تغییر الگوی کشت راهی برای مقابله با کمآبی زنجان
خشکسالی و کاهش بارش برف و باران، گرمای ناگهانی و بارشهای رگباری زمستانه در زنجان و برداشت بیش از حد از چاهها و سفرههای زیرزمینی سبب شده که با پدیده کم آبی مواجه شویم، پدیدهای که به تنهایی میتواند روند زندگی مردم را تغییر و شرایط را دشوار کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، تغییر الگوی کشت یکی از سیاستهای راهبردی دولت است که در سالهای اخیر با هدف بهرهوری بیشتر و جلوگیری از بحران آب و خشکسالی مورد توجه قرار گرفته است. اصلاح الگوی کشت استان با تاکید بر مدیریت بهرهوری آب، تولید محصولات با نیاز آبی پایین و دارای ارزش افزوده بالا، جلوگیری از توسعه بیرویه کشت و افزایش عملکرد در واحد سطح محصولات کشاورزی از چندی پیش در استان مورد تاکید بوده و اجرایی شده است.
بیش از 90 درصد آب موردنیاز کشاورزی استان زنجان از منابع آب زیرزمینی تأمین میشود و باید در مصرف بهینه آب مدیریت لازم در دستور کار قرار گیرد، به گفته اکبر کرامتی، معاون بهبود تولیدات گیاهی استان زنجان «بهشدت در حال از دست دادن منابع آبی هستیم».
راه نجات از این وضعیت ارایه راهکارهای عملی در تغییر الگوی کشت، جلوگیری از مصرف بیرویه آب، جلوگیری از برداشت غیرمجاز از چاهها، جلوگیری از هدررفت آب و مهار آبهای مرزی با احداث سدهای خاکی است.
مدیریت منابع آب در چهار محور ترکیب کشت محصولات زراعی و باغی، مدیریت منابع آبی, آبخیزداری و آموزش و ترویج استفاده بهینه از آب با بهره گیری از روحانیون حوزه نمایندگی ولی فقیه در استان زنجان در حال اجرا است.
اهداف ترکیب کشت محصولات زراعی و باغی شامل ترویج کشتهای نشایی که میزان مصرف آب را بین دو تا سه دور آبیاری کاهش میدهد، کشت محصولی مانند گندم و جو با آببری کم و ارزش افزوده بالا, جایگزینی محصولات علوفهای با نیاز آبی کم مانند خلر, ماشک, نخود علوفهای, ارزن با محصولاتی با نیاز آبی بالا, کشتهای گلخانهای با محیط کشت کنترلشده, استفاده از ارقام پاکوتاه بهجای ارقام پایه بذری و در نهایت افزایش بهرهوری در واحد سطح است.
در حوزه شهرستان ماهنشان و چایپاره مشخص شد که یک هزار و 700 هکتار از اراضی که قابلیت کشت پسته را دارند زیر کشت محصولاتی مانند سبزی و صیفی هستند با بررسیهایی که توسط جهاد کشاورزی انجام شد تا حدودی از کشت چنین محصولات آببری جلوگیری شد، با این روند سطح زیر کشت محصولی مانند هندوانه کاهش یافت تا در این سطح از زمینها کشت پسته انجام گیرد. این محصول علاوه بر اینکه نیاز آبی پایین دارد با آبهای غیرمتعارف نیز قابلیت آبیاری دارد و موجب بالا رفتن درآمد بیشتر کشاورزان از فعالیت اقتصادیشان میشود و نیز میتواند یک محصول در سبد صادراتی استان زنجان باشد.
سطح زیر کشت پسته در کل استان زنجان در حال حاضر 233 هکتار است و قابلیت توسعه دارد. 193 هکتار از باغات پسته استان غیربارور است و هنوز به محصولدهی نرسیده است اما 40 هکتار بارور شده است که 40 تن محصول از آن برداشت میشود. سطح زیر کشت این محصول در ماهنشان 173 هکتار است که 153 هکتار غیربارور است و در حال حاضر 20 هکتار بارور شده و 24 تن در سال محصولدهی دارد.
برای کاهش میزان مصرف آب در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی نیز اقداماتی انجام شده است با این روش هزینه تولید کاهش یافته و عملکرد در واحد سطح افزایش یافته است. طی پنج سال گذشته دولت بیش از 170 میلیارد تومان تسهیلات در اختیار کشاورزان زنجانی قرار داده است بهنحوی که در سال گذشته افزایش ضریب مکانیزاسیون کشاورزی استان زنجان در کل کشور به رتبه دوم با ضریب مکانیزاسیون 1.82 درصد اسب بخار رسیده است.
روش کشت حفاظتی از جمله روشهای دیگر پایین آوردن هدررفت آب در کشاورزی است که حداقل خاکورزی را بههمراه دارد و موجب پایین آمدن تبخیر و تعرق و بالا رفتن ذخیره آب خاک میشود، در این مبحث از طریق خاکورزی حداقل و عملیات کشت مستقیم که بدون خاکورزی است سالانه در استان زنجان 45 تا 50 هزار هکتار مورد کشت قرار میگیرد.
برای افزایش حداکثر راندمان استفاده آب در مزرعه سیستم آبیاری موضعی یا اصطلاحاً میکرو تا حد زیادی اجرا شده است و هنوز هم در حال اجرا است. استان زنجان بعد از استان کرمان دومین رتبه را در این روش آبیاری بهدست آورد سهمیه استان زنجان برای اجرای این طرح 5500 هکتار بود که در 12 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان اجرا شد، در بهثمر نشستن این طرح کشاورزان زنجانی نیز حداکثر همکاری را با سازمان جهاد کشاورزی داشتند.
اراضی آبی کشاورزی استان زنجان 180 هزار هکتار مساحت دارد که بین 80 تا 90 هزار هکتار از این اراضی مجهز به سیستمهای مدرن آبیاری هستند که حداکثر بهرهوری از آب با حداقل هدررفت را دارند، قریب به 50 هزار هکتار از این اراضی به سیستمهای آبیاری تحت فشار مجهز شدهاند. دولت برای تجهیز اراضی کشاورزی به سیستمهای آبیاری تحت فشار برای هر هکتار بین 4.5 تا 8.5 میلیون تومان یارانه بلاعوض اختصاص داده است.
انتهای پیام/ع