اسرائیل باید ساخت و سازها در دره اردن را گسترش دهد

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده بگین سادات، سرپرست بخش مطالعات استراتژیک این اندیشکده معتقد است که حضور نظامی و غیر نظامی اسرائیل در دره اردن باید افزایش پیدا کند تا از این طریق سیاست شهرک‌سازی گزینشی پیش رفته و مخالفت بین‌المللی چندانی را به بار نیاورد. وی در گزارش خود نوشت:

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا یک بار دیگر تلاش خود را برای عقد توافق بر سر چارچوبی برای استمرار مذاکرات صلح میان اسرائیل و فلسطین، از سر گرفت. یکی از مسائل مورد مناقشه سرنوشته دره اردن است؛ مسئله‌ای بسیار حیاتی برای امنیت ملی اسرائیل. دره اردن تنها مرز قابل دفاع در مرزهای شرقی و نزدیک‌ترین مرز به کانون سرزمین‌های اشغالی یعنی مثلث اورشلیم ـ تل‌آویو ـ حیفا است. این مثلث 70 درصد از جمعیت اسرائیل و 80 درصد از زیرساخت‌های اقتصادی آن را در بر می‌گیرد.

برخی از کارشناسان بر این باورند که اسرائیل بیش از این به دره اردن به عنوان سپری در برابر تهدیدات شرقی، نیازی ندارد. ایشان مدعی هستند که کنار زده شدن رژیم صدام در عراق، سرگرم شدن سوری‌ها به جنگ داخلی و ثبات قابل توجه در داخل اردن، آنهم در سایه ناآرامی‌های جهان عرب، هرگونه تهدید از جانب شرق نسبت به مرکز سرزمین‌های اشغالی را تسکین داده و در گذشته دفن کرده است.

اما این رویکردی کوتاه مدت است و برخاسته از این تفکر است که می‌کوشد افکار عمومی در اسرائیل را متقاعد سازد که دره اردن به لحاظ نظامی قابل صرنظر کردن است. چنین رویکردی به احتمال بسیار زیاد ناآرامی ناگهانی سیاسی در خاورمیانه را نادیده می‌گیرد؛ چیزی که به تازگی در جریان «بهار عربی» شاهد آن بودیم. بی‌ثبات شدن اردن هاشمی و عربستان سعودی و سوریه‌‌ای جهادی در آینده‌ای نزدیک، سناریویی دور از ذهن نیست. تبدیل شدن مرزهای شرقی به تهدیدی جدی می‌تواند به زودی محقق شود.

علاوه بر این، آمریکا تصمیم گرفته است تا هزینه‌های خود را کاهش داده و عراق و افغانستان را ترک کند؛ که این به منزله پیروزی برای نیروهای افراطی خاورمیانه است. آمریکایی که بیش از پیش وابسته به انرژی است ممکن است تصمیم بگیرد که ریسک کمتری در خاورمیانه بکند و به عناصر اسلام‌گرا برای فتح جایگاه متحدین آمریکا، آزادی عمل بیشتری بدهد. اسرائیل همواره نمی‌تواند به آمریکا اعتماد کند که بار خود را بر دوش میانه‌روهای عرب بگذارد. در دوره رئیس جمهور اوباما، واشنگتن از اخوان المسلمین در مصر حمایت کرد و ممکن است همین اشتباه استراتژیک را در مورد اردن نیز بکند.

حامیان واگذار کردن دره اردن به فلسطینی‌ها همچنین اهمیت توپوگرافیک این منطقه را فراموش کرده‌اند، و معتقدند که با توجه به تکنولوژی نظامی کنونی، می‌توان از فاصله دور حملات دقیقی را ترتیب داد. ایشان مدعی هستند که توانایی برای انجام حملات دفاعی از ساحل، ضرورت استراتژیک دره اردن را به عنوان ابزاری دفاعی از میان می‌برد. با این حال باید گفت که این دسته از استراتژیست‌ها تاریخ تکنولوژی نظامی را به دقت مد نظر قرار نداده‌اند؛ تاریخی که به خوبی نوسان میان استیلای اقدامات آفندی و پدافنی در طول قرن‌های متمادی را نشان می‌دهد. این باور که تکنولوژی امروز ـ که به طور موقت اهمیت توپوگرافی را پایین می‌آورد ـ دچار چالش نمی‌شود، خطای استراتژیک خطرناکی را به بار می‌آورد.

طراحی مرزهای قابل دفاع با ثبات، مطابق با توانمندی‌های تکنولوژیکی موجود، اما قابل تغییر و شرایط سیاسی، از منظر استراتژیک احمقانه‌ است. بنابراین اگر اسرائیل بخواهد یک مرز قابل دفاع در امتداد دره اردن ایجاد کند، لازم است مسیری که ساحل را به این دره متصل می‌سازد و از اورشلیم یکپارچه و از شهر معالیه آدومیم عبور می‌کند، تأمین امنیت کند. این تنها محور غرب ـ شرق با اکثریت یهودی است و تنها مسیر امنی است که از طریق آن اسرائیل می‌تواند در هنگام اضطرار نیروهای خود را از ساحل به دره اردن منتقل کند.

معالیه آدومیم، در ایجاد یک خط دفاعی مؤثر در امتداد دره اردن در برابر تهدیدات از جانب شرق، به مثابه میخ محور این خط دفاعی است. ایجاد یک دالان یهودی از اورشلیم به معالیه آدومیم (یک نوار سرزمینی 5 کیلومتری در بخش ایی1)، مسیر به سمت دره اردن را امن می‌سازد و مانع تفکیک اورشلیم می‌شود. اهمیت اورشلیم برای یهودی‌ها صرفاً اهمیت تاریخی و مذهبی ندارد، بلکه به لحاظ استراتژیک مهم است. تحت کنترل گرفتن تنها بزرگ‌راه مدیترانه به رود اردن، بسیار حائز اهمیت است. بزرگ‌راهی که یهودی‌ها از طریق آن می‌توانند بدون عبور از مناطق عرب‌نشین، به شرق سفر کنند.

فلسطینی‌ها می‌کوشند جمعیت اعراب در منطقه ایی1 را افزایش دهند تا یک مجاورت جمعیت شناختی میان سامره و اورشلیم شرقی ایجاد کند. یک چنین پیشرفتی، معالیه آدومیم را ایزوله کرده و دعاوی اسرائیل در مورد دره اردن را تقویت می‌کند. اسکان دادن یهودی‌ها در منطقه ایی1 امری حیاتی در متحد نگاه داشتن اورشلیم به حساب می‌آید و به اسرائیل کمک می‌کند تا در امتداد دره اردن، خطوط دفاعی مستحکمی ایجاد کند.

به نظر می‌رسد که آمریکا نیازمندی استراتژیک اسرائیل به دره اردن را درک می‌کند، ما مخالف آن است که معالیم آدومیم، به عنوان یکی از عناصر کلیدی مرز قابل دفاع شرقی به اورشلیم متصل شود. با این حال باید به خاطر داشته باشیم که آمریکا از سال 1967 مخالف اقدامات اسکان اسرائیل است و به ندرت مخالفت‌های آمریکا بر تصمیمات اسرائیل در این باره تأثیر گذار بوده است. علاوه بر این می‌توان آمریکایی‌ها را متقاعد کرد که آشکارا ارتباط میان معالیم آدومیم به اورشلیم را بپذیرند، در صورتی که تصویر استراتژیک آشکاری از اصل سازش سرزمینی، مطرح شود.

در حالی که استقرار همه بخش‌های سرزمین اسرائیل به لحاظ استراتژیک عقلانی نیست و از نظر دیپلماتیک هم با مخالفت بسیار مواجه می‌شود، یک سیاست استقرار گزینشی با تمرکز بر مناطق تحت کنترل اسرائیل، از جمله معالیم آدومیم و دره اردن، می‌توان این سیاست را با مخالفت خارجی کمتری پیش برد. تمایل برای مصالحه سرزمنی در یهودیه و سامره نیز مطلوب بسیاری از اسرائیلی‌ها است.

اسرائیل باید به گونه‌ای رفتار کند که این اولویت و ارجحیت را مشخص سازد. با انجام این کار، دولت ناتنیاهو همچنین به افکار عمومی اسرائیلی نشان خواهد داد که در پیشبرد مذاکرات صلح جدی است. اسرائیلی‌ها باید احساس کنند که دولت به طور جدی مذاکرات صلح را تعقیب می‌کند، دل نتیجه در مواردی که دولت تحت فشار بین‌المللی است تا امتیازات خطرناکی را واگذارد کند و/ یا در صورت ضرورت تصمیم به جنگ بگیرد، از آن حمایت می‌کنند. در پیش گرفتن سیاست اسکان گزینشی که میان مناطق با اهمیت بسیار و کم‌اهمیت‌تر تمیز قائل می‌شود، منوط به متوقف کردن تدریجی ساخت و سازها در مناطق مسکونی ایزوله است و باید با حذف سازه‌های غیرقانونی که در خارج از مناطق مصالحه قرار دارند، کامل شود.

در نتیجه ساخت و ساز در منطقه ایی1 و دره اردن، به لحاظ داخلی و بین‌المللی آسان‌تر می‌شود. ساخت مسکن برای یهودیان در این منطقه حیاتی است تا از این طریق یک خط قابل دفاع در امتداد مرزهای شرقی اسرائیل ایجاد شود. خوشبختانه ناتنیاهو در نهایت طرح‌های ساخت و ساز در ایی‌1 را اجرا خواهد کرد و حضور اسرائیل در دره اردن را پررنگ‌تر می‌سازد.

انتهای پیام/