یادداشت|اهمیت کارِ کارشناسی از نظر اسلام و ولایت
مردم باید پیروز عالم و کارشناس باشند. تبعیت از کارشناس، انسان را در مسیر درست و راه راست به حرکت درآورد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، حجت الاسلام والمسلمین علی شیرازی نماینده ولی فقیه در نیروی قدس سپاه پاسداران در یادداشتی نوشت: مدتی است در کشور واژه‌ی "کارشناسی" بر سر زبان‌ها افتاده است. کاربرد این واژه از اواخر آبان 1398 رونق بیشتری گرفت. زمانی که امام خامنه‌ای درباره‌ی گران شدن قیمت بنزین در کشور، در درس خارج خود در 26 آبان فرمودند: «وقتی یک چیزی مصوبه‌ی سران کشور است، آدم باید با چشم خوش‌بینی به آن نگاه کند... سران قوا نشستند با پشتوانه‌ی کارشناسی یک تصمیمی برای کشور گرفتند، باید به آن تصمیم عمل شود».
معظم‌له همچنین بارها پس از ظهور ویروس کرونا بر کارِ کارشناسی و تبعیت از نظر کارشناس‌ها تأکید کردند و در 22 اردیبهشت 1399 نیز در ارتباط تصویری با ستاد ملی مبارزه با کرونا، درباره‌ی بسته بودن یا نبودن مساجد و مراکز دعا فرمودند: «بنده هیچ پیشنهادی در این باره ارائه نمی‌کنم و تابع نظر و تشخیص کارشناسی ستاد ملی مبارزه با کرونا هستم».
این بیانات زمینه‌ای شد تا اهمیت کارِ کارشناسی مورد توجه قرار گیرد و در یک تحقیق مبسوط به کنکاش در این موضوع مهم بپردازیم.
کارشناس کسی است که مهارتی خاص یا دانشی در یک رشته از علوم یا فنون را به دست آورده است و به مناسبت علم یا شغل یا کسب، دارای معلومات و تشخیص لازم می‌باشد.
کارشناسی عبارت است از رجوع به شخص یا اشخاصی که به سبب آشنایی و آگاهی به رموز و دقایق کار و به سبب ممارست و مهارت و تجربه در موضوع یا موضوعاتی از امور فنی و تخصصی، صاحب نظر هستند. رجوع به این افراد و کسب نظر آن‌ها برای تشخیص موضوعاتی که شناخت آن‌ها نیاز به تخصص دارد.
نظر کارشناسی عبارت است از نظر حرفه‌ای که معمولاً پس از انجام مطالعه‌ای دقیق ارائه می‌شود. تاریخِ کارِ کارشناسی، به معنای رجوع افراد عادی به صاحبان علم و مهارت، به اندازه‌ی تاریخ حیات انسان است.
در اسلام، موضوع کارِ کارشناسی و رجوع به اهل خبره، از ابتدا مطرح بوده است و مخصوص دوران معاصر و قرن اخیر نیست. کارِ کارشناسی در مکتب اسلام، ریشه‌ی تاریخی دارد.
علاوه بر بزرگان دین، با پیروی از انبیاء و اولیای الهی، اهمیت کارشناسی را از دیرباز دریافته‌اند و ابواب مختلف علوم، از جمله فقه از آن یاد کرده‌اند.
در مبانی فقهی و دینی، جایگاه "کارشناس" از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و بزرگان دین بر این باورند که امروزه کارِ کارشناسی در زندگی انسان نقش برجسته و مهمی دارد و کارشناس، بهتر از هر فرد مسائل را درک می‌کند.
خداوند بزرگ در آیه‌ی 43 سوره‌ی نحل می‌فرماید: «فَسْئَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ؛ اگر نمی‌دانید از اهل ذکر بپرسید».
این آیه‌ی قرآن مجید یک اصل کلی را که عقل هر بشری می‌پذیرد، مطرح می‌کند و آن مراجعه‌ی به کارشناس است؛ یعنی هر چه را نمی‌دانید از آگاهان و اهل خبره سئوال کنید.
خداوند بزرگ و حکیم همچنین در آیه‌ی 43 سوره‌ی مریم می‌آورد: «یا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جاءَنِی مِنَ الْعِلْمِ ما لَمْ یَأْتِكَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِكَ صِراطاً سَوِیًّا؛ ای پدر! پدر، مرا (از وحی خدا) علمی آموختند که تو را آن علم نیاموخته‌اند، پس تو مرا پیروی کن تا به راه راستت هدایت کنم».
مردم باید پیروز عالم و کارشناس باشند. تبعیت از کارشناس، انسان را در مسیر درست و راه راست به حرکت درآورد. کسانی که آگاه نیستند باید پیرو آگاهان و کارشناسان باشند. این آیه‌ی قرآن مجید در واقع برنامه‌ی رجوع به متخصصان و کارشناس‌های هر فن و علوم را مشخص می‌کند. مسأله رجوع مردم به مجتهد و تقلید از مراجع تقلید نیز براساس همین استدلال و بر پایه‌ی تبعیت از کارِ کارشناسی است.
این دو آیه‌ی قرآن بیانگر یک اصل اساسی در تمام زندگی مادی و معنوی است و به همه‌ی انسان‌ها تأکید می‌کند آنچه را نمی‌دانند از اهل اطلاع و کارشناس و اهل فن بپرسند و پیش خود در مسائلی که آگاهی ندارند دخالت نکنند.
مسأله کارِ کارشناسی، نه تنها در زمینه‌ی مباحث دینی از سوی قرآن مجید به رسمیت شناخته شده، بلکه در تمامی زمینه‌ها مورد قبول و تأکید است و لازم است در هر عصر و زمانی، افراد آگاه و صاحب نظر در همه‌ی زمینه‌ها وجود داشته باشند که اگر کسانی مسائلی را نمی‌دانند به آن‌ها مراجعه کنند.
امروز سخن کارشناس در علوم اقتصاد، قضاوت، مدیریت، حقوق، سیاست، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، پزشکی، بانکداری، اطلاعات، ریاضی و حسابداری، بازرگانی، فضایی، نظامی، معماری، بازاریابی، تجارت و روابط بین‌الملل است. سخن از کارشناسی در قانونگذاری، خودروسازی، کامپیوتر و مطبوعات است. سخن از کارشناس فرهنگی و کارشناس در علم دین است.
اجتهاد در واقع، تخصص و کارشناسی در مسائل شرعی است. کار مجتهد و مرجع تقلید، دادن نظر کارشناسی است. نگاه ما به فقها و مراجع تقلید، نگاه به کارشناسی است که بهتر از دیگران به احکام شرعی آشناست و بهتر از دیگران می‌تواند احکام شرعی را از قرآن و روایات و منابع فقهی استخراج کند.
امام خمینی (ره) در 26 آبان 1358 فرمودند: «هر مسأله‌ای، هر مطلبی، کارشناس لازم دارد. اگر یک مریض بگوید که من چه کار دارم به نسخه، من خودم می‌خواهم خودم را معالجه کنم، این می‌میرد... اگر بنا باشد که به کارشناس‌های اسلام ما کاری نداشته باشیم، آن‌هایی که می‌دانند به قواعد اسلام چه جور باید عمل کرد، و چه جور باید، آن‌ها را ما کار نداشته باشیم، خودمان هر چه به نظرمان رسید، یا فرض کنید آن‌هایی که از خارج الهام می‌گیرند، و از کمونیست‌ها و از مارکسیست‌ها الهام می‌گیرند، آن‌ها هم نفوذ کنند در بین ما، و هر طوری که آن‌ها می‌خواهند عمل کنند، ما یک وقت بفهمیم که اسلام را می‌خواهند با مارکسیستی منطبق کنند، خوب، این است که خطر برای اسلام دارد. این خطر را باید همه‌تان توجه کنید به آن.».
معظم‌له در 18 شهریور 1360 فرمودند: «این علما اگر نباشند، اسلام از بین می‌رود. اینها کارشناس‌های اسلام هستند».
هر مسأله‌ای نیاز به کارشناس دارد. هر انسانی که نمی‌تواند همه‌ی علوم را فراگیرد. باید در مباحثی که به آن نیاز دارد به کارشناس مراجعه کند و نظر آنان را ملاک کار قرار دهد.
امام خامنه‌ای یک انسان عالم به علوم فقهی، سیاسی، مدیریتی، تفسیری، تاریخی، دینی و بین‌المللی‌اند، متبحر در ادبیات‌اند، شاعرند. در بسیاری از علوم صاحب نظر هستند. اما با این حال، درباره‌ی گران شدن قیمت بنزین در کشور فرمود: «بنده در این قضیه سررشته ندارم، یعنی تخصص این کار را ندارم».
حضرت علی علیه‌السلام در حکمت 82 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «وَ لَا یَسْتَحِیَنَّ أَحَدٌ مِنْكُمْ إِذَا سُئِلَ عَمَّا لَا یَعْلَمُ أَنْ یَقُولَ لَا أَعْلَمُ؛ و اگر از یکی سئوال کردند و نمی‌داند، شرم نکند و بگوید نمی‌دانم».
امام خامنه‌ای هم فرمودند: «من تخصص این کار را ندارم». در اینجا باید به کارشناس مراجعه کرد. اگر همه این گونه عمل کنیم، کارها درست انجام می‌شود. خصوصاً در مباحث دین و علم و فرهنگ، برخی عادت کرده‌اند، هر چه به نظرشان رسید، همان را – بدون علم و تخصص – عمل می‌کنند. این خلاف عقل و تدبیر است. کار را باید به کاردان سپرد. بیانات امام خامنه‌ای در سال 1398 و 1399 گویای این واقعیت و حقیقت است.
امام خمینی (ره) در 22 تیر 1362 به نمایندگان مجلس خبرگان فرمودند: «در امور مهم با کارشناسان مشورت کنید».
در 11 مهر 1367 نیز در پاسخ به نامه‌ی رؤسای سه قوه در مورد کسب تکلیف برای بازسازی کشور فرمودند: «حتماً از نظرات کارشناسان و صاحب نظران... استفاده نمائید».
معظم‌له در 4 اردیبهشت 1368 براساس کارِ کارشناسی و بهره‌گیری از نظر کارشناسان و صاحب نظران، در نامه‌ای به امام خامنه‌ای در مورد تدوین متمم قانون اساسی آوردند: «از آنجا که پس از ده سال کسب تجربه‌ی عینی و عملی از اداره‌ی کشور، اکثر مسئولین و دست‌اندرکاران و کارشناسان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بر این عقیده‌اند که قانون اساسی با اینکه دارای نقاط قوت بسیار خوب و جاودانه است، دارای نقایص و اشکالاتی است که در تدوین و تصویب آن به علت جو ملتهب ابتدای پیروزی انقلاب و عدم شناخت دقیق معضلات اجرایی جامعه، کمتر به آن توجه شده است... هیأتی را برای رسیدگی به این امر مهم تعیین نمودم که پس از بررسی و تدوین و تصویب موارد و اصولی که ذکر می‌شود، تأیید آن را به آرای عمومی مردم شریف و عزیز ایران بگذارند».
کارِ کارشناسی در مکتب امام خمینی (ره) هم ریشه دارد. این کار نشأت گرفته از کارِ کارشناسی در دین است. امام خامنه‌ای هم با همین نگاه، معتقد به کارِ کارشناسی‌اند.
ایشان در 25 اردیبهشت 1379 در جمع اعضای جامعه‌ی مدرسین و اعضای شورای عالی حوزه‌ی علمیه قم، با اشاره به ضرورت ترسیم وضع مطلوب حوزه در یک دوره‌ی ده ساله خاطرنشان کردند: «باید با تکیه بر مجموعه‌ی فکری و کارِ کارشناسی، سیاست‌های اصولی و مسیر صحیح برای دستیابی به این وضع مطلوب را مشخص و برنامه‌ریزی کرد».
معظم‌له در 16 مرداد 1391 نیز فرمودند: «کارِ کارشناسی، کار علمی، کار دقیق، به هر نتیجه‌ای که برسد، آن نتیجه برای کسی که آن کار علمی را قبول دارد، معتبر است».
امام خامنه‌ای در مقام تصمیم‌گیری بر این باورند که کارها باید به کارشناس ارجاع شود و آنان با کارِ کارشناسی شده، زمینه‌ی تصمیم‌گیری درست مسئولان را فراهم سازند.
ایشان با این اعتقاد در 29 آبان 1398 می فرمایند: «یکی از مزیت‌های بزرگ کشور عبارت است از فرصت جمعیت جوان، به تعبیر این جمعیت‌شناس‌ها "پنجره‌ی جمعیتی". ما امروز در دلِ این فرصت قرار داریم. [طبق] آنچه به من گزارش دادند، آدم‌هایی که تخصصی در این کار دارند و کارشناس این کارند می‌گویند این فرصت تا بیست سال دیگر ادامه خواهد داشت؛ ما بیست سال این فرصت را داریم؛ اگر در این بیست سال توانستیم پایه‌های کار خودمان را محکم کنیم که بُرد کردیم؛ اگر غفلت کردیم و این بیست سال فرصت از دستمان رفت و کشور وارد عرصه‌ی سالمندی و فرسودگی شد، دیگر کاری نمی‌شود کرد».
گفتار و عمل رهبر معظم انقلاب اسلامی، ترغیب کننده‌ی مردم و مسئولین برای بهره‌گیری از کارشناس در راستای حرکت در مسیر درست برای تعالی کشور و جامعه است.
این حرکت یک ریشه و مبنای تاریخی و دینی دارد. در مبانی فقهی و دینی ما، جایگاه کارشناس و کارِ کارشناسی بسیار بااهمیت است.
اگر رؤسای قوا، وزیران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مسئولان کشوری و لشگری، همه به کارِ کارشناسی بها بدهند، تصمیمات خود در مباحث اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، نظامی، امنیتی، قضایی، مدیریتی، بین‌المللی و بازرگانی و تصمیمات خود در بحث قانونگذاری را بر اساس کارِ کارشناسی دقیق و عمیق بگیرند، به یقین بسیاری از مشکلات و حتی معضلات کشور حل خواهد شد.
از کنار بیانات و تدابیر حکیمانه و هوشمندانه‌ی ولی فقیه زمانمان به سادگی عبور نکنیم. به عمق نگاه امام خامنه‌ای نظر اندازیم و از این نگاه الهی و خردمندانه درس بگیریم.
این نگاه، ریشه در مکتب امام خمینی (ره) دارد. ریشه در مکتب اسلام دارد. ریشه در مکتب انبیاء دارد. ریشه در تاریخ دارد. بزرگان اسلام بر این باورند که کارِ کارشناسی در زندگی بشر نقش برجسته و مهمی دارد و کارشناس، بهتر از هر فرد مسائل را می‌فهمد.
پس در مباحث گوناگون، نظر کارشناسان مهذب و متدین را مورد توجه و دقت قرار دهیم و در علم دین و فرهنگ نیز براساس نگاه علمای اسلام و روحانیت جلیل‌القدر حرکیت کنیم. اینها کارشناس‌های اسلام هستند. اینها اسلام را تا به حال حفظ کردند.
امام خمینی (ره) در تاریخ 18 شهریور 1360 فرمودند: «این [علما] کارشناس‌های اسلام هستند و حفظ کردند اسلام را تاکنون و باید اینها باشند تا اسلام محفوظ بماند. اسلام با روشنفکر محفوظ نمی‌ماند».
علمای دین کارشناس‌اند. در دین نظر آن‌ها ملاک است. نگاه امام خامنه‌ای در موضوع بهره‌گیری از نظر متخصصان و کارشناسان و ارجاع کارها به کارشناس، ریشه دینی دارد. بایستی با عمل به این تدبیر مهم، راه صعود را تا رسیدن به قله‌ی "تمدن نوین اسلامی" ادامه دهیم و مطمئن باشیم با عمل به دستورات ولایت، پیروزی نزدیک‌تر خواهد بود.
انتهای پیام/
