عنوان مثال آمار‌های گرفته شده از سرور مرکزی تلگرام نشان می دهد که در آبان ماه سال 94 تعداد کاربران تلگرام در ایران 23 میلیون نفر بودند و همین بررسی در سال 95 حضور 45 میلیون کاربران ایرانی را در شبکه اجتماعی تلگرام نشان می دهد.

رشد چند ده میلیونی و حضور قشر غالباً جوان و تحصیل‌کرده جامعه در فضای مجازی به خصوص شبکه های اجتماعی گویای آن است که دیگر نمی توان به فضای مجازی به عنوان یک تفریح و سرگرمی و یا موضوعی سطحی نگاه کرد چرا که میلیون ها نفر از افراد جامعه ساعت ها وقت و انرژی خود را صرف گشت زدن در لابلای مطالب، تصاویر و فیلم های موجود در تلگرام می کنند، به طوریکه پژوهشگاه فضای مجازی از فعالیت کاربران ایرانی در تلگرام چنین آمار می‌دهد که بیش از 586 هزار کانال تلگرام فارسی وجود دارد و روزانه بیش از 3 میلیون محتوا در آن منتشر می‌شود و در کنار این، باید به آمار بازدیدها نیز توجه کرد که در یک روز یک میلیارد و 944 میلیون و 500 هزار بار مراجعه به کانال های تلگرامی ملاحظه می گردد و به طور متوسط هر مطلب در حدود 717 بار دیده می شود.

این آمار در کنار مراجعان به سایر محیط های مجازی نظیر اینستاگرام، یوتیوب، فیسبوک و ... عدد و رقم غیر قابل باوری را نشان می دهد که باید فکری اساسی و راهبردی درباره آن کرد.

این در حالی است که محیط مجازی در ایران بومی نیست و اطلاعات و ارتباطات آن بیشتر در محیط های غیر خودی است و این فرهنگ و زیست انسان جامعه ما را مواجه با خطر بزرگی کرده است به گونه ای که سبک زندگی، رفتار اجتماعی، باور و سلیقه های فرهنگی با هجوم ویرانگری مواجه شده است.

اخیراً تصویری در شبکه‌های مجازی ایران از متروی آلمان در یک روز عادی منتشر شد که در آن با وجود رایگان بودن اینترنت در متروی این کشورها، اکثر مسافران کتاب به دست دارند و در حال مطالعه کردن هستند و این وضعیت را با کشور خودمان و وضعیت کاربران فضای مجازی ایران مقایسه کنیم.

یکی از دلایل اصلی و مهم حدوث این وضعیت، خارج از شعارهای متداول نبود نگاه راهبردی، ساختارمند و عملگرایانه به فضای مجازی در ایران است.

در کشور به جای اینکه  برای ایران مجازی فکری همه جانبه، دقیق و هدفمند و عملی بشود، بیشتر به فکر کنترل و اقدامات سلبی هستند که سر جای خود لازم است، اما نه تنها کافی نیست بلکه تاکید بیشتر بر آن بازخوردهای منفی نیز در پی داشته است.

نبود نگاه راهبردی به فضای مجازی باعث شده است که امروزه به جای اینکه این ابزار امکانی برای تسریع گردش اطلاعات مفید و نقش افزاینده در تولید دانش، تعالی فرهنگی و در نهایت بهره وری بیشتر نیروهای اجتماعی فراهم کند و جدا از آسیب  های فراوان از طریق ایجاد اعتیاد و اتلاف وقت کاربران در ساعت های کاری، بازدهی کاری را در ایران کاهش داده است و این در شرایطی است که میزان کار مفید و بهره ورانه در کشور از قبل حال و روز خوشی را سپری نمی کرد.

واقعیت امر این است که از هر کجا جلوی ضرر را بگیریم، سود کرده‌ایم و با وجود دیر هنگام بودن، لازم است سازمان ها و نهادهای متولی با تشکیل یک کمیته بین سازمانی، با سرعت نسبت به ورود به موضوع فضای مجازی- نه از نوع تنها حذفی- با نگاه راهبردی، ساختارمند و عملگرایانه اقدام نمایند تا به تدریج و با تلاش های مستمر و هدفمند، امیدوار باشیم که آب رفته به جوی باز گردد.

برای این مسئله بزرگ بایسته ترین کاری که می شود به آن اندیشید این است که فضای مجازی را چون همه ایران در ابعاد مختلف نگاه کنیم و برای این ایران مجازی برنامه های مناسبی با رویکرد حاکمیتی در حوزه فکری، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و ... همانند زندگی واقعی طراحی کنیم تا با ساختار سالم و به صورت پویا و با الگویی نظامند و بومی به جای آسیب سازی، به بهبود زندگی واقعی انسان ها کمک نماید.

انتهای پیام/