میزگرد ویژه سوم خرداد-اصفهان| منتظر دستور رهبریم تا خرمشهر دیگری را آزاد کنیم+فیلم


میزگرد ویژه سوم خرداد-اصفهان| منتظر دستور رهبریم تا خرمشهر دیگری را آزاد کنیم+فیلم

ناگفته‌های جنگ بسیار است؛ ناگفته‌هایی که به مناسبت سالگرد آزادسازی خرمشهر به سراغ دو نفر از راویان دفاع مقدس، یکی از نسل جنگ و دیگری از نسل امروز رفتیم تا با شرح عملیات بیت‌المقدس پرده از ناگفته‌ها برداریم.

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، زمانی که صحبت‌ از جنگ و دفاع مقدس باشد، پای راویان بسیاری به میان خواهد آمد، آنانکه جنگ را با چشم خود دیدند و با گوشت و پوست و استخوانشان تجربه کردند و اینانکه امروز از دل جوانان دهه 70 و 80 برخاسته‌اند و سینه به سینه تاریخ باشکوه هشت سال مقاومت را روایت می‌کنند.

اما نقطه عطف این تاریخ گهربار برای ما نسل‌های پس از جنگ گرامیداشت عملیاتی است که جهانیان را انگشت به دهان گذاشت، عملیاتی که جان دوباره به لاله‌های واژگون خونین شهر بخشید و باری دیگر شهری خرم ساخت؛ بیت المقدس.

اینک به بهانه سالروز آزادسازی خرمشهر و عملیات بیت المقدس میزگردی با یکی از نویسندگان و راویان دفاع مقدس محمود نجیمی و یکی از راویان جوان امروز علیرضا بکتاش ترتیب دادیم تا با شرح جزییات عملیات بیت المقدس، چالش‌های پیش روی روایتگری جنگ را بررسی کنیم که قسمت دوم این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید.

30 سال پیش خرمشهر را آزاد کردیم، امروز قدس را آزاد می‌کنیم

تسنیم:نام‌گذاری عملیات آزادسازی خرمشهر به نام «الی بیت المقدس» بیانگر آرامانی است که ازخرمشهر تا قدس را برای ما تداعی می‌کند، این نام  در شما چه احساسی بر می‌انگیزد؟

بکتاش:هربار با شنیدن نام عملیات بیت المقدس  یا الی بیت المقدس به یاد قدس می‌افتم و امیدوارم در این چند وقت فرمان‌ها صادر شود تا قدس را بگیریم و آزاد کنیم. اگر 30 سال پیش جنگ بود و خرمشهر را آزاد کردیم امروز هم بتوانیم قدس را آزاد کنیم.

فرماندهان جنگ سختی‌های زیادی کشیدند و از منافاقان روز مانند بنی صدر ضربه خوردند، یک روز گفتیم برخی اذیت می‌کنند و پشت به آرمان های شهدا عمل می‌کنند.

 چند وقت پیش شخصی آمد و گفت «خداوند کسایی که به این ممکلت پشت کرده و به خون شهدا و کشور خیانت کردند را نمی‌بخشد و حکم‌شان را می‌دهد شهدا با خونشان امضا کنند؛ شاید خدا ببخشد اما شهدا نمی‌بخشند».

تصویری دیدم از فردی که کراوات زده بود و گفت: نگذارید به آمریکایی‌ها بگوییم بار دیگر کراوات را باز کنیم و چفیه ببندیم که اگر آمدیم، قدس را آزاد خواهیم کرد». از طرف تمام جوانان می‌گویم که همه منتظر دستور آقاییم تا یک خرمشهر دیگر به نام قدس را با جان و دل آزاد کنیم.

اگر گزینه‌های شما روی میز است پوتین‌های ما هم به پایمان است و آماده آماده‌ایم، از هیچ چیز نمی‌ترسیم و آماده کنار خط هستیم تا قدس شریف را با یاری صاحب الزمان(عج) آغاز کنیم.

کردستان را بچه‌های اصفهان آزاد کردند

نجیمی: برخی اوقات می‌خواهیم فرماندهان را معرفی کنیم و بزرگنمایی زیادی می‌کنیم درصورتی که اگر همان که بودند معرفی کنیم، بسیار عالی و خوب و تاثیرگذار است.

اعتقاد بنی صدر این بود که با شروع جنگ تحمیلی باید از خوزستان خارج شویم و زمان بدهیم و زمان را بگیریم و این هم صحبت ارتشی‌های اطراف او بود.

او معتقد بود مقاومت در خرمشهر بی‌نتیجه است و مردم خوزستان باید آنجا را خالی کنند اما نظر امام(ره) این نبود.

حتی در آن زمان یک نفر می‌رود و می‌گوید و من از امام(ره) شکایت دارم زیرا امام(ره) مرجع تقلید من است و به من به فرمان او خانه‌ام را در خرمشهر خالی نکردم و خانه‌ام خراب شد و امام(ره) هم دستور دادند خسارتش پرداخت شود.

مردم اینگونه پای شهرشان مقاومت کردند، حتی یکبار عده‌ای به رهبر کبیر انقلاب گفتند اهواز دارد سقوط می‌کند و امام(ره) گفتند مگر جوانان اهوازی مرده‌اند که اهواز سقوط کند.

در اهواز فرمانده جوانان را تربیت می کند و شبیخون می‌زدند و نام آن‌ را شبیخون اول می‌گذارد و دشمن بسیار از این شبیخون‌ها می‌ترسید.

ابتدا جنگ شهید خرازی در اسناد و مدارک و خاطراتش گفته که عضو گردان ضربت بود که به کردستان می‌رفتند، می‌توان آزادی کردستان مدیون بچه‌های اصفهان است و خود کردها هم به این مسئله اذعان دارند.

واکنش وزیر اسرائیلی به پیام اخطار خروج عراقیان از ایران

نجیمی: در اسنادی که مطاله کردم 14 عملیات به نام کربلای 1 تا کربلای 14 طراحی شده بوده که در طرح‌ریزی عملیات‌ها روی آن صحبت می‌کنند اما جالب است گاهی برای خود عملیات در  شب عملیات نام انتخاب می‌کردند.

برای مثال شب عملیات فتح المبین آیت الله مشکینی قرآن را باز می کنند و اسم عملیات را از روی آیه "انا فتحنا لک فتحاً مبینا" انتخاب می‌کنند یا مثلاً برای عملیات طریق الدقس آنطور که در اسناد خواندم اجلاس کنفرانس سران کشورهای اسلامی بوده و قرار بوده پیرامون قدس صحبت کنند که این نام را برای عملیات برمی‌گزینند. صبح روز دهم پشت جاده خرمشهر بودم که بلندگو نام عملیات را اعلام کرد و گفت بیت المقدس.

هیچ سندی نیست که نام عملیات الی بیت المقدس باشد و این را بعد از جنگ تهرانی‌ها اضافه کردند، درحقیقت این عملیات همان کربلای 3 است و فکر کنم دلیل تغییر نامش این است که محسن رضایی بعد از فتح المبین پیامی به عراقی داد که اگر از خاک ما فرار نکنید، بغداد و قدس را هم می‌گیریم.

شرایط جوری بود که وزیر اسرائیلی گفت «اگر ایرانی‌ها از شط العرب عبور کنند با ما خواهند جنگید»؛ این پیام‌ها بازتاب سیاسی زیاد و بزرگی داشت و شاید علت نام‌گذاری  بیت المقدس همین بود.

الزام حضور راویان جوان در کنار رزمندگان روایتگر

تسنیم: یکی از چالش‌های بزرگ روایتگری جنگ، بزرگ‌نمایی و اغراق در روایت از آن دوران است که میزان باور و پذیرش مخاطب را کاهش می‌دهد، به نظر شما روای جوان امروز بهتر می‌تواند این جنگ را روایت کند یا آن راوی که دفاع مقدس را دیده است؟

بکتاش: به نظرم باید هر دو کنار هم باشند، من جوان مطالعه بسیاری در اینباره کرده‌ام و در کلاس درس راوی‌های رزمنده حضور داشته‌ام؛ من قسمت به قسمت جنگ را خوانده‌ام و آن نفری که در عملیات بوده آن را دیده است اما مهم این است که طبق بیانات راویان دفاع مقدس که در جنگ حضور داشتند، واقعیات را تعریف کنیم.

باید بدانیم جوانان چه می‌خواهند. دیگر انسان‌هایی مثل شهدا نداریم، ما می‌خواهیم بگوییم   این جوانان برای چه رفتند یا جنگ امروز که جوانان ما به سوریه می‌روند و شهدای مدافع حرم برای چیست؟

اگر در سوریه نجنگیم، خرمشهر تکرار می‌شود

بکتاش: باید گفت اگر ما در سوریه حضور پیدا نکنیم، خرمشهر تکرار می‌شود. سریال پایتخت بخش کوچکی از تجاوز داعش را نشان داد، باید به جوان امروزی بگوییم که اگر داعش آمد چه خواهد شد.

شهدا پای دین و آرمان‌شان ایستادند، باید بدانیم شهدا برای چه رفتند و وصیت آن‌ها چه بوده لیکن وظیفه امروز ما تبیین و اثبات این امور برای جوانان است.

چهارسال پیش به دوره روایتگری می‌رفتیم و به استاد می‌خندیدیم که تا شب عینک دودی‌اش را برنداشت، شب که شد عینکش را برداشت و ما متوجه شدیم یک چشم ندارد و عراقی‌ها برای آنکه اعتراف کند و اطلاعات را لو بدهد چشمش را با سرنیزه در آورده بودند.

باید به خواسته‌های رهبر توجه کرد و به شعار دادن محدود نبود باید در مقام عمل ثابت کنیم که شهدا زنده‌اند و پیرو آن‌ها هستیم.

اگر احمد متوسلیان برگردد، به ما چه خواهد گفت؟!

تسنیم: به نظر شما تلاش دشمن برای نفوذ فرهنگی و تبیین ارزش‌ها بیشتر بود و یا ما ؟ کدام یک در تاثیرگذاری روی جوانان عملکرد بهتری داشتند؟

بکتاش:متاسفانه تلاش دشمن. آن‌ها با جنگ نرم آمدند، با ماهواره و شبکه‌های مجازی آمدند و در ذهن جوانان ما نفوذ کردند به طوریکه نتانیاهو گفت ما جنگ نرم را بردیم.

تصور کنید اگر احمد متوسلیان برگردد و ما را اینگونه در خیابان ببینند به ما چه خواهد گفت؟! شهدا ارزش‌های نقلاب را گفتند و پای ما ایستادند. آن زمان امام(ره) یک فرمان  دادند و گفتند حفظ جزایر، حفظ اسلام است و رزمندگان تا پای جان خود ایستادند.

گفتند اگر این افراد پای همت ایستادند، پای امام حسین(ع) هم می‌ایستادند. نظر چند خارجی که مسلمان شده و به اینجا آمده بودند را در مورد جوانان شهرمان پرسیدیم و آن‌ها با گلایه از ظاهر جوانان گفتند چرا از دانشمندان ما تقلید نمی‌کنید که ذره‌ای آرایش ندارند؟

چرا پسرهای ما تک تیراندازان بزرگ خارجی بازی‌ها را می‌شناسند اما شهید رسول زرین که تک تیرانداز جهانی است و رتبه‌اش از تک تیرانداز آمریکایی بیشتر است را نمی‌شناسند؟ در فیلم‌های آن‌ها فقط خیانت را نشان می‌دهند و آن را رواج دادند، بارها رهبر بر نفوذ دشمن تاکید کردند.

ما برای حفظ و ترویج ارزش‌های دفاع مقدس در حال تلاشیم و اگر به اندازه دشمن پیش رفته بودیم آن‌ها اینقدر نمی‌توانستند جلو بیایند اما خوشبختانه جوانان ما با اتفاقات مختلف و با یک روایت یا ورود شهدا بیدار می‌شوند. جوانان باید بدانند شهدا راهشان حق بوده و می‌توانند هر جا دلشان گرفت، رازشان را به شهدا بگویند تا مشکلشان حل شود.

دشمن می‌خواهد هیچ چیز از تاریخ ما گفته نشود

نجیمی: دشمن می‌خواهد هیچ چیز از تاریخ ما گفته نشود، همان‌هایی که جنگ را تحمیل  کردند می‌خواهند یک کلمه از جنگ نگوییم چون این تاریخ تجربه‌ای بزرگ برای ما و تجربه‌ای تلخ برای دشمن است.

من زمانی در جنگ مسئول جمع آوری آثار فیزیکی دفاع مقدس بودم از 50 کشور غنائم جنگی جمع کردم درحالیکه ما این طرف هیچکس را نداشتیم و حتی سیم خاردار هم به ما نمی‌فروختند.

می‌گویند ایران 8 سال بدون امکانات به نمایندگی صدام با ما جنگیدند درصورتی که اگر ما فقط با صدام می‌جنگدیم حتی نمی‌توانستند از مرز ما عبور کنند اما صدام پشتیبانی قوی از بلوک شرق و غرب و ناتو داشت که به او مشاوره می‌داند و ما این طرف تنها بودیم.

آن‌ها نمی‌خواهند تاریخ تکرار شود برای همین در دانشگاه افسری که پایه ریزی جنگ‌هاست هیچ حرفی از جنگ ما نمی‌زنند حتی در دانشگاه‌های خودمان هم جنگ را بدرستی بیان نمی‌کنند ودروغ می‌گویند تا زیر سوال نروند.

نمی‌خواهند این تاریخ به نسل بعد منتقل شود برای همین می‌گویند تا 2 سال اول خوب جنگیدیند اما 6 سال بعد را اشتباه کردند.

دشمن بیشتر موفق بوده و همین که توانسته ذهنیت جوانان را جذب موبایل‌ها کند، این را ثابت می‌کند؛ یک روز در تهران در ایستگاه اتوبوس کتاب گذاشته بودند و موبایل نبود جوانان کتاب را برمی‌داشتند می‌خواندند.

در مباحث فرهنگی، عملیات رمضان اتفاق افتاد

نجیمی: ما موفق نبودیم و برعکس دشمن در جذب جوانان موفق بود. ما در بحث فرهنگی شکست سختی خوردیم، گویی در بحث فرهنگی عملیات رمضان اتفاق افتاد.

در این عملیات ما در خاک عراق رفتیم اما ساعتی بعد محاصره شدیم و صفحه برگشت و تانک‌ها به صغیر و کبیر ما رحم نمی‌کردند و از رویمان رد می‌شدند، در آن عملیات شهید و مجروح و اسیر زیادی دادیم؛ در بحث فرهنگی هم همین اتفاق افتاد و آثار ان را میبینم

در راهیان نور در ذهن بسیاری از جوانان این موضوع شکل می‌گیرد که می‌توانند جای این نسل و شهدا را بگیرند؟ بله می‌توانند، ما نان شاه را خوردیم اما حرف امام(ره) را گوش دادیم و این شدیم جوانان که نان انقلاب را خوردند یقیناً بهتر از ما هستند.

کسانی که موشک ساختند و در موضوعات هسته‌ای ورود کردند نشان دادند نسل خوبی هستند که اگر میدان دستشان باشد و در راه باشند می‌توانند انقلاب را به اهدافش برسانند.

برخی می‌گویند محال است دیگر مثل شهدا پیدا کنیم در صورتی که چنین نیست آن‌ها هم مثل بچه‌های همین جماعت بودند، گوشه‌ای از همین نسل را ما در سوریه دیدیم.

در خواب هم نمی‌بینم جای شهید حججی باشم

نجیمی: من شهید حججی را در راهیان نور می‌دیدم بسیار ساده بود اما به جایگاهی رسید که من در خواب نمی‌دیدم. به جرأت می‌توان گفت کسانی که در راه هستند خیلی بهتر از نسل جنگ هستند.

بعد از فتح خرمشهر یک عده دودل شدند که وارد خاک عراق شوند درصورتی که ما با نظر امام(ره) وارد خاک عراق شدیم و ایشان پیام دادند مردم بصره کمک رزمندگان ما کنید. عده‌ای دچار دودلی شدند و رفتند و نسل بعدی که آمد جایگزین این‌ها شد خیلی بهتر بود.

هرچه رو به آخر جنگ می‌رفتیم نسل‌های بهتری می‌آمدند، نسل اول و دوم جنگ زیاد معتقد به نماز شب نبودند اما از نسل سوم به بعد نماز شبشان ترک نمی‌شد و از نسل چهارم کمپانی معنویت بودند.

الان همین است فقط باید راه را به آن‌ها نشان داد و حقیقت را بدون تحریف به آن‌ها بگوییم و اسناد را نشانشان دهیم. جوانان حرف منطقی با اسناد می‌خواهند اگر شنیدن در خرمشهر شاهد این حادثه بودیم از ما سند می‌خواهند.

امام(ره) پیش بینی جنگ را کرده بودند

نجیمی: سوم خرداد شهید علی قیاسوند قیصری اول صبح اذانی گفت که همه لذت بردیم و این‌ها را باید به نسل امروز نشان داد و معرفی کرد. این موارد انقلاب و کشور را باهم تضمین کرده؛ یکبار از من پرسیدند اگر انقلاب نشده بود وجنگ می‌شد برای دفاع می‌رفتید گفتم نه چون وظیفه من نبوده است و ارتش 50 ساله داشتیم.

من در تاریخ هیچ کشوری نخواندم ارتش هیچ کشوری جنگیده باشد، ارتش وظیفه شناسایی دشمن و شناسایی تهدیدها و مراقبت را برعهده دارد اما جنگ ما در ابتدا تاریخ درستی نداشت.

امام(ره) پیش بینی جنگ را کرده بود اما به حرف او گوش نداند، در سال اول جنگ کوتاهی کردند دشمن شناسایی نشد و حمله کرد در کمتر از یک هفته عراقی‌ها سرشان را زیر انداختند و روزانه میانگین 25 کیلومتر پیشروی داشتند.

از مرز شرهانی تا پل نادری پشت کرخه حدود 130 کیلومتر است روزی 20 کیلومتر می‌آمدند جلو اما در شهرها مردم مقاومت کردند. در اسناد آمده که از 13 روز قبل فهمیده بودند عراق با ما درگیر خواهد شد اما کاری نکردند، جنگ که شد سردار رشید می‌گفت هیچکس در مرز نبود. از روزهای اول جنگ اسیر داریم که کشاورز بوده که می‌گویند ناگهان دیدیم ستون تانک درحال آمدن است و ما را اسیر کردند.

یکی از اسرای فرمانده تیپ عراقی گفته بود یک نظامی می‌فهمید که نمی‌توان در 7 روز تهران را گرفت، عراقی‌ها در طرح ریزی اشتباه نکردند فقط روی مقاومت مردم ایران پیش بینی نکرده بودند.

مردم ایران با دست خالی انقلابی را سرپا کردند و در جنگ هم مقاومت کردند؛ اگر ذره بین را روی مردم میزگذاشت شاید صدام موفق میشد چون دزفول را به نحوی دیگر شناسایی کرده بود اما مقاومتهایی صورت گرفت که عراقیان را به شک انداخت و باعث افت انها شد

اگر از یک سال آوارگی و شسکت اول جنگ درس بگیریم سلامتی انقلاب را تضمین کرده‌ایم اما اجازه نمی‌دهند این کار را انجام دهیم.

لزوم ایجاد پایگاه انقلاب جوانان بیدار

تسنیم :صحبت از نیازسنجی جوانان شد، به نظر شما آیا تنها شنیدن از جنگ برای جوان امروزی کافی است تا در مسیر شهدا گام بردارد؟ پیشنهاد شما برای جذب جوانان چیست؟

بکتاش:شنیدن روایات و حضور در گلستان شهدا برای جوانان یک تلنگر است، ما باید با ایجاد پایگاه انقلاب جوانان بیدار آن‌ها را مدیریت کنیم و به طرف شهدا جذب کنیم، باید جوان را با آرمان‌های شهدا آشنا کرد.

نیاز جوانان شنیدن از جنگ نیست، باید آن را برایشان شکافت

نجیمی: نمی‌توان گفت نیاز جوانان فقط شنیدن از جنگ است بلکه باید آن را برایشان شکافت. جنگ گوشه‌ای از تاریخ بی‌نظیر کشورمان است که باید آن را روایت کرد.

اگر جوانان قسمتی از خاطرات شهدا مانند داستان شهید فهمیده یا تاریخ عملیات‌ها را در گوشه‌ای خوانده باشند و بخواهند بیشتر درباره آن بدانند، خودشان خواه و ناخواه پیگیر می‌شوند.

کوتاهی در نشر آثار و حماسه‌های دفاع مقدس

نجیمی: متاسفانه ما در نشر این آثار و حماسه‌ها چشم پوشی و کوتاهی می‌کنیم برای همین خیلی‌ها دنبال آن نیستند. امسال در راهیان نور به این نتیجه‌ رسیدم که درصدی که در راهیان نور شرکت می‌کنند نسبت به درصدی که برای تفریح به دریا و اماکن تفریحی می‌روند بسیار محدود است.

محدودیت کارگردانان برای تولید فیلم‌ با موضوع جنگ

نجیمی: ما باید مردم و نسل جوان را با این تاریخ بیشتر آشنا کنیم، باید میزان کتاب و درس و راهیان نور و کلاس‌های دفاعی مدارس و گلستان گردی و این قبیل برنامه‌ها بیشتر کرد، از طرفی باید غیر از اینکه چهره به چهره با مخاطب صحبت می‌کنیم کتاب و فیلم هم بسازیم.

من کتاب نبرد العمیه را با سختی و تهدیدهای بسیار نوشتم، نمونه دیگر آن فیلم اسکله العمیه ملاقلی پور است، باید این مسائل به صورت فیلم هم در اختیار نسل بعد قرار گیرد.

فیلم مهاجر و انسان اسلحه که مربوط به آزادسازی بستان است و جزء فلیم‌هایی است که ما بچه‌های جنگ آن را دیدیم و گفتیم بسیار به حال و هوای دفاع مقدس نزدیک است.

متاسفانه به خاطر اینکه کار دست نابلد کار است در عرصه فیلم هم کوتاهی می‌شود، خودتان را جای کارگردان بگذارید برای ساخت چنین فیلم‌هایی نیاز به امکاناتی است که در بازار نیست و باید نیرو نظامی آن را فراهم کند. هرچند شهرک سینمایی داریم اما آنچه باید در اختیارشان قرار دهند را نمی‌دهند و اگر هم بدهند اجاره می‌گیرند.

پشت پرده این کوتاهی‌ها دسیسه عدم نشر دفاع مقدس ماست چراکه کار بزرگی شده و در طول تاریخ ایران چنینی حادثه‌ای نداریم، 25 جنگ در طول تاریخ ایران بوده اما دفاع مقدس چیز دیگری است هرچند آوارگی و بدبختی داشتیم اما فقط در سال اول جنگ بود چون آمادگی آن را نداشتیم.

امام(ره) گفت مردم باید بسیج شوند و آموزش ببینند و اگر مسئولان آن زمان به حرف ایشان گوش می‌دادند همین یک سال آوارگی هم نبود.

نمی‌خواهند حماسه دفاع مقدس به نام امام(ره) و شهدا ثبت شود

برخی نمی‌خواهند این حماسه به نام شهدا و امام(ره) ثبت شود لذا در ساخت تولیدات فیلم و سینما دسیسه می‌اندازند. برای آدم با انگیزه‌ای که دنبال این موارد است سد می‌سازند که نتواند کار کند وگرنه در این حوزه کارهای بسیاری می‌توان کرد.

برخی معلمان دانش آموزان خود را به گلستان شهدا می آورند و راه را نشان بچه‌ها می‌دهند و اینگونه بچه‌ها مسئولیت دنیاییشان را در راهی که قرآن گفته یاد می‌گیرند و خود را بیمه می‌کنند که کاری پر دردسر اما عالی است.

استارت تفحص را بچه‌های اصفهان زدند

تسنیم:تاکنون به خود شما پیشنهاد ساخت فیلم شده؟

نجیمی: زمان جنگ فرمانده گروهان بودم که می‌خواستند فلیم انسان اسلحه را بسازند و گروهان ما برای انجام این کار مامور شد. در سال 65 علی مردانی به قدری از ایده‌های ما خوشش می‌آمد که می‌گفت به دوربین نگاه کن ببین تصویر شبیه به زمان جنگ است یا نه اما بعد از جنگ پیشنهادی نداشتم اما برای 58 برنامه شبکه 2 و 5 صدا و سیما به عنوان راهنما بودم.

در اصفهان کسی انگیزه این کارها را ندارد. با رزمندگان اصفهان بعد از جنگ بد رفتار شد؛ در تهران بعد از جنگ خوب کار کردند و می‌کنند، در اصفهان نیز افرادی که این کارها را انجام دهند وجود دارند اما سنگ اندازی می‌کنند.

در حالیکه بسیاری اقدامات توسط نیروهای اصفهان رقم خورد؛ استارت تفحص را بچه‌های اصفهان زدند و برنامه‌های مرتبط با آن هم ضبط شده که هنوز برخی از آن‌ها پخش نشده است.

انتهای پیام/ ت

پربیننده‌ترین اخبار استانها
اخبار روز استانها
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
گوشتیران
رایتل
مادیران
triboon