چک مدت‌دار از سکه افتاد/ تغییر الگوی رفتاری فروشندگان از التماس تا طلبکاری

پرده اول :یک سال پیش همین موقع.

خریدار با گردنی برافراشته ، سینه ستبر ، حق به جانب و با صدایی دو رگه و مایل به آلن دلونی : آقا ، این ماشین لباسشویی ...چند؟فروشنده با خشرویی و گردنی به زیر انداخته و آغوشی باز و صدایی نحیف و آرام مایل به خواهش و التماس : قابل شمارو نداره قربان ، یک میلیون و سیصد هزارتومن.

خریداربا همون سبک و سیاق و ژست: چرا اینقدر گرون؟ فروشنده شرمگین ، خجالت زده و با صورتی گل انداخته :ببخشید قربان ، شما بپسندید حتما با هم راه میاییم.با تخفیف ویژه و شرایط عالی تقدیم میکنم .

خریدار: مثلا چجوری راه میایید؟ فروشنده خجالت زده : یجوری که شما راضی از این در بیرون برید.

خریدار،حق به جانب و طلبکارانه: قسطی با چک هم که قبول می کنید؟ فروشنده با چشمانی مهربان و آغوش باز و همچون مادر ترزا: بله قربان .مخصوصا اگرچک کارمندی باشه ؟

پایان پرده اول .داستان به خوبی و خوشی و خنده و رضایت دو طرف و به آغوش کشیدن همدیگر برای نشان دادن رضایت دوطرف بحمد الله به پایان می رسه و ماشین لباسشوی به هزینه فروشنده و رایگان  به خانه خریدار ارسال و نصب می شه. البته خریدار با رضایت کامل و به زور یه مقدار پول داخل جیب نصاب می چپاند تا زحمتشو جبران کنه.

پرده دوم . یک سال بعد ، چهاردهم مهرماه1391 .

خریداربا سری به زیر انداخته ، گردنی کج ، صدایی نحیف و با ترس و لرز : آقا این ماشین لباسشویی... چند؟ فروشنده با گردنی فراخ ، سینه ای ستبر ، صدایی دو رگه و بم و با قیافه ای حق به جانب و طلب کار : دو میلیون و چهارصد هزارتومن .

خریدار خجالت زده با ترس :چرا اینقدر گرون؟فروشنده با عصبانیت و نیش و طعنه و حق به جانب :پدرجان مثل اینکه خبر نداری؟ دستت توی خرج نیست.نمی دونی دلار چنده؟

خریدار شرمنده و پشیمان و خجل ...در حالی که  حس میکنه گرونی دلار تقصیر اونه: ببخشید قربان  .شرمنده .جسارت بنده رو ببخشید .

فروشنده : آخه اقاجون چه انتظاری داری؟ قیمت دلار لحظه ای داره تغییر می کنه ... خریدار با سر بزیر انداخته و مغبون و شرمسار : آقا ببخشید من که عذر خواهی کردم .حالا قسطی با چک قبول میکنید؟

فروشنده محترم با صورت برافروخته و طلب کارو ... : من چی میگم شما چی میگی؟ من میگم قیمتها لحظه ای داره تغییر میکنه .فردا معلوم نیست من همین ماشین رو باید چند از عمده فروش و شرکت بخرم اونوقت شما میگی چکی و قسطی و بعدن پول و بدم و ... نه آقاجون نمیشه .نقد، باید تسفیه حساب کنید . همین الان.

این واقعیت آمیخته به طنز این روزهای بازار لوازم خانگی و محصولات اینچنینی است. بازاری که تا سال گذشته به دلیل کم بودن مشتریان و انباشته شدن محصولات روی دست مغازه داران  ، فروشندگانش بسیار خوش رو ومهربان ، دست و دلباز و آماده برای هر نوع تفاهم و قبول هر شراطی از جمله چک مدت دار بودند. بازاری که خریداران آن  سال گذشته اجر و قربی داشتند و فروشندگان با آغوش باز از آنها پذیرایی می کردند. شرایطی که به یک باره و کمتر از چند ماه زیر و رو  شد و کاملا ورق برگشت. شرایطی که همه را شوکه کرد.

شرایطی که به یکباره پس انداز کنندگان و خریدارانی که هنوز تصمیم قطعی برای خرید نگرفته بودند را چنان مغبون و زیان دیده کرد که به حال زار خود زانو بغل گرفتند و بهت زده شدند. شرایطی که دیگر در آن فروشنده با روی خوش و آغوش باز آماده هر گونه توافق با خریدار نیست. شرایطی که دیگر در آن خریدار نیست که شرایط فروش را تعیین می کند.

شرایطی که هم فروشنده و هم خریدار هر دو در آن مغبون و ناراضیند . شرایطی که دیگر در آن چک مدت دار و پرداخت آینده دیگر معنی ندارد. فروشنده و خریدار در آن هر دو  نگران آینده اند. هر چند این شرایط مدت کوتاهی است لااقل ثبات نسبی به خود گرفته اما هنوز روی خوش به خود ندیده و خریدار و فروشنده را در آرزوی همان شرایط  سال گذشته قرار داده است.

شرایطی که به دلیل افزایش که نه  ، سونامی ارزش برابری دلار در برابر ریال بوجود آمد و همه فعالان اقتصادی را ناک اوت کرد و به کما برد. هنوز هم کسی آنطور که باید و شاید متوجه نشده این افزایش و سونامی ارزش دلار به چه میزان به دلیل تحریم ها است و به چه میزان به دلیل ندانم کاری و اهمال دولتمردان و اقتصادیون.

خرید نقدی را ترجیح می‌دهیم

اگر سری به بازار لوازم خانگی بزنی به راحتی این شرایط را درک می کنی یکی از فروشندگان بازار لوازم خانگی امین حضور تهران در اینباره به خبرنگار تسنیم می‌گوید: قیمت‌ها هر ساعت درحال تغییر است و در این شرایط هیچ فروشنده‌ای حاضر نیست معامله نقدی را رها کند و از چک مدت‌دار استفاده کند.

وی درباره وضعیت خرید و فروش در شرایطی که چک هم دیگر در بازار رونق ندارد، افزود:‌ البته حجم معاملات نسبت به قبل خیلی کمتر شده ولی باز هم گروهی هستند که نیاز دارند در این شرایط خرید کنند به همین خاطر مشتری در بازار هست ولی نقدی خرید می کند.

این فعال بازار لوازم خانگی همچنین تصریح کرد: اگر فروشنده‌ای باشد که بخواهد از خریدار ، چک مدت‌دار قبول کند مطمئن باشید چند درصد بر قیمت جنس خریداری شده اضافه خواهد کرد.

جنس در انبار بماند بیشتر سود می‌کنیم 

یکی دیگر از فروشندگان بازار لوازم خانگی که نمایندگی یک شرکت خارجی را نیز دارد به خبرنگار تسنیم درباره خرید چکی گفت: به هیچ عنوان خرید چکی را قبول نمی کنیم ، فقط باید خرید نقدی باشد.

وی درباره دلیل قبول نکردن چک در مقابل خرید اجناس افزود: این دستور شرکت است که تحت هیچ شرایطی خرید چکی نباید در این فروشگاه و البته سایر مراکز انجام شود؛ وقتی قیمت‌ها هر روز در حال تغییر است به صرف فروشنده نیست که بصورت چکی جنس خود را بفروشد زیرا اگر جنس در انبار بماند در موعد سررسید چک چند برابر قیمت سود نصیب فروشنده می‌شود.

این مسئول نمایندگی شرکت خارجی همچنین تصریح کرد: البته برخی از مردم برای خرید وسایل لوازم خانگی از طریق چک مدت دار مراجعه می کنند اما ما مجبوریم به آنها بگوییم که نمیتوانیم کاری برایشان انجام دهیم.

وقتی قیمتها لحظه ای تغییر می کند

خبرنگار تسنیم برای کسب اطلاع در خصوص قبول چک مدت دار توسط فروشگاه‌دارها به سراغ یک نمایندگی دیگر رفت اما وی نیز مانند فروشنده‌های قبلی تأکید کرد که این روزها کمتر فروشگاهی را می توانید پیدا کنید که چک مدت‌دار قبول کند.

وی افزود: بخاطر اینکه بازار ثبات ندارد فروشنده‌ها اعتمادی ندارند که در مقابل کالاهای خود چک مدت‌دار قبول کنند؛ اعتماد بخاطر مردم نیست بلکه اعتماد از ضرر و زیان خودشان است.

این فروشگاه دار می گوید: وقتی قیمت کالایی مدام در حال تغییر است فروشنده نمی تواند در مقال فروش آن کالا چک مدت‌دار قبول کند بخاطر اینکه اگر طی روزها یا هفته‌های بعد قیمت کالای فروخته شده چکی، افزایش پیدا کند وی ضرر می کند چون باید همان جنس را با قیمت بالاتری بخرد درحالی که هنوز پول جنس را از مشتری وصول نکرده است.

افزایش کلاهبرداری

یک فروشگاه‌دار دیگر از کسادی بازار چک می‌گوید و ادامه می دهد: زمانی که قیمت ها در بازار نسبت به ماه‌های قبل چند برابر شده خریدهای چکی به هیچ وجه به مصلحت نیست.

وی مصلحت نبودن خرید و فروش‌های چکی را بخاطر افزایش کلاهبرداری در بازار عنوان کرد و گفت: عده‌ای سودجو و کلاهبردار در بازار هستند که مدتی چکی خرید کردند ولی دیگر نسبت به پاس کردن چک خود اقدام نکردند.

این فعال بازار افزود: افزایش کلاهبرداری در بازار اطمینان کسبه را از بین برده است؛ الان اگر 2 نفر کاسب بازاری هم ضمانت فردی را برای خرید چکی انجام دهند ما نمی توانیم قبول کنیم.

خرید و فروش چکی 2 طرفه ممنوع

فروشنده‌ها البته خودشان همدرد مردم هستند در ماجرای خریدهای چکی؛ یکی از فروشنده‌ها در اینباره به خبرنگار تسنیم می گوید: خود ما هم قبلاً جنس‌ها را به صورت چکی از شرکت‌ها یا کارخانه‌ها خریداری می کردیم اما الان دیگر کارخانه‌ها و شرکت از ما چک قبول نمیکنند.

وی ادامه داد: قبلاً ما خودمان چکی جنس می‌خریدیم و به مشتریان هم چکی می فروختیم اما الان خودمان باید به محض خرید کالا پول نقدی را پرداخت کنیم.

این فروشنده ریشه توقف خرید و فروش‌های چکی در بازار را گرانی کالا عنوان کرد و افزود: وضعیت به گونه‌ای شده است که دیگر دریافت چک اصلاً سودی ندارد؛ در ماه‌های اخیر فروش جنس به نسبت قبل خیلی کمتر شده است بخاطر اینکه دیگر نه فروشنده‌ها راضی هستند و نه مشتریان.

اعتماد از بازار رفته

مسئول یک فروشگاه لوازم خانگی به خبرنگار تسنیم درباره خرید و فروش‌های چکی می‌گوید: سابق بر این مغازه‌دارها خودشان هم به صورت چکی خرید می‌کردند اما الان بعضی از شرکت‌ها اصلا چک قبول نمی‌کنند.

وی ادامه داد:‌ البته تعدادی از شرکت‌ها هم چک می پذیرند اما شرایط‌شان نسبت به قبل تغییر کرده است به نحوی که اگر قبلاً چک 4 ماهه از فروشنده‌ها می‌گرفتند الان بیشتر از یک ماه را قبول نمی کنند.

این فعال بازار ضمن اینکه نوسانات قیمتی را دلیل اصلی بی اعتبار شدن چک در بازار عنوان می‌کند، گفت: البته نوسانات قیمتی تنها بخاطر دلار نیست بلکه بخاطر کمبود عرضه کالاست؛ الان دیگر جنسی وارد کشور نمی شود که بخواهد کالایی در بازار موجود باشد.

به اعتقاد وی، وضعیت این ماه‌های بازار اصلا شباهتی با قبل ندارد چراکه اطمینان از بین رفته و بسیاری از سرمایه‌داران نیز به همین دلیل از بازار کناره‌گیری کرده‌اند.

قبلا التماس هم می کردیم مردم نمی خریدند

یک فروشنده هنگامی که خبرنگار تسنیم از وی پرسید شما چک هم قبول می‌کنید؟ با ناراحتی و حالتی برافروخته پاسخ داد: آنهایی که جنس چکی می‌فروشند در حقیقت جنس خود را حرام کرده‌اند چراکه چند درصد روی قیمت‌های خود اضافه می کنند.

وی در ادامه به مشکلات فروشگاه‌دارها برای خرید اجناس از شرکت‌ها، گفت: شرایط به نحوی شده است که باوجود اینکه کارت عابر بانک خود را به صورت نقدی برای خرید کالا می‌کشیم چند روز بعد جنس را کارخانه تحویل می‌دهد چه رسد به اینکه چکی خرید کنیم.

این فعال بازار تصریح کرد: قبلاً 6 ماه اجناس در انبار باقی می‌ماند به مردم التماس هم می کردیم اما نمی خریدند اما الان  همان اجناسی که در انبارها بودند با چند برابر قیمت را مردم حاضر بخرند آنهم در شرایطی که پول نقد را موقع خرید پرداخت می‌کنند اما جنس چند روز بعد تحویل آنها می‌شود.

کالای بی کیفیت می خواهید ،چک بدهید

محمد طحانپور رئیس اتحادیه لوازم خانگی در همین ارتباط به خبرنگار تسنیم درباره دلیل فروشنده‌ها برای عدم قبول چک مدت‌دار در ازای خرید اجناس می گوید:  اختیار قبول یا عدم قبول چک مدت‌دار با خود فروشگاه‌ها است اما در این شرایط هم بعضی از واردکننده‌ها و فروشگاه‌دارها چک هم قبول می‌کنند.

وی ادامه داد: البته باید دید مردم کالا را میخواهند با چک بخرند؛ کالاهای درجه چندمی و بی کیفیت که خدمات پس از فروش و سایر مزایا را ندارند در فروشگاه به میل فروشنده اتفاقاً چکی هم فروخته می‌شود.

رئیس اتحادیه لوازم خانگی همچنین نوسانات بازار و قیمت‌ها فروشنده‌ها را از خرید چکی احتمالاً بازداشته است، گفت: اما کالاهای درجه یک که از خدمات پس از فروش نیز برخودار هستند کمتر به صورت چکی فروخته میشود.

البته باید یادآور شد که این وضعیت تنها در بازار لوازم خانگی حکم‌فرما نیست بلکه در این گزارش بعنوان نمونه این بازار مورد اشاره قرار گرفت، تقریباً در این ایام تمام بازارها تحت تأثیر تغییرات مکرر قیمت‌ها چنین تصمیمی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

مردم  بازهم در این مورد یک طرف ماجرا هستند و انصافاً هم بی تقصیر؛ تغییرات ساعتی، روزانه و هفتگی قیمت‌ها در بخش‌های مختلف در حوزه اختیارات مردم نیست و به همین دلیل ذکر شد مردم قصوری در این باره مرتکب نشده‌اند .

هیچ فروشگاهی پیدا نکردم چک قبول کند

رحمانی یکی از افرادی است که مقابل درب یکی از فروشگاه‌ها ایستاده، خبرنگار تسنیم از وی درباره اوضاع بازار و قیمت‌ها پرسید که وی اشاره‌ای به نابسامانی‌ قیمت‌ها و افزایش در قیاس با ماه‌های قبل می‌کند.

وی درباره اینکه آیا فروشگاه‌ها چک در مقابل خرید اجناس قبول می‌کنند یا خیر گفت: تقریباً تمام شرکتی‌ها وجه نقد دریافت می‌کنند و تا حالا فروشگاهی را پیدا نکردیم که چک قبول کند.

این خریدار ضمن اشاره به اینکه قدرت خرید مردم در ماه‌های اخیر کم شده است، اضافه می‌کند: طبیعی است افرادی وجود دارند که پول نقد ندارند اما خب به وسیله‌ای نیاز دارند سابق رویه اینطور بود که فروشگاه‌ها چک قبول می کردند اما الان... نه !

برخورد فروشنده ها قابل تامل شده

منصوری کارمند دولتی که در بازار مشغول خرید بود درباره وضعیت خرید و فروش های این روزهای بازار می‌گوید: قیمت‌ها خیلی بالا رفته  و برخوردهای فروشنده‌ها هم همزمان با این افزایش قمیت‌ها قابل تأمل شده است.

وی افزود: من برای خرید یک دستگاه یخچال وارد مغازه ای شدم که بعد از اطلاع درباره قیمت آن بسیار تعجب کردم اما فروشنده کاملاً ریلکس گفت از این گرانتر هم میشود اگر میخواهید بخرید الان باید بخرید.

این خریدار ادامه داد: به فروشنده گفتم من تمام پول را الان ندارم شما چک قبول میکنید که بصورت چکی یخچال را از شما بخرم؟ اما فروشنده گفت خیر فقط نقد اگرهم چک قبول کنیم فقط چک روز باید باشد.

چک‌مدت دار خوب یا بد؟!

هر چند طبق قانون چک صادرکننده باید در زمان صدور چک معادل وجه چک را در حساب خود نقد یا اعتبار داشته باشد و در واقع چک حکم پول را دارد اما به لحاظ شرایط اقتصادی و بمنظور فراهم کردن شرایط معامله و خرید، تا پیش از این فروشنگان و خریداران بر سر نحوه استفاده از این ابزار معامله توافق کرده بودند و از آن برای پرداخت‌های آتی استفاده میکردند. آنچه اخیرا اتفاق افتاده برگشتن فروشندگان به قانون و پافشاری بر آن نه بخاطر اعتقاد قلبی به آن که به دلیل شرایط اقتصادی و تغییر لحظه به لحظه قیمت‌ها است.

شجری: چک مدت‌دار یعنی اسکناس جعلی

هوشنگ شجری یک کارشناس اقتصادی است که اعتقاد دارد به لحاظ اقتصادی چک نوعی پول محسوب می‌شود اما صادرکردن چک بی‌محل و مدت دار در حکم چاپ اسکناس تقلبی تلقی می شود و وقتی به چک جنبه حقوقی ببخشیم، به معنای آن است که چاپ اسکناس تقلبی را آزاد بگذاریم.
این کارشناس اقتصادی چک را  شبه پول می‌داند و می‌گوید: صدور چک مدت‌دار به معنای صدور نوعی پول غیرقابل محاسبه است که گرچه در محاسبات پولی وارد نمی‌شود، ولی نقدینگی جامعه را افزایش می‌دهد.

در مجموع باید گفت به واسطه شرایط بوجود آمده همانگونه که در سطور ابتدایی بیان شد خریدار و فروشنده دچار نوعی بی اعتمادی و سردرگمی در بازار شده اند و امکان برنامه ریزی و تصمیم گیری با تامل از انها سلب شده است . این شرایط (بی ثباتی اقتصادی و بی اعتمادی به شرایط) برای هر اقتصادی در حکم سم است . سمی که به مرور توان و قدرت جامعه را گرفته و آن را نسبت به مسایل منفعل و وازده میکند . انگیزه ها را برای حضور  ثمربخش در عرصه اقتصادی می گیرد و سرمایه گذاران را بلاتکلیف و سردرگم میکند.شرایطی که نه به نفع خریدار است و نه به نفع فروشنده .متضرر اصلی این شرایط مردم و خصوصا اقشار ضعیف تر و حقوق بگیر جامعه اند . به همین دلیل دولتمردان  قبل از هر اقدامی باید به دنبال برگرداندن ثبات به عرصه اقتصادی باشند .

گزارش از : فاطمه محمدی

انتهای پیام/