حاج منصور پدر مداحی نوین ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم، اینکه حاج محمد یا چنانچه بعدها به آن نام مشهور شد حاج منصور ارضی چه راهی را از پخش هزارباره «مدینه شهر پیغمبر» شعر سفرش به مدینه در سال 72 تا «این گردبادهای به غیرت درآمده تسلیم رهبرند که طوفان نمیکنند» شعر مشهور حاج منصور در بیت رهبری بعد از نه دی 88 طی کرده است برای همه کسانی که بیش و کم حتی از دور دستی بر آتش رسانه ها و جامعه مداحی ایران دارند اصلا مبهم و ناواضح نیست. حاج منصور در همه این سالها با وجود همه تغییرات یک خصلت اساسی خود را حفظ کرده است همان خصلتی که میتواند او را محبوب ژورنالیست های به دنبال جنجال وطنی کند: او در همه این سالها کاملا «رو» بازی کرده است هیج کس نمیتواند او را به محافظه کاری و داشتن روابط خاص پشت پرده متهم کند و این اولین سنت شکنی حاج منصور در جریان غالب سنتی مداحی است.

سعید حدادیان شاگرد وفادار حاج منصور در سالهای تغییرات جریان مداحی در ایران، چند سال پیش مصاحبه مشهوری با روزنامه کیهان داشت و در آن حاج منصور را "پدر مداحی نوین"در ایران نامید. ادعایی که حتی اگر اندکی حب و علاقه شخصی حاج منصور به او را داخلش کنیم باز هم ادعای گزافی نیست. حاج منصور یک تنه بار تغییر شیوه مداحیای با سابقه حداقل 200 ساله را به دوش کشید و توانست پایه گذار سبک جدید مداحی در ایران شود. مداحی های حاج منصور با وجود همه وابستگی ها به شیوه مداحی دوران قبل از جنگ تغییراتی بنیادین با قبل داشت.علاوه بر آنکه توانست شیوه مداحی حماسی ویژه دوران جنگ را کاملا به حاشیه بکشاند.

اگر مرحوم کوثری مداح ویژه امام خمینی (ره) فقط به واسطه حضور در جماران و مداحی در محضر امام توانست به یک چهره رسانه ای تبدیل شود اینجا هم سهم اصلی در شهرت و محبوبیت و جریان سازی و تسلط حاج منصور بر جریان مداحی دهه هفتاد و هشتاد مدیون حضور مداوم او در مراسم های بیت رهبری است. به مدت 15 سال تک مداح همه مراسم های بیت رهبری در حضور رهبر انقلاب کسی نبود جز مداح ‎میانسال و رک و آرمانگرایی که هیچ خط قرمزی را در نقد و حمله نمیشناخت.

حاج منصور در همه این سالها به واسطه حضور در بیت رهبری و شیوه مداحی جدید و در عین حال اصیلش تبدیل به چهره اول مداحی در ایران می شود اما پخش مداحی های او فقط به مراسم های بیت رهبری محدود نمی شود. با اینکه حاج منصور ارضی تا 10 سال قبل میانه خوشی با تصویربرداری از مراسم های اصلی اش نداشت اما با این حال فیلم ها و به خصوص صدای حاج منصور در همه سالهای بعد از جنگ تا چندین و چند سال انتخاب اول مسئولان پخش رادیو و تلویزیون بوده است. هر چند این رابطه خوش خیمانه در مواقعی مثل انتقادات تند حاج منصور از خود صداوسیما یا فشارهای سیاسی به صداوسیما تغییر رویه هم داده است. حاج منصور تا سال های سال تبدیل به تابلوی رسانه ای جریان مداحی در ایران و در عین حال تبدیل به نماینده مهم رسانه ای نظام جمهوری اسلامی می شود.

مسیر رسانه ای شدن حاج منصور در دهه هشتاد تقریبا بدون فراز و نشیب خاصی ادامه پیدا می کند اما در یکی از روزهای دهه اول محرم در سال 83 مسجد ارک؛ محل برگزاری هیات حسین جان هیئت مشهور حاج منصور آتش می گیرد، تعداد زیادی از شرکت کنندگان در هیئت آسیب می بینند و تقریبا نود نفر جانشان را از دست می دهند  و به همین ترتیب حاج منصور به شدت تحت فشار قرار می گیرد. اما این همه ماجرا نبود. واقعه ای که برای هیئت اتفاق افتاده بود با شبیه سازی به وقایع محرم، رنگ و بوی محرم های هر سال حاج منصور را از آن به بعد عوض کرد. خود حاج منصور همان روزها در یکی از معدود مصاحبه های این سالهایش با تلویزیون گفته بود که این همه سال روضه کربلا  خوانده است و حالا تازه کربلا را درک کرده بود.

در همه این سالها حاج منصور ارضی  با لحن صریح و زبان رک در صف اول نقد سیاسی و اجتماعی ایستاد. دوره موسوم به سازندگی و فضای اجتماعی دوران بعد از جنگ در ابتدای دهه هفتاد و بعد از آن دوره ای که از بعد از انتخابات دوم خرداد در سال 76 به دوره اوج هیجانات سیاسی مشهور شد روابط حاج منصور با دو دولت قبلی را به روابط خصمانه ای بدل کرده بود. انتقادات تند و تیز حاج منصور از مقامات عالی رتبه دولتی در مواقعی برای خودش هم دردسر ساز شد. اما حاج منصور معتقد بود که مسیر انقلاب در حال به انحراف کشیده شدن است و قضیه اینقدر جدی است که جای تعارفات معمول را ندارد.

رابطه غیردوستانه حاج منصور با دو دولت قبل جای خودش را به روابط به شدت نزدیک در اویل روی کار آمدن دولت نهم داد. حاج منصور از حامیان اصلی محمود احمدی نژاد در انتخابات سال 84 بود و در طول سال های اولیه دولت نهم حاج منصور در سفرهای استانی به عنوان مداح ویژه شرکت می کرد. اما گویا حاج منصور و دولت هیچ گاه نمی توانند در یک نقطه به هم برسند با حاشیه سازی های نزدیکان احمدی نژاد و به وجود آمدن مسائل مختلف به تدریج حاج منصور نوک تیز پیکان حملاتش را دوباره به سمت دولت منحرف کرد و این پایانی بر روابط حسنه حاج منصور با تنها دولتی بود که  او برای روی کارآمدنش تلاش کرده بود.

حاج منصور بلد نیست یا نمی خواهد که طبق قواعد معمول رسانه ای بازی کند و مهمتر از آن  گاهی اوقات به سرعت به سمت خارج شدن از دایره قواعد منبرداری اصیل قدم بر می دارد و البته هزینه هایش را هم پرداخت می کند. بعد از به وجود آمدن یک وقفه دو ساله در دعوت حاج منصور به بیت رهبری امسال دوباره جای خالی اسم حاج منصور در شب های عزاداری محرم در بیت رهبری دیده می شود. شاید همه این ها به خاطر مصلحت هایی است که به سبب انتقادات تند حاج منصور به اطرافیان احمدی نژاد باید لحاظ شود.

تاثیر حاج منصور در عرصه مداحی تا سالهای سال ادامه پیداخواهد کرد. مشهورترین چهره مداحی تاریخ ایران که تا به حال چند باری بیشتر روبروی دوربین تلویزیون ننشسته است و تمایلی هم به مصاحبه با رسانه های عمومی ندارد این روزها پا به سن گذاشته است اما در عرصه انتقاد سیاسی و همین طور مداحی همچنان به شدت فعال و ممتاز است. سعید حدادیان و محمودکریمی دو چهره محبوب سالهای اخیر صداوسیما دست پرورده های شخص حاج منصور هستند و اولی با همان سبک و سیاق و دومی با تغییراتی در همان مسیر حاج منصور که تا به حال تذکراتی هم از حاجی دریافت کرده، مشغول به ذاکری اهل بیت هستند.
انتهای پیام /