نقد دولت

به گزارش خبرگزاری تسنیم،‌ به مناسبت انتخاب رئیس جمهور جدید وپایان دوره دولت دهم، اخیرا اظهار نظرهای مختلف و متضاد و یک جانبه‌ای درباره عملکرد دولت‌های نهم و دهم و مقایسه آن با دولت‌های قبلی در رسانه‌ها مطرح شده است که نشان دهنده ضرورت ارزیابی علمی عملکرد‌ها و اکتفا نکردن به ادعاهای جانبدارانه است. در این یادداشت به برخی از نکاتی که باید در هنگام نقد عملکرد دولت‌ها بدان توجه کرد اشاره می‌شود:

1- فرق نقد با تمجید و سیاه‌نمایی

نقد فعالیت‌ دولت‌ها در هر دوره چهار ساله، کاری علمی است که باید بدون حب و بغض و با اتکا به روش دقیق و کارشناسی و بویژه با همکاری صادقانه و صمیمانه مجریان و به نیت بهبود و پیشرفت انجام ‌گیرد. با تمجیدهای یکجانبه و یا سیاه‌نمایی‌های شعاری و بازتاب‌های جنجالی رسانه‌ای نمی‌توان به ارزیابی معتبری از نتایج فعالیت‌ها نایل شد، فقط تعصب‌ها تشدید می‌شود و در نتیجه حقیقت مکتوم می‌ماند.

2- ضرورت نقد عملکرد به منظور ارزشیابی فعالیت‌های گذشته و آینده

اگر بخواهیم به بررسی نقاط قوت و ضعف دولت‌ها بپردازیم و ببینیم چگونه سیاست‌های کلی و برنامه‌ها و قوانین مصوب را مراعات کرده‌اند و دستاوردهایشان را در انتهای دوره مسئولیت‌شان ارزیابی کنیم و از آن درباره کیفیت اجرا و نیز اتقان سیاست‌ها و برنامه‌ها نتیجه‌گیری کنیم و راه پیشرفت شتابان را هموار نماییم، ناگزیر از بررسی نقادانه عملکرد‌هاییم.

به علاوه هر دولت جدید برای تشخیص دقیق و مستند نتیجه فعالیت‌های آ‌تی‌اش باید شناخت کاملی از شرایط کمی و کیفی نقطه شروع قبول مسئولیت خود داشته باشد. اگر وضع گذشته را با اغراق و غلو آرایش داده باشند دولت جدید از همان ابتدا با توجه به واقعیت موجود، بدهکار وارد صحنه می‌شود و برای اثبات داده‌های روشن‌کننده وضع موجود و سپس ارائه دستاوردهایش گرفتار چالش‌های متعدد سیاسی و اجتماعی می‌شود.

3- نقد ، بر مبنای آمار و اطلاعات درست

ابزار ضروری نقد عملکرد، آمار و اطلاعات مستند تولید شده است. دستگاه‌های وابسته به برنامه‌ریزی و نظارت باید بتوانند با حفظ استقلال خود نسبت به مجریان، داده‌های مستندی را تهیه کنند که از تقاطع آنها ارزیابی فرآیندی میسر شود، از این نظر شیوه اقدام مرکز آمار ایران و بانک مرکزی و سازمان بازرسی کل و دیوان محاسبات بسیار اهمیت می‌یابد و باید مطمئن شویم که بر آنها اعمال نفوذ سیاسی نشده است.

بدون چنان داده‌هایی، هرچه مسئولان گذشته و جدید مطرح کنند، ادعا تلقی می‌شود و اگرچه آ‌ثاری بر روی اذهان عمومی طرفداران خود می‌گذارند، اما فایده‌ای برای نتیجه‌گیری دقیق و تصمیم‌گیری کارشناسانه، با نیت بهبود و پیشرفت ندارد. در صورتی که داده‌های مستند مراکز یاد شده همخوانی نداشته باشند متاسفانه در زمره کشورهای عقب مانده دسته‌بندی می‌شویم و اولین کار هر دولتی اصلاح اشکالات ناشی از آن ناهمخوانی است، از سطح آموزش تخصصی کارشناسان آمار گرفته تا نحوه گزینش و استخدام و ارتقایشان در سلسله مراتب مدیریت.

4- توجه به امکانات و محدودیت‌ها

با فرض همخوانی آمار و اطلاعات، ارزیابی اولیه باید با توجه به مجموعه امکاناتی که در دوران تصدی و مسئولیت عملا توانسته است در اختیار مجریان قرار گیرد انجام شود. امکانات گسترده و ویژه برخی از سال‌های فعالیت جنبه استثنایی پیدا می‌کند (مانند درآمدهای حاصل از فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی) و نمی‌تواند به تعمیم در نتیجه‌گیری کمک کند؛ متقابلا وجود یا بروز برخی محدودیت‌های غیر قابل پیش‌بینی (مانند تحریم‌های بین‌المللی) و سوانح غیر مترقبه و کلان، امکان مقایسه را با حالات عادی مخدوش می‌کند. ضریب تاثیر آن امکانات استثنایی و نیز محدودیت‌ها باید قبل از هر نتیجه‌گیری علنی و عمومی به صورت واقع‌بینانه برآورده شود.

5- مقایسه هزینه‌ها و دستاوردها

فعالیت‌های مختلف دولت مستلزم به کارگیری سرمایه انسانی و هزینه کردن منابع مالی و اعتباری مستقیم و غیر مستقیم است. تشخیص کارآمدی به کمک مقایسه هزینه‌های صرف شده با فواید کسب شده میسر می‌شود. صرف اعلان نتایج متعدد مثبت عملکرد بدون یاد کردن هزینه‌ها و مقایسه این نسبت‌ها در دوران‌های پی در پی، کارآمدی را اثبات نمی‌کند. البته اسثنائا برخی از دستاوردهای ویژه مستقلا و صرف نظر از هزینه‌های مترتب بر آنها افتخارآفرین و ارزشمند است؛ چنان استثناهایی بین خودشان و در مقایسه با فرآیندهای مشابهی که در دیگر کشورها طی کرده‌اند قابل ارزیابی‌اند.

6- توجه به شرایط تاریخی فعالیت‌ها

دولت‌ها فعالیت‌های خود را همیشه در شرایط تاریخی یکسانی انجام نمی‌دهند تا نهایتا بدون توجه به آن شرایط و به صورت عمومی و یکسان عملکردشان را نقد کرد. اقتضای شرایط اجتماعی و اداری پس از پیروزی انقلاب و شرایط ایمنی و نابسامانی دوران جنگ تحمیلی و شرایط اقتصادی و فرهنگی دوران بازسازی، که همگی شرایط خاصند، با آنچه در شرایط عادی به چشم می‌خورد متفاوت است و در ارزیابی و مقایسه این تفاوت‌ها باید منظور شود.

7- نتیجه‌گیری

در دوران تصدی دولت‌های نهم و دهم، با برخورداری از پشتیبانی مردمی بسیار خوب و حمایت معنوی عالی مقام معظم رهبری و علی‌رغم تحریم‌ها، امکانات ارزی استثنایی سرشاری، از جمله، صرف فعالیت‌هایی شده است که در زمینه زیربنایی و علمی و فناوری به نتایج مثبتی منجر گشته است. برخی از اقدامات دولت نیز در زمینه فناوری و صنعتی به نتیجه نهایی نرسیده یا متوقف شده و برخی دیگر در زمینه اقتصادی و اجتماعی توفیق لازم را کسب نکرده است.

شایسته است برای نقد عالمانه و دلسوزانه فعالیت‌های دولت و شکوفایی نقاط مثبت و تقویت آنها و نیز به انجام مطلوب رساندن آنچه تکمیل نشده و بالاخره عبرت گرفتن از آنچه ضعیف و ناموفق بوده است، گروه خبره‌ای با همکاری دولت و دستگاه های برنامه‌ریزی و نظارتی زیر نظر مجلس شورای اسلامی،‌ماموریت یابند با عنوانی شبیه تحقیق و تفحص هرچه سریعتر به چنان ارزیابی عالمانه و انتقادی مبادرت ورزند.

منبع: روزنامه رسالت

انتهای پیام/

خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.