۱۰ اسارتی که باید در بازنگری قانون مدیریت بحران ایران آزاد شود
رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران با تشریح آزادی از ۱۰ نوع اسارت در بازنگری قانون سازمان مدیریت بحران کشور گفت: حتی اگر صد سال دیگر زلزله بزرگی در تهران به وقوع نپیوندد، نه تنها مسئولیت‌ها کم نمی‌کند بلکه بیشتر هم خواهد شد.
به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری تسنیم، افزایش توجه به خطر حوادث و بحران‌ها، از سوی بخش‌های مختلف حاکمیتی اعم از کشوری و لشکری و نیز مجموعه‌های علمی و اجتماعی اعم از انجمن‌های علمی و سازمان‌های مردم نهاد، زمینه توجه بیشتر قانونگذاران را به موضوع مهم مخاطرات و تهدیدات مختلف جلب کرده است و امید می‌رود که کشور در سایه همفکری و همگرایی همۀ بخش‌ها بتواند به قانونی دست یابد که پایه‌گذار ساختاری با اقتدار و اعتبار(اعم از ستادی و عملیاتی) برای کشور شود.
در این رابطه غلامرضا پورحیدری رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران در این زمینه به تسنیم عنوان کرد: در حوزه مدیریت بحران همدلی و همفکری وقتی عملاً به وقوع می‌پیوندد که بخش‌های مختلف حداقل از 10 نوع اسارت آزاد شوند، در غیر این صورت، شبح وحشتناک حوادث، بحران‌ها و فجایع گوناگون در دهه‌های آتی همچنان بر سر جامعه و کشور سایه افکن خواهد بود.
1- آزادی از اسارت جناحی و سیاسی
رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران ادامه داد: مدتهاست اسارت‌های سیاسی و جناحی سبب شده است که بسیاری از مسائل ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی از متن خارج و به حاشیه رانده شود که موضوع مدیریت حوادث و بحران‌ها و نیاز به ساختار متولی متناسب این امر نیز می‌تواند از این قاعده نامیمون که همان سیاست زدگی است در امان نماند. بنابراین باید مراقبت همه جانبه کرد که این موضوع درگیر دو یا چند قطبی‌های تصنعی و حتی واقعی قرار نشود.
2- آزادی از اسارت بخشی و سازمانی
پورحیدری تصریح کرد: متأسفانه سوگیری‌های بخشی و سازمانی، همواره یکی از دلایل اصلی عدم توجه و تمرکز بر روی موضوعات ملی بوده است و نگاه جامع به موضوعات ملی همواره تحت تأثیر توجهات بیش از حد بخشی و سازمانی، مورد غفلت قرار گرفته است. این نوع آزادی در خصوص موضوع گسترده مدیریت حوادث و بحران‌ها به مراتب سخت‌تر بدست می‌آید، زیرا که مجموعه‌های متعددی در سطح جامعه در محقق شدن آن نقش خواهند داشت و کمتر حوزه‌ای را می‌توان یافت که ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم در این خصوص نداشته باشد.
3- آزادی از اسارت جزء نگری و خردبینی
رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران ادامه داد: مدیریت جامع حوادث و بحران‌ها، ایجاب می‌کند که به‌صورت یکجا به کل موضوع توجه شود و حجم کلی آن ترسیم شود و ساختار مناسب برای مدیریت آن در هر دو سطح ستادی و عملیاتی پیش‌بینی شود و با نگاه جامع به جایگاه هر یک از اجزا نیز به درستی توجه شود و ارتباط سازنده بین اجزای مختلف را پس از تعریف نقش‌های گوناگون، مشخص شود، در غیر این صورت، جزءنگری سبب می‌شود که اجزا عمدتاً بیشتر و گاهی کمتر از جایگاه واقعی آنها دیده شود و یا اینکه توجه به یک جزء سبب بی‌توجهی و حتی انکار نقش اجزا دیگر شود که در نهایت منجر به خارج شدن بسیاری از پتانسیل‌های موجود از گردونه کار خواهد شد. نکته قابل تأمل اینکه، این جزء نگری گاهی تحت عنوان تخصص مطرح می‌شود و آسیب را دوچندان می‌شود.
4- آزادی از اسارت قالب‌ها و کلیشه‌ها
پورحیدری در ادامه عنوان کرد: مشخص و مبرهن است که اگر در قالب‌ها و تقسیم بندی‌های موجود، خود را محدود کنیم، خلاقیت، نوآوری و ابتکار کنار گذاشته خواهد شد. امروز جهان مرز چندانی بین مخاطرات انسان ساخت و مخاطرات طبیعی از نظر نیاز به مدیریت، و حتی نوع مدیریت، قائل نیست و حتی به مخاطرات غیر عمدی و تهدیدات عمدی هم در مقام توجه و اداره صحیح آنها، نگاه مجزا و جداگانه‌ای ندارد و رویکرد توجه به همه مخاطرات و تهدیدات در یک مدیریت یکپارچه در دستور کار قرار گرفته است. امّا در کشور ما هنوز این مرزبندی‌ها و قالب‌های کهنه به‌طور تعیین کننده‌ای سبب شده است که مفهوم‌های یاد شده که در جهان عملیاتی شده و در حال عملیاتی شدن است، کمتر مورد توجه قرار گیرند. البته این توجه بیش از حد به قالب‌ها متأثر از سوگیری‌های بخشی که در بند 2 به آن اشاره شد، نیز است.
5- آزادی از اسارت محدوده‌های زمانی غیر متناسب
رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران ادامه داد: ما انسانها معمولاً بر اساس قاعده قیاس به نفس، همواره مدت زمان زندگی و عمر و حتی بازه زمانی مدیریت خود را معیار و مقیاس قرار داده و براساس آن به موضوعات می‌نگریم و حتی تحلیل می‌کنیم. در حالیکه در موضوعات گوناگون اجتماعی و ادارۀ امور کشور، بایستی دست کم مدت زمان زیست یک جامعه و حیات یک ملت و محدوده محیط زیست آن توجه کرد. به علاوه توجه کرد که امروز سرنوشت جوامع گوناگون، کشورها و ملت‌ها و بخش‌های مختلف جهان از یکدیگر قابل تفکیک نیست.
پورحیدی توضیح داد: بنابراین مطالعه دقیق گذشته و پیش بینی دقیق آینده یا به عبارت دیگر مستند کردن گذشته و پژوهش در آینده برای دقیق و درست عمل کردن در زمان حاضر یک ضرورت است. به عنوان مثال زلزله سنگین در تهران حتی اگر صد سال دیگر هم به وقوع نپیوندد، نه تنها مسئولیت‌ها را کم نمی‌کند که بیشتر می‌کند، زیرا که این عدم وقوع مانع توقف بسیاری از روندهای نامناسب امروز خواهد شد که ابعاد حادثه را چندین برابر خواهد کرد.
6- آزادی از اسارت قوانین موجود
وی افزود: درست است که در مقام عمل همه باید تابع قوانین باشیم، وگرنه جامعه از سامان خارج می‌شود. امّا این به معنای تسلیم در مقابل غل و زنجیرهایی که خود ساختیم، نباید باشد. هر یک از قوانین شأن خاص خود را دارد، امّا قوانینی که در مجلس به تصویب رسیده است، توسط مجلس قابل تغییر است و بررسی لایحه ساختار مدیریت حوادث و بحران‌ها در کشور نباید محدود به قوانینی شود که اسناد بالا دستی هم در این خصوص به حساب نمی‌آیند.
پورحیدری ادامه داد: به عنوان مثال محدودیت تعداد وزارتخانه‌ها هرگز به این مفهوم نیست که تمامی نیازهای ساختاری و تشکیلاتی کشور در امروز و آینده باید نادیده گرفته شود. آنچه مفهوم و در عین حال مطلوب هم بوده است، کوچک‌سازی دولت، از طریق نپرداختن به اموری است که ضرورتاً حاکمیتی نیست، بنابراین محدودیت تعداد وزارتخانه‌ها نباید مانع جدی تلقی شود، به خصوص اینکه تمرکز در امر رصد مخاطرات، پیشگیری و حفاظت از منابع و اداره حوادث می‌تواند و باید به ادغام مجموعه‌های پراکنده و بعضاً موازی و عمدتاً کم بازده مرتبط بی‌انجامد.
7- آزادی از اسارت "علم" گرایی
وی در ادامه عنوان کرد: علم حقیقی نور است و روشنی بخش و هدایت گر است. بدون نور افکن، مطالعه و بررسی و تحقیق و قدم برداشتن در تاریکی قطعاً اطمینان بخش نخواهد بود. امّا اینکه داده‌ها، اطلاعات و حتی دانش محدود بتواند از عهدۀ این روشنی بخشی هم برآید امری غیر منطقی و غیر اطمینان بخش و حتی در مواردی گمراه کننده خواهد بود.
گرچه توجه جامعه علمی کشور به موضوعات مدیریت ریسک، مدیریت حوادث و بحران‌ها، سلامت، ایمنی و محیط زیست، روز افزون است، امّا جز موارد اندکی این توجه به حکمت و همه جانبه نگری در این موضوعات منجر نشده و در مرحله اطلاعات و دانش مختصر باقی مانده است.
رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران تصریح کرد: بنابراین، علم و حکمت میوه رسیده‌ای است که زمان و شرایط خود را طی کرده باشد و تصور اینکه هر غوره‌ای مویز است، اشتباه بزرگی است که متأسفانه در این عرصه زیاد اتفاق می‌افتد.
8- آزادی از اسارت واژه‌ها
وی در ادامه بیان داشت: امروزه آنچه به عنوان یک آسیب در جامعه علمی دیده می‌شود، توجه بیش از حد به واژه‌هاست، به نحویکه بحث‌ها و تبادل نظرهای علمی در مرحله تعاریف متوقف می‌شوند و کشتی‌های مباحثه و مشورت و از آن مهمتر تصمیم‌گیری به گل می‌نشیند. درست است که تعاریف مهم و تعیین کننده هستند چون از اجزای ضروری مطالب و مفاهیم هستند، امّا عبور از این مرحله نیز یک ضرورت است. تکیه و تأکید غیر ضروری بر واژه‌های غیر بومی جز سردرگمی و اختلاف نظر پایدار نتیجه دیگری نخواهد داشت. بنابراین، برای برون رفت از این چالش توجه به مفاهیم، و انتخاب و حتی ابداع واژه‌های بومی متناسب با زمینه‌های فرهنگی، بینشی و حتی عملیاتی موجود کشور است.
9- آزادی از اسارت عمل "گرایی"
پورحیدری تصریح کرد: بدیهی است عمل و اقدام صالح بدون نیت و تفکر و تدبیر صالح و سالم میسر نیست. البته تفکر و تدبیر و علم هم ضرورتاً به دیکته‌های آکادمیک که در جامعه ما مورد توجه بیش از حد قرار می‌گیرند، محدود نمی‌شود. امّا این پندار نیز که اگر فردی بدون پیشینه علمی و اجرایی لازم و بر حسب "قضا" (و بدون قدر) در جایگاهی قرار گرفت، لزوماً در آن زمینه صاحب نظر است، درست نیست.
وی ادامه داد: اینکه گفته می‌شود، کسانیکه داخل گود نیستند، نمی‌توانند اظهار نظر کنند و آنها که مثلاً از قضا داخل گود قرار گرفتند، از هر گونه نوشته و کتاب روی برگردانند، هم نوعی خود محوری و اسارت است که آزادی از آن هم ضرورت دارد. زیرا مطالعه علمی و تجربه عملی و امتحان دادن در کلاس درس و میدان عمل نشان دهنده میزان شایستگی افراد برای اظهار نظرات سازنده در امر تدوین قانون است. بنابراین علم، دانش کافی، تجربه و عمل وافی ضرورت رسیدن به تشخیص دقیق تر و درست تر است.
10- آزادی از اسارت "خویشتن"
پورحیدری عنوان کرد: گرچه هر یک از اسارت‌های بر شمرده فوق به نوعی زیر مجموعه اسارت خویشتن نیز می‌تواند قرار گیرد، امّا اشاره به آن موارد با هدف تأکید و توضیح جوانب مختلف اسارت در خود، صورت گرفته است. به‌طور کلی، بزرگترین موانع درک و بر مبنای آن ارائه نظر و تشخیص درست، خودهای گوناگون (یا بهتر بگویم جوانب گوناگون خویشتن) است.
رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران ادامه داد: بنابراین، بهترین (و شاید تنها) روش دیدن حقیقت و رسیدن به نظر و تشخیص درست کنار گذاشتن "خود" است و به هر میزان که این اقدام کامل‌تر انجام شود، دیدن حقیقت آسانتر می‌شود. و این چیزی نیست جز فرمایش لسان الغیب که فرمود: حافظ تو خود حجاب خودی از میان برخیز. و این حقیقت در تمامی موارد و مصادیق جاری است و صرفاً اختصاص به مطلب مورد بحث ما ندارد.
پورحیدری در خاتمه خاطرنشان کرد: انجمن علمی مدیریت بحران ایران که عمدتاً با هدف مدافعه گری علمی و صحیح در خصوص مدیریت خطر و مدیریت جامع حوادث و بحران‌ها و حفاظت از منابع و دستاوردهای ملی تأسیس شده است، به‌دلیل عدم هر گونه وابستگی و احساس محدودیت و با توجه به ضرورت آزادی از قیود گوناگون در این زمینه فعالیت می‌کند و عمدۀ نتایج کار خود را در ضمیمه کتاب «تاب‌آوری بحران الزامی ملی» منتشر کرده است و از این میان، نیز الزامات و بایدها در این خصوص را در خبرگزاری بین المللی تسنیم در معرض افکار عمومی و کارشناسان و خبرگان قرار داده است. همچنین قریب یکسال قبل نیز به مراجع اصلی نظام از جمله دولت و مجلس نیز ارسال کرده است و پس از آن در چند مرحله یاد آور نیز فرستاده شده است، در نهایت انجمن به‌زودی متن قانون پیشنهادی ساختار مورد نظر منتشر خواهد کرد و آمادگی خود برای دفاع از بند بند پیشنهادات را اعلام می‌کند.
انتهای پیام/
