برخی مسئولان در حوزه فرهنگ به دنبال نمدی برای کلاه خود بودند/ قیمت کتاب قاعده و قانون ندارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و فراگیر شدن تب مطالعه در ایران، صنعت نشر به عنوان یکی از صنایع دیرپا در کشور رونق چشم‌گیری یافت؛ به گونه‌ای که بسیاری از فعالان فرهنگی با باز شدن فضا وارد این حوزه شده و به انتشار کتاب مشغول شدند. اما در کنار این، یک جریان موازی دیگر نیز وجود داشت که موجب شد نشر آنچنان که تصور می‌شد، به صنعتی خودکفا مبدل نشود و آن وابستگی این صنعت به حمایت‌های دولتی آن هم در سال‌هایی بود که به لحاظ اقتصادی می‌توانست به یک صنعت خودکفا مبدل شود.

تجربه کار در چند دهه اخیر و آمارهای نشر نشان می‌دهد که حمایت‌های دولتی از این صنعت چندان به صلاح نشر نبوده و حتی موجب شد تا با به وجود آمدن بحران‌های اقتصادی، صنعت نشر بیش از سایر صنایع متضرر شده و امروز بسان یک هیبت از تو تراشیده درآید؛ صنعتی که امروز با بیش از 11 هزار ناشر که عملاً تنها دو تا سه هزار آن فعال هستند، شناخته می‌شود و شمارگان کتاب‌هایش به زحمت به هزار نسخه می‌رسد. بازار نشر این روزها افق چندانی از آینده‌ای که در سال‌های ابتدایی انقلاب برایش تصور می‌شد، به یاد ندارد؛ چرا که به جای انتشار کتاب‌های متفکران فرهنگی داخلی، مملو از کتاب‌های ترجمه‌، کتاب‌سازی‌ها و آثار زرد و بی‌کیفیت شده است. همه ما عادت کرده‌ایم که هر سال آمار انتشار چند 10 هزار عنوانی کتاب‌هایی را از زبان مسئولان بشنویم که اگر هم منتشر نشوند، اتفاقی رخ نخواهد داد و انتشار آنها معمولاً جز بر باد دادن هزینه‌های مالی چیزی فراهم نمی‌کند.

رضا حاجی‌آبادی، مدیر انتشارات هزاره ققنوس، در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به وضعیت فرهنگی و نشر طی چهار سال اخیر گفت: یکی از اقدامات خوب طی چهار سال گذشته کنترل قمیت بود؛ به این معنی که اگر در سال‌های گذشته کتابی با قیمت 10 هزار تومان منتشر می‌شد، در ایام نمایشگاه کتاب افسوس می‌خوردم که ای کاش قیمت کتاب را بیشتر در نظر می گرفتیم تا ضرر نکنیم. اما در این سال‌ها وضعیت به این صورت نبود. کتاب دو سه سال پیش را با همان قیمت می‌فروشیم. این نکته مثبت است.

وی با انتقاد از رویکرد دولت به بخش فرهنگ اضافه کرد: از سوی دیگر، به نظرم بخش‌هایی از دولت بودند که یا به حوزه فرهنگ کمک نکردند یا اگر هم اقدامی از این نهادها و بخش‌ها صورت گرفت، برای این بود که مسئولان به دنبال نمدی برای کلاه خود بودند؛ به همین دلیل تنها چیزی که فدا شد، فرهنگ بود. هیچ‌کدام از دولت‌های گذشته هم نتوانستد به فرهنگ کمک کنند، در حالی که انقلاب بنیادی فرهنگی داشت و به این امر معروف است.

حاجی‌آبادی با بیان اینکه اقدامات صورت گرفته طی سال‌های گذشته به صورت سطحی به فرهنگ پرداخته و ریشه‌دار نبوده است، افزود: همانطور که کتاب‌ها ساکت هستند و در گوشه‌ای نشسته‌اند، ناشران نیز مظلوم هستند. مردم هنوز با کتاب انس نگرفته‌اند و خلوت بودن نمایشگاه کتاب نیز همین امر را نشان می‌دهد. این موضوع بیانگر این است که دولت‌ها برای انس بیشتر مردم با کتاب کار خاصی نکرده‌اند.

به گفته مدیر انتشارات هزاره ققنوس کار در حوزه فرهنگ و به ویژه کتاب زمان خاص ندارد و باید آهسته و پیوسته در این زمینه کار کرد.

حاجی‌آبادی با انتقاد از تغییر رویه در تخصیص یارانه در بخش کتاب ادامه داد: اگر مسئولان یارانه بخش کتاب را به شیوه سابق خود برگردانند، تأثیر بیشتری بر حوزه فرهنگ و نشر خواهند گذاشت. در این سال‌ها 20 درصد یارانه به مخاطبان تعلق گرفت که به نظرم نتیجه خوب و ایده‌آلی در پی نداشت. به عنوان نمونه، اگر شما در نمایشگاه کتاب با دقت به این امر بپردازید، خواهید دید که بسیاری از کسانی که بن‌های کتاب را در اختیار دارند، اهل مطالعه و کتاب نیستند یا بن‌های خود را به فروش می‌رسانند و فقط از این یارانه استفاده می‌کنند. در واقع یارانه به کتاب اختصاص پیدا نمی‌کند.

وی افزود: اگر ارشاد نوع حمایت خود را تغییر دهد و به شیوه سابق که یارانه باری کتاب خوب تعلق می‌گرفت، بازگردد می‌تواند کمک بیشتری به حوزه نشر کند. در این صورت به ناشر یارانه داده می‌شود و در مقابل از آنها خواسته می‌شود که بر قیمت کتاب کنترل داشته باشند. الان ارشاد در مرحله پیش از چاپ بر کتاب‌ها نظارت دارد، اما بعد از آن نظارت خاصی چه از نظر قیمت‌گذاری و چه از منظر شمارگان، ندارد. در حال حاضر کتاب از صفحه‌ای پنج تومان تا صفحه‌ای 20 تومان منتشر می‌شود. قاعده و قانونی در این زمینه وجود ندارد. قیمت کتاب‌ها نیز به نسبت درآمد مردم تناسب ندارد.

انتهای پیام/