جاذبه‌های تاریخی و گردشگری نهاوند سرزمین خاطرات کهن/ دیار چشمه‌های جوشان+تصاویر و فیلم
نهاوند شهری با قدمت بیش از هفت هزار سال و شهر سر‌اب‌های ۹گانه با طبیعتی بکر و زیبا و اماکن تاریخی و مذهبی هر ساله در ایام تعطیلات میزبان گردشگران و به عنوان مقصد گردشگری بسیاری از مسافران در شهرهای هم‌جوار و دور انتخاب می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از نهاوند، شهرستان تاریخی نهاوند دارای حدود 200 اثر تاریخی شناخته شده که شامل بناها، محوطه‌ها و تپه‌ها است که از این 200 اثر تاریخی، حدود 100 اثر به ثبت آثار ملی رسیده است. شهرستان نهاوند در جنوب غربی استان همدان و در دامنه‌های شمالی کوهستان گرو «گرین» واقع شده است.
این شهرستان از شرق به شهرستان‌های ملایر و بروجرد و از غرب به کنگاور محدود است. آب و هوای نهاوند معتدل کوهستانی است و نهاوند دارای منابعی سرشار از آب‌های زیرزمینی است که سبب رونق کشاورزی در این منطقه شده است. همچنین این شهرستان با وسعتی نزدیک به 1563 کیلومتر مربع، 7/87 درصد از مساحت استان همدان را تشکیل می‌دهد و شامل چهار بخش (مرکزی)، (خزل)، (زرین دشت) و (گیان) و چهار شهر شامل نهاوند، فیروزان، برزول و گیان و 162 روستاست، مردم این شهرستان به زبان فارسی با گویش لری و لکی سخن می‌گویند و دین و مذهب آن‌ها اسلام و شیعه جعفری است.
وجه تسمیه نهاوند
در طول تاریخ این منطقه دارای نام‌های متفاوت و تلفظ‌های گوناگون را پذیرا بوده است از جلمه (نوح آوند)، (نیماوند)، (اینهاوند)، (ینهاوند)، (نیوهاوند)، (نیاوند) و یا به قول بطلمیوس(نیموآندای). در عصر مادها، این منطقه را (نهاوند ماد) می‌گفتند و سلوکیان به واسطه سکونت ملکه( لائودیسه) در این منطقه نام وی را بر این شهر نهادند. ساسانیان به نام (نیماوند) اش می‌خواندند و پس از تسلط اسلام بر این منطقه، نام (ماه دینار) و (ماه بصره) بر آن نهادند و البته بسیاری از صاحبان فرهنگ‌های لغات بر این عقیده هستند که نهاوند نام شعبه‌ای از موسیقی است و پرده‌ای از موسیقی است که در نیمه‌های شب می‌نواختند.
منطقه نهاوند با ترکیبی از میراث بکر و با طراوت و میراث فرهنگی و کهن و ارزشمند آن، همواره پذیرای دوست‌داران تاریخ و طبعیت بوده و هست و بی‌تردید ذکر تمامی آن‌چه نهاوند نامیده می‌شود در این مقال نمی‌گنجد، پس به اختصار وصفی کوتاه از این سرزمین را توصیف می‌کنیم.
موزه حمام حاج آقا تراب نگین انگشتری گردشگری نهاوند
این اثر در بافت قدیمی شهر در محله علی‌آباد و در کوچه‌ای به نام کوی حاج آقا تراب قرار دارد. بنای حمام با وسعت تقریبی 670 متر مربع شامل دو بخش مردانه و زنانه است که هر بخش نیز شامل فضاهای دیگری چون حمام سرد و گرم، هشتی ارتباطی، خزینه و تون‌خانه را دارا است.
این بنا در حال حاضر با نام موزه حمام حاج آقا تراب، به عنوان یکی از مهمترین مراکز گردشگری استان همدان و شهر نهاوند، به معرفی آداب و رسوم حمام‌های ایرانی پرداخته است.
تپه باستانی گیان؛ تمدن هفت هزار ساله و یک اثر تاریخی بسیار کهن و ارزشمند
تپه باستانی گیان در 15 کیلومتری شهر نهاوند و دو کیلومتری سراب گیان و چسبیده به روستای دیروز و شهر امروز گیان واقع شده است. تپه‌ای پر از رمز و راز و هیاهوی تاریخی، تپه‌ای که خود به تنهایی بخش اعظمی از تاریخ و تمدن انسان را در ایران به دوش می‌کشد.
تمدن هفت هزار ساله گیان یکی از تمدن‌های تاریخی و جزء یکی از چهار نقطه‌ای است که اقوام آریایی برای سکونت خود در ایران برگزیده بودند، این تمدن باستانی نتایج استقرار هفت هزار سال دوره زندگی مردم این منطقه است و از نظر تاریخی یک اثر تاریخی بسیار کهن و ارزشمند است که در پنج طبقه واقع شده است، که این اثر شامل عصر مس سنگ تا عصر مفرق که دوران پیش از تاریخ هستند را شامل می‌شود. این تپه باستانی تا 50 سال مبنای گاه‌نگاری در غرب و کشور بوده و مبنای پژوهش پژوهشگران در این منطقه بوده است و اگر چه امروز از بی‌توجهی و عدم توجه در حال نابودی است اما چندین هزار سال است که همچنان با خرابه‌هایش ایستاده است تا از تاریخ و تمدن و جایگاهش دفاع کند.
تپه باستانی باباقاسم؛ یادگار تاریخ باستان
تپه باستانی بابا قاسم نهاوند در 20 کیلومتری جنوب غربی نهاوند، ضلع شمالى روستاى بابا قاسم خرابه‌های مرتفعی وجود دارد که از قلعه هاى دوره اشکانى بوده است. کاوش‌های صورت گرفته در این منطقه طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این منطقه به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونت‌گاه‌های بشری بوده که قدمت آن به هفت هزار سال پیش و دوران عصر مفرغ میانی می‌رسد. کاوش‌های اولیه در این تپه اولین بار در سال 1960 توسط فرانسویان صورت گرفته است.
خرابه‌های موجود در این تپه، به خرابه‌هاى قلعه سرسام گبرى هم شهرت دارد. قسمتى از ساختمان‌هاى اهالى روستاى بابا قاسم نیز، بر روى بخشى از محدوده این تپه بناشده‌اند. همچنین در سال 1369 باستان شناسان میراث فرهنگى، نمونه‌هایی از سفال‌های این تپه را جهت آزمایش جمع‌آوری نموده‌اند. ویرانه‌هایی بسیار مرتفع از این قلعه، حکایت از شکوه و جلال و استحکام آن‌ها در دوران باستان دارد.
براى بازدید از این یادگار تاریخ باستان، مى‌توان از طریق جاده فرعى نهاوند، به روستاى بابا قاسم منشعب از 8 کیلومترى جاده ورودى این شهرستان از سمت ملایر، اقدام کرد.
مقبره شیخ ابوالعباس نهاوندی(درب شیخ)
این مقبره در محله قدیمی درب شیخ قرار دارد و در مزار شیخ ابوالعباس احمد ابن محمد ابن فضل نهاوندی، از عرفای نامدار تاریخ تصوف ایران در سده چهارم هجری قمری و معاصر با حکومت عضد الدوله دیلمی است. سنگ قبر کنونی حاکی از آن است که بنای فعلی مقبره مربوط به دوره قاجاریه است.
مسجد جامع نهاوند
این مسجد جامع بر دامنه تپه‌ای در مرکز شهر، مجاور بازار و در ضلع شمال غربی میدان قیصریه قرار گرفته است. مسجدی مستطیل شکل به ابعاد 12در 17 مترمربع با ساختار یک ایوانه و ستون‌های مکعبی بسیار ضخیم، که طاق‌های جناغی و ضربی آن را نگهداری می‌کند و شبستان مسجد نسبت به سطح خیابان 5/5 متر ارتفاع دارد. بنای اصلی مسجد متعلق به عصر سلجوقیان است که در دوره صفویه هم مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
مسجد فاقد تزئینات خاص است و با مصالح آجر، خشت خام، سنگ لاشه، خاک رس و نوعی ملات به نام لوویی بنا گردیده است. دو کتیبه موجود در مسجد، حاکی از احداث و مرمت بنا در عصر سلجوقی و صوفی است.
بابا پیره
نعمان ابن مقرن، فرمانده سپاهیان اعراب در جنگ معروف نهاوند بوده که در سال 18 یا 20 هجری قمری در همین جنگ به شهادت رسیده است و پیکر وی را بر صخره‌های کوهستانی مشرف به دشتی وسیع به خاک سپردند. این مقبره در روستای قشلاق در هشت کیلومتری جنوب غربی نهاوند و در مسیر جاده نهاوند_ کرمانشاه قرار دارد.
پل زرامین
این پل که در پنج کیلومتری جنوب غربی نهاوند و بر روی رودخانه گاماسیاب قرار گرفته، یادگاری است از دوره قاجاریه.
موزه تاریخ و فرهنگ نهاوند
موزه تاریخ و فرهنگ نهاوند در فاصله 200 متری مقبره شیخ ابوالعباس نهاوندی در کنار ساختمان فعلی شهراری قرار گرفته است و منتهی به خیابان اصلی(پیروزی) است و در دو طبقه ساخته شده است. این ساختمان دارای اتاق‌ها و سالن‌هایی است که در ضلع جنوبی و شرقی آن‌ها ایوان‌هایی تعبیه شده که جلوه خاصی به این ساختمان داده است. این ساختمان در هر دو طبقه دارای پلان معماری یکسانی می‌باشد. سقف بنای مذکور شیروانی شیب‌دار بوده و از ویژگی‌های این بنا استفاده از تزئینات آجرکاری شده به صورت مدور و چند ضلعی بودن ساختمان با استفاده از تزئینات آجرکاری شده می‌باشد. موزه از چهار بخش دوران پیش از تاریخ، دوران تاریخی، دوران اسلامی و معاصر تشکیل شده است.
خانه شهید قدوسی
این خانه از ابنیه واجد ارزش تاریخی شهر نهاوند می‌باشد که اهمیت آن بیشتر به جهت حیاط اندرونی زیبای آن و سردرهای ویژه آن می‌باشد. این خانه تاریخی در بافت قدیمی شهر نهاوند و به نشانی خیابان ابوذر_ کوی حاج خدارحم و در مجاورت مسجد قدیمی حاج خدارحم واقع شده است. این بنا در حال حاضر محل پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شهر تاریخی نهاوند و همچنین واحد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نهاوند می‌باشد.
خانه شهید قدوسی دارای دو سردر زیبای ورودی در جبهه شمالی بنا است، که تزئینات زیبایی در هر یک از آن‌ها خودنمایی می‌کند. که از جمله این تزئینات می‌توان به طرح‌های هندسی آجری، سرستون‌های زیبا، قوس‌های چند بخشی و دیگر انواع تزئینات آجری اشاره داشت. مهمترین و زیباترین بخش این بنا بدون شک حیاط اندورنی می‌باشد، کف این حیاط بعد از مرمت، با آجر و قلوه سنگ پوشیده شده است.تزئینات آجری خفته راسته، مسطح و برجسته، حصیری و همچنین تاق‌نماهایی با قوس‌های نیم‌دایره، ابرویی و در و پنجره‌های متنوع از لحاظ طراحی، از موارد قابل توجه این حیاط می‌باشد.
لازم به ذکر است که همه این آثار و بناهای تاریخی شهرستان نهاوند که در شرحی از آن‌ها ذکر شد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.
سر آب‌های نهاوند
کلمه سر آب از دو کلمه «سر» و «آب» تشکیل شده که به معنای سرچشمه آب می‌باشد. در کوهپایه‌های نهاوند به دلیل آهکی بودن زمین، آب حاصل از باران با انحلال آهک به راحتی در زمین نفوذ می‌کند و به‌صورت چشمه در سطح زمین جاری می‌شوند که معمولا بسیار پرآبند.
مهمترین این سر آب‌ها در شهرستان نهاوند عبارتند از: سر آب گیان، سر آب گاماسیاب، فارسبان، ملوسان و کنگاور کهنه است.
سر آب گیان
این سر آب جوشان، پر آب و زلال در 21 کیلومتری جنوب غربی نهاوند و در پای کوه‌های گرو(گرین) از سلسله جبال زاگرس جریان دارد که از جنوب به کوه‌های گرو و از غرب به املاک روستاهای ظفرآباد و مهین‌آباد محدود می‌شود، آب‌دهی این سراب در حدود 2500 لیتر در ثانیه است که پس از مصارف آشامیدنی و کشاورزی اهالی روستاهای اطراف، مازاد آن به رودخانه گاماسیاب می‌ریزد.
در مسیر این سراب، جنگل طبیعی به وسعت بیش از 100 هکتار شامل: درختان قطور و کهنسال بلوط، چنار، زالزالک(گویچ)، گردو، بید، زبان‌گنجشگ، گوجه وحشی، داغ‌داغان، آلوچه، مو، انجیر، ون، گلابی و بادامک وحشی به وفور دیده می‌شود.
سر آب گیان از مراکز مهم گردشگری طبیعی شهر نهاوند و استان همدان است و معمولا علاوه بر مردم استان، همواره پذیرای بسیاری از طبعیت دوستان داخلی و خارجی است.
سر آب گاماسیاب
سراب گامسیاب (گاماساب) سرچشمه یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های کشور است که از دامنه ارتفاعات کوه گرو (مسیر جاده نهاوند به نورآباد لرستان) و در 19 کیلومتری جنوب شرقی نهاوند سرچشمه می‌گیرد و در امتداد کوه گروه ادامه می‌یابد و آب رودخانه‌های متعددی را مانند حرم آب، قلقل رود و خرم رود دریافت می‌کند و پس از مشروب نمودن مزارع کشاورزی دشت نهاوند به رودخانه‌های قرهسو و سیمره و در ادامه به کرخه و نهایتا به هورالعظیم می‌پیوندد.
این رودخانه در استان کرمانشاه به قرهسو، در استان لرستان به سیمره و در استان خوزستان به کرخه موسوم است. آب‌دهی متوسط این چشمه حدود پنج متر مکعب در ثانیه است و در بالادست این چشمه، غاری طبیعی قرار گرفته، و محوطه اطراف سر آب نیز جنگل‌کاری شده است.
در مسیر این رود با احداث نیروگاه برق آبی و حوض‌چه‌های پرورش ماهی، در تولید برق و پرورش ماهی بهره‌برداری نموده‌اند، این چشمه جوشان و پرآب با ویژگی‌های خاص طبیعی، یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری در استان محسوب می‌شود.
روستا و سر آب فارسبان
روستای فارسبان در 30 کیلومتری شهرستان نهاوند و 160 کیلومتری همدان و در مسیر همدان جاده آورزمان به طرف روستای فارسبان قرار دارد و دارای 1300 نفر جمعیت است. مهمترین جاذبه طبیعی وضعیت روستا و باغات اطراف آن و سر آب است. از اماکن قدیمی آن حمام کهن روستاست. مهمترین محصولات باغی روستا گردو، آلبالو، گیلاس و غیره است.
سوغات و صنایع دستی نهاوند
سوغات نهاوند شامل گز آردی( بادامی، پسته‌ای) _ سنل _ حلوا گردویی _ نقل _ عسل _ لواشک_ خیارشور _ لبنیات و انواع مرکبات است و صنایع دستی شهرستان نهاوند نیز شامل گلیم، گبه، قالی و فرش است.
گزارش از فاطمه ظفری
انتهای پیام/
