میمه؛ باغ‌شهری کهن در مرکز ایران/‌تخت سرخ، دره دوزخی و تخت محمد جعفر جایگاه ماندگار سریال روزی روزگاری + تصاویر‌

میمه؛ باغ‌شهری کهن در مرکز ایران/‌تخت سرخ، دره دوزخی و تخت محمد جعفر جایگاه ماندگار سریال روزی روزگاری + تصاویر‌

شمالی‌ترین و بزرگترین بخش استان پهناور اصفهان «میمه» نام دارد، شهری که وقتی از ارتفاعات شمالی به آن می نگریم به نظر می رسد شهر در میان باغی بزرگ احاطه شده است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم ازاصفهان، در شهر «میمه» چند گنبد بزرگ فیروزه‌ای در تابش خورشید می‏درخشند و رو به شمال جلوه می فروشند. ساخت کلی شهر به ویژه محله های قدیمی آن محیط هندسی منظم و پیچیده غیرمنظم، اجزای سرپوشیده و قسمت‏های روباز آن، همه و همه در به وجود آوردن رشته روابطی فضائی سهیم‌اند که مردم معانی مختلف زندگی خود را در آنها باز می‏یابند.

بخش «میمه» از توابع شهرستان شاهین شهر و میمه است که شامل سه شهر میمه، وزوان و لای بید و 13 روستا در دو دهستان ونداده و زرکان در فاصله 70 کیلومتری مرکز شهرستان و 90 کیلومتری شمال اصفهان واقع شده است.

موقعیت ویژه «میمه» در تاریخ

شهر «میمه» و روستاهای جلگه‏ای آن به لحاظ موقعیت جغرافیائی و استراتژیکی ویژه‏ای که دارند در طول تاریخ همواره مورد توجه حکام و نیروهای نظامی بوده است.

امیرحسین نبوی کارشناس تاریخ ایران در گفت‏وگو با خبرنگار تسنیم در میمه از مهمترین ویژگی‏های این منطقه را قرار گرفتن شهر و بعضی روستاها در مسیر جاده مرکزی ایران، جاده ارتباطی جنوب به شمال کشور و قرار گرفتن مابین دو استان بزرگ تهران و اصفهان دانست و اظهار داشت: داشتن معادن فراوان، مجتمع سنگ تزئینی کشور (معادن شهر لایبید)، معادن طلای موته از معادن بزرگ طلای کشور و معادن گوناگون کانی‏های معدنی و صنعتی، ترکیب مناسب خاک به سبب اختلاط رسوبات کوهستانی با ته نشست‏های دشتی از دیگر ویژگی‏های این شهر تاریخی است.

وی با اشاره به اینکه داشتن آب و هوای متعدل و خنک در تابستان و بهار، محل دسترسی به نقاط شمالی و جنوبی کویر و مناطق حاشیه کویر مرکزی ایران و دور بودن از کمربند زلزله از ویژگی‏های زیستی «میمه» است، گفت: داشتن ویژگی‏های نژادی که به دست آوردهای طبیعت متکی است، محدودیت وسعت مکانی و تنوع طبیعی، وجود ترکیبی مناسب و امکانات طبیعی برای اجرای کشت‏‌های متنوع، دور بودن از همجواری قومیت‏های مختلف، یکسان بودن آئین‏های مذهبی، استعدادهای فراوان صنعتی و کشاورزی و فرهنگ غنی علمی و سنتی، مذهبی و اجتماعی هم از دیگر محاسن این بخش است.

به همه این ویژگی‏های ناب «میمه» با قدمتی چند هزار ساله، آثار باستانی و دیدنی پرارزش از جمله یکی از شگفت انگیزترین قنات‏های جهان، چشم اندازهای طبیعی زیبا و نادر، صنعت پرشکوه فرش‏های دست بافت که نمایشگر قدرت و اعتبار هنرمندان محلی‏ و حاصل ابتکار و خلاقیت‏های هنرمندان این دیار و ثبت شده بر سینه تاریخ است را هم اضافه کنید؛ شهری که در بیشتر موزه‏های مشهور جهان و در کنار تابلوهای پرآوازه نقاشی و فرش‏های اعجاب انگیز ایرانی، نقش فرش‏های زیبا و هنرمندانه جوشقان حاصل تلاش دستان هنرمند بانوان سخت کوش میمه هم خودنمایی می‏کند.

این زیبایی‏ها و نعمت‏های خدادادی همگی در خلق و ابداع این محیط ویژه نقش دارند و در صورتی که به این منطقه زیبا توجهی شایسته شود، بخش «میمه» می‏تواند از مناطق مهم در فلات مرکزی ایران باشد که الگویی زیبا و دیدنی و مکانی تفریحی و علمی برای کشور و مرکزی مناسب و درآمدزا برای جذب گردشگران داخلی و خارجی باشد.

قنات جهانی و تاریخی « مُزدآباد » میمه

قنات «مزدآباد» میمه معروفترین قنات دشت «میمه» است که زمان حفاری آن را به حکومت «بهمن ابن اسفندیار هخامنشی» و یا به دوره حکومت «انوشیروان ساسانی» نسبت می‏دهند.

شهردار میمه به خبرنگار تسنیم گفت: این قنات از نظر ساختمانی به سبک قنوات دوره ساسانیان حفاری شده است که دارای چاه‏های مستطیل شکل ، بند و سد ذخیره آب زیر زمینی است.

محسن کرمی با اشاره به اینکه ویژگی‏های خاص این قنات باعث شده تا در تیرماه سال 1395، «مزدآباد» یکی از یازده قنات کشورمان باشد که در فهرست آثار جهانی جای خود را باز کرد، افزود: کارشناسان یونسکو عقیده دارند ویژگی‏های قنات مزدآباد این قنات را به عنوان قناتی منحصر به فرد در جهان مطرح کرده است.

سازمان جهانی یونسکو بهترین راه و شیوه برای جلوگیری از هدر رفت آب قنوات را در فصل زمستان ایجاد بند و سد در درون قنات پیشنهاد می‏کند که نمونه بارز و مؤثر آن را در قنات «مزد آباد میمه» معرفی کرده است.

منطقه تاریخی تخت سرخ، دره دوزخی و تخت محمد جعفر؛ جایگاه ماندگار سریال روزی روزگاری

از قنات مُزدآباد که 15 کیلومتر به سمت صحاری غرب و قلب پناهگاه حیات وحش موته می‏رویم یکی از آثار تاریخی پر رمز و راز منطقه «میمه» وجود آثار حفاری و کنده کاری است که بر روی تپه‏ای به نام «تخت محمد جعفر» یا ملاجعفر وجود دارد.

کارشناس تاریخ ایران در مورد این تپه قدیمی می‏گوید: «تخت محمد جعفر» تپه ای به ارتفاع 30 متر است که از هر طرف دارای حالت بریده با دیوارهای بلند و عمودی غیر قابل نفوذ است و در ضلع شمالی تخت معروف به «بون یا بوم تخت» در منطقه «تخت سرخ» قرار دارد.

امیرحسین نبوی با اشاره به اینکه بر روی این تپه دو چاه مستطیلی در دل سنگ حفاری شده که در اعماق حدود 9 و 15 متری به دو اتاقک و در انتها در عمق 17 متری هر یک به سه دهلیز و تونل قرار دارد، اضافه کرد: این تپه در انتها به مدخل دیده بانی در سه دیواره جنوبی - غربی و شمالی ختم می‌شود.

وضع فیزیکی و موقعیت توپوگرافی تپه ملاجعفر به نحوی است که فقط از یک راه آن هم راهی باریک، سخت گذر و شیبدار تندی می‏توان به بالای تخت دسترسی پیدا کرد.

کمی بالاتر از تخت محمد جعفر «دره دوزخی» دیده می‏شود؛ دره‏‏ای که عرصه تاخت و تاز «مراد بیگ» یادآور «گرگ دره» سریال ماندگار «روزی روزگاری» به کارگردانی امراله احمدجو است.

شباهت خاک این دره با گدازه‏های آتشفشانی باعث شده تا این منطقه را «دره دوزخی» بنامند.

طاقدیس‏های زمین شناسی در این منطقه، با زیبایی‏های منحصر به فرد گردشگران را به سمت خود می‏کشاند اما با وجود تلاش‏های فراوان مسئولان محلی، هنوز این منطقه توسط سازمان میراث فرهنگی به عنوان مکانی گردشگری و توریستی معرفی نشده است.

مسجد تاریخی و جامع «میمه»

زمان اقامه نماز به داخل شهر بازمی‏‌گردیم؛ مسجد جامع میمه با گنبدی زیبا و چشم نواز به همراه قدمت تاریخی بنای مسجد صفای روح و جان هر بیننده‏ای ست.

کارشناس میراث فرهنگی در میمه درباره این مسجد تاریخی می‌‏گوید: چهار ستون زیر گنبد مسجد جامع از خشت‏ها و آجرهای ضخیمی است که به‏وسیله ملاط رس و قطعات نی ‌به یکدیگر متصل شده‌اند، خشت‏های چهارستون از لحاظ اندازه بسیار قابل توجه است و در کمتر آثار باستانی خشت خام به این بزرگی دیده می‌شود.

احسان حسینی به این نکته هم اشاره می‏کند که تاریخ اصل این بنا دست کم به 15 قرن پیش می‏رسد و نشان می‌دهد در روزگاران قدیم بنای مخصوص و جالبی بوده که آیین مذهبی در آن برگزار می‌شده است.

«مسجد جامع شهر میمه» همزمان با مساجد جامع شهرهای زواره و اردستان از حالت کوشک مانند به سبک معماری سلجوقیان (مساجد چهار ایوانی ) تغییر بنا داده شد.

وی این را هم گفت که مسجد چهار ایوانی میمه مشتمل بر شبستان چهارگوش خوش طرحی بوده که گنبد شیوای آجری بر فراز آن استوار و درجلوی شبستان ایوان بزرگی بنا شده بود و در دو طرف شبستان بزرگ، شبستان‏‌های کوچکتر با رواق‌‏های کوچک‌تر قرار داشته است.

این کارشناس میراث فرهنگی گفت: در عملیات حفاری که در سال 1336 در غرب مسجد انجام شد که ابتدا آجرهای سنگ فرش و کاشی‏های مقرنس صفویه و محرابی بسیار زیبا با گچ‌بری چشم نواز مربوط به دوران سلجوقیان و در نهایت خشت‏های بسیار بزرگ گبری کشف شد که از این نمونه خشت‏ها در تپه‌های «سیلک» کاشان وجود دارد.

به گفته وی محراب مسجد جامع میمه دارای سنگی زیبا و حجاری شده به صورت کتیبه‌ای منقوش از خطوط برجسته کوفی است که بر روی آن و اطرافش نقوشی بسیار زیبا با نقاشی، ‌گچ‌بری و کاشی‏های نفیس و تزیینات پیچیده و منحصر بفردی حک و در سال 551 هجری قمری توسط «ابوطاهر حسین بن غالی» از اهالی کاشان بنا شده است.

در بازسازی این مسجد اطراف محراب تخریب و سنگ آن به موزه ایران باستان منتقل و اطراف محراب دوباره توسط مرحوم صدرالسلام با گچ‌بریهای زیبا و زائد الوصفی گچبری شد.

امامزاده سیده الصالحه خاتون و خانه‏های تاریخی میمه

«امامزاده سیده الصالحه خاتون» از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) است که زیارتگاه ایشان در جنوب روستای «اذان» از توابع بخش «میمه» است و همه روزه به ویژه پایان هفته و در تعطیلات پذیرای عاشقان و شیفتگان اهل بیت علیهم السلام است.

حسینی کارشناس میراث فرهنگی درباره بنای این مکان مذهبی به خبرنگار تسنیم در میمه می‏گوید: ساختمان اصلی و گنبد مخروطی شکل و تزئینات کاشی آن نمونه ای از معماری و هنر ایرانیان در دوره‏های قبل است.

وی همچنین از تنها خانه‏های تاریخی و آثار برجای مانده بافت میمه گفت و اضافه کرد: خانه‏های «قیصر خان» و «عیسی خان» و «برادران گرانمایه» از خانه‏های قدیمی بخش میمه است که به صورت چند خانه مجزا اما مرتبط با هم و در کنار یکدیگر در بافت قدیمی این منطقه ساخته شده است.

این بناهای ساخته شده متعلق به خاندان گرانمایه از اقوام برومند مهاجر از منطقه قفقاز به گز بُرخوار است که در اواخر قاجار و اوایل پهلوی ساخته شده و هنوز هم مورد استفاده مالکان آنهاست.

موزه مردم شناسی، برگ زرینی بر هویت تاریخی شهر میمه

از مسجد جامع که خارج می‏شویم در سمت راست، ساختمانی قدیمی جلب توجه می‏کند.

اهالی می‏گویند این ساختمان در گذشته حمام بوده اما امروز تابلویی با عنوان «موزه مردم شناسی میمه» بر سر در آن خود نمایی می‏کند. به داخل موزه که می‌رویم گویی به گذشته‌ای نه چندان دور سفر می‏کنیم.

موزه‏های مردم شناسی نمادهای فرهنگ، زبان و سنت‏های جوامع محسوب می‏شوند؛ این موزه‏ها از فرهنگ، آداب و رسوم، اعتقادات، پوشاک، سنن اجتماعی گرفته تا ابزارهای پخت و پز، سرگرمی، خفتن، وسایل کشاورزی و دامداری و قالی‏بافی و... را نشان می‏دهند.

شانه‏‌های چوبی، دست نوشته‏‌ها، کوزه‏‌های سفالی، چرخ‏‌های نخ‌ریسی و صنایع قدیمی در این موزه‌‏ها جایگاه ویژه‌ای دارند.

«موزه مردم شناسی میمه» از مکان‏‌هایی است که با درایت و دوراندیشی مدیریت شهری میمه، اکنون همچون نگینی بر تارک این شهر می‏درخشد تا برگ زرینی باشد برای به اثبات رساندن هویت تاریخی این منطقه.

حاج عبدالله بُرقِعی از پیرمردهای قدیمی این شهر می‏‌گوید: ما قدیمیترها که از دوران گذشته این بنا را به یاد داریم، از آن با نام حمام «گُردَه» به معنای حمام بزرگ یاد می‏کنیم.

شهردار میمه در گفت‏وگو با خبرنگار تسنیم می‏گوید: حمام قدیمی میمه با شماره 14195 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و سپس با تغییر کاربری به موزه مردم شناسی شهر تبدیل شده که با مساحتی در حدود 370 متر مربع شامل فضاهای سربینه ، میان در و گرمخانه است.

به گفته کرمی برای موزه مردم شناسی میمه بخش‏های مورد نیاز شامل تالارهای نمایش آثار، قسمت اداری، کتابخانه و کلاس های آموزشی طراحی شده و قسمتی از ساختمان موزه هم به مرکز آموزش صنایع دستی و هنرهای سنتی بخش میمه اختصاص یافته است.

وی می‏گوید: با توجه به اهمیت ویژه شهر میمه به عنوان نخستین شهر ورودی شمال استان اصفهان و عبور شاهراه اصلی تهران به اصفهان از این شهر، حضور مسافران و گردشگران خارجی و داخلی و امکان تبلیغات برای جذب گردشگر، «موزه مردم شناسی» جایگاه ویژه ای را در این بخش ایجاد کرده است.

وجود بیش از 700 شیء تاریخی، درِ قدیمی و تاریخی مسجد جامع میمه، انواع لوازم و پوشش‏های مورد استفاده، در این موزه تاریخی فرهنگ مردم میمه را به نمایش گذاشته است.

همه آثار به نمایش درآمده به همت مردم سخت کوش و عاشق فرهنگ میمه به این موزه اهدا شده است و انتظار می‏رود در جمع آوری لوازم و ادوات زندگی قدیم مردم و چینش مناسب آنها، مسئولان هم در این موزه جاذبه های لازم را برای بازدید گردشگران ایجاد کنند تا این مکان در معرفی سکونت‌گاه قدیمی فلات مرکزی ایران یعنی میمه بیش از این موثر باشد.

انتهای پیام/

پربیننده‌ترین اخبار استانها
اخبار روز استانها
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
گوشتیران
رایتل
مادیران
triboon