تکثیر یوز در اسارت، مقدمه‌‌ای برای رخنه در زیستگاه‌ها؟
آیا اگر هدف حفاظت از یوزپلنگ، حیات وحش و محیط زیست در میان است بهتر نیست هزینه ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومانی را با چاشنی اندکی مدیریت و تدبیر برای حفاظت از زیستگاههای یوزپلنگ صرف کنیم تا علاوه بر یوز، سایر گونه‌ها و همچنین بقای زیستگاه را تضمین کرده باشیم؟
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، حدود دو ماه از بازداشت مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ و دیگر اعضای موسسه حیات وحش میراث پارسیان که از سال 92 به عنوان شریک سازمان حفاظت محیط زیست در پروژه حفاظت از یوز انتخاب شده بود می‌گذرد و اکنون در حالی که مقوله حفاظت از یوزپلنگ، آینده‌ای مبهم پیش رو دارد، عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، خبر از تصمیم این سازمان برای اختصاص محدوده‌ای 30 هزار هکتاری به منظور تکثیر یوزپلنگ در اسارت داده و می‌گوید: البته کارشناسان 85 هزار هکتار را لازم می‌دانند. الان با سازمان برنامه در حدود 45 هزار هکتار مذاکره کرده‌ایم و سازمان برنامه هم موافقت اولیه کرده و حدود 40 تا 50 میلیارد تومان هزینه آن خواهد بود.
کلانتری پیشتر هم با انتقاد از عملکرد ناموفق پروژه حفاظت از یوز و کاهش جمعیت یوزپلنگ در زیستگاههای کشور گفته بود: "شما نمی توانید 30 میلیون هکتار (اشاره به زیستگاههای یوز در کشور) را به خاطر 40 تا یوز بگویید که هیچ کس نباید وارد شود. یوز را در حالت وحش تکثیر بکنید و یک منطقه 10 هزار هکتاری یا حتی 5 هزار هکتاری اختصاص بدهید یوزها تکثیر بشوند و بعد بازشان کنید در زیستگاه بروند."
چرا عاقبت یوز به اینجا کشید؟
با نگاهی به گزارش‌های بی‌شمار منتشر شده درباره علل قرار گرفتن یوزپلنگ آسیایی در سراشیبی انقراض، برای چرایی کاهش جمعیت این گربه‌سان در کشور با پاسخی ساده مواجه می‌شویم: نامناسب شدن تدریجی زیستگاه‌ها برای بقای یوز. این پاسخ ساده و کلی، تمام عوامل جزئی کاهش جمعیت یوز را در بر می‌گیرد: عواملی مانند کاهش طعمه، کاهش منابع آب، ناامنی، تعارضات با دامداران و سگ‌های گله، تصادفات جاده‌ای و البته شکار.
اما حالا با گذشت 16 سال از آغاز به کار پروژه حفاظت از یوزپلنگ، حمید ظهرابی، سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در توجیه لزوم تکثیر یوزپلنگ در اسارت به رسانه‌ها می‌گوید: "قبلاً سیاست ما در حفاظت از یوزپلنگ تمرکز روی این بود که زیستگاه را حفاظت می‌کنیم و خود یوزپلنگ جمعیتش را بالا خواهد برد. الان متوجه شدیم باید تمرکز ویژه روی فرد فرد این‌گونه داشته باشیم."
هرچند ظهرابی در این اظهارات اشاره‌ای به علت این تغییر سیاست نکرده و توضیح نمی‌دهد که سازمان حفاظت محیط زیست بر چه اساس، به این نتیجه رسیده‌است که به جای تمرکز بر حفظ زیستگاه‌ها باید روی فرد‌فرد یوزپلنگ‌های باقی‌مانده متمرکز شود اما اراده راسخ سازمان حفاظت محیط زیست را برای کلید زدن طرح تکثیر یوزپلنگ در اسارت به وضوح به نمایش می‌گذارد. اظهاراتی که حکایت از انتخاب ساده‌ترین گزینه پیش‌رو دارد: تصمیم بر حفظ نسل یوزپلنگ در محدوده‌ای 30هزار هکتاری به جای حفاظت از زیستگاههای 3 میلیون هکتاری یوز در سراسر کشور. تصمیمی که به نظر خوشایند می‌رسد و در ذهن شنونده ناآشنا با حیات وحش، نمایی از یک دامپروری را به تصویر می‌کشد که در آن به جای احشام، یوزپلنگ پرورش می‌دهند و در طبیعت رها می‌کنند.
در حالی که افرادی که تنها کمی به گربه‌سانان آشنایی دارند و یا دستکم در جریان تجربیات مرتبط سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند با شنیدن عبارت تکثیر یوز در اسارت پرسش‌هایی را مطرح می‌کنند که هیچ‌یک تا کنون پاسخی روشن به همراه نداشته است. پرسش‌هایی از این دست که با توجه به تجربه تکثیر ناموفق کوشکی و دلبر، دو یوزپلنگی که به منظور تولید مثل به پارک پردیسان تهران منتقل شده بودند، چه تضمینی وجود دارد، برنامه تکثیر یوز در اسارت با موفقیت همراه شود؟ آیا تکرار طرحی که علی‌رغم صرف هزینه‌ای هنگفت در رسیدن به هدف تکثیر این دو یوز ناکام ماند، در وضعیت کنونی، ریسکی بزرگ به شمار نمی‌رود؟ اینکه از همین چند یوزپلنگ باقی مانده هم شانس بقا و تولید مثل در طبیعت را بگیریم و آنها را به فضایی فنس‌کشی‌شده منتقل کنیم تا تکثیر شوند ریسکی پذیرفتنی است؟ به فرض که یوزپلنگ‌های اسیر، زادآوری هم داشتند و توله‌ها به سن بلوغ رسیدند، چگونه می‌توان، گربه‌سانانی که مهارت‌های بقا در طبیعت را فرا نگرفته‌اند به طبیعت معرفی کرد؟ به فرض که یوزپلنگ‌های اسارت‌زاده این آمادگی را هم به دست آورده و مانند یوزپلنگ‌های طبیعت‌زاده، مهارت‌های بقا در طبیعت را هم آموخته باشند، مگر نه اینکه عامل اصلی کاهش جمعیت یوزپلنگ، وضعیت نامناسب زیستگاه‌هاست؟ در حالی که برنامه‌ای برای بهبود وضع زیستگاه‌ها نداریم آیا یوزپلنگ‌های تولید‌شده را در همین زیستگاههای نامناسب رها خواهیم کرد؟ آیا اگر هدف حفاظت از یوزپلنگ، حیات وحش و محیط زیست در میان است، بهتر نیست هزینه 40 تا 50 میلیارد تومانی را با چاشنی اندکی مدیریت و تدبیر، برای حفاظت از زیستگاههای یوزپلنگ صرف کنیم تا علاوه بر یوز، سایر گونه‌ها و همچنین بقای زیستگاه را تضمین کرده باشیم؟
این سوالات بی‌جواب از یک سو و جمله کوتاه شما نمی توانید 30 میلیون هکتار (اشاره به زیستگاههای یوز در کشور) را به خاطر 40 تا یوز بگویید که هیچ کس نباید وارد شود." کلانتری از سوی دیگر، این شبهه را پیش می‌کشد که شاید جمع‌آوری یوزپلنگ‌ها از زیستگاه‌ها و انتقالشان به محدوده‌ای فنس‌کشی‌شده بیش از هر چیز، قرار است راه را برای ورود "کسانی" از جمله معدنکاران به زیستگاه‌ها هموار کند.
بیشتر بخوانید: صدور مجوز معدنکاوی در زیستکاه "یوزپلنگ" شاهکاری از دولت دوازدهم
انتهای پیام/
