وظیفه مردم و مسئولان در شرایط تحریم از دیدگاه قرآن چیست؟
خبرگزاری تسنیم: عضو پژوهشکده اقتصاد اسلامی با تشبیه تحریم های غرب علیه ایران به تحریم کفار مکه علیه پیامبر و مسلمانان وظیفه مردم و مسئولان در این زمینه را از منظر قرآن تشریح کرد و گفت مقاومت در برابر تحریم ها باعث کمال می شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، تحریم از دیرباز یکی از ابزارهای اعمال فشار در صحنه سیاست و روابط بین اقوام، گروه های سیاسی و ملت ها بوده است. تحریم کفار مکه علیه پیامبر و ماجرای شعب ابیطالب به مقاومت مردم ایران در برابر تحریم های غرب بُعدی معنوی بخشیده و این کار را به عنوان وظیفه ای دینی جلوه داده است.
برای بحث و بررسی بیشتر در رابطه با تحریم ها از جنبه دینی با حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد توکلیان، عضو پژوهشکده اقتصاد اسلامی گفتوگو کرده ایم و از نگاه قرآنی به معقوله تحریم پرداخته ایم.
تسنیم: برخی ها معتقد هستند که تحریم مصیبتی است که از جانب خداوند به انسان نازل شده و این مرحله ای است برای آزمایش انسان. این دیدگاه در مورد تحریم های اقتصادی که در سالهای اخیر گربیان گیرما شده است نیز می تواند درست باشد؟
در ادبیات اسلامی، صبر بر مصیبتها یکی از مراحل کمال شناخته شده است. مطابق حدیث شریف امام باقر (علیه السلام)، «الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَهِ وَ تَقْدِیرُ الْمَعِیشَهِ» در مورد کمال انسان سه مرحله قابل احصا کردن است. نخست انسان باید برای رسیدن به کمال در دین تفقه کند و دستورات دینی را یاد بگیرد. به درستی که بدون فهم مناسب از دین و شناخت احکام الهی، راه رسیدن به سعادت و کمال میسر نخواهد بود. لذا انسان باید در حد توان خود، در دین تفقه کند و به شناخت وظایف خود نائل شود. در گام بعد، باید با شناخت صحیح دین، به اندازه داری در معیشت خود بپردازد و زندگی خود را بر اساس تعالیم اسلامی تنظیم کند. حیطهی دیگری که در راه کمال مهم است، صبر در مقابل مصیبتهاست. بسیاری از افراد در زمان مواجهه با مصیبت، دین خود را از دست داده و کفران میکنند و بسیاری نیز از مواجهه با آن خودداری میکنند.
به بیان معصوم، انسان زمانی به کمال حقیقی خود میرسد که در مقابل مصیبتها صبور باشد. با توجه به آنکه دامنهی این مصایب بیان نشده است، میتوان پا را از مصیبتهای جانی فراتر نهاد و بیان کرد که برای انسان در بسیاری از زمینهها، مصیبتهایی رخ میدهد و انسان باید در مقابل تمامی این مصیبتها صبور باشد. در زمینهی اقتصادی انسان ممکن است با فقر مالی و مادی مواجه شود و از راه خدا و استقامت در آن استنکاف کند و همان طور که قرآن بیان میکند، «وَ أَمّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ فَیَقُولُ رَبّی أَهانَنِ» (فجر: 16) زمانی که بر او مصیبتی وارد شد، کفران خدا کند و خدا را متهم کند. کما آنکه در تجربهی تاریخ نیز موارد بسیاری از بلایا و مصیبتهای مالی بر مسلمانان بار شده است (همانند شعب ابیطالب) و مردم یا استقامت کرده و یا راه شیطان را در پیش گرفتهاند.
تسنیم: با این تفاسیر وظیفه ما در مقابل تحریم ها چیست؟
امروزه نیز تحریمها و تنگناهای اقتصادی از بلایا و مصیبهای اقتصادی است که با جامعهی اسلامی ارتباط دارد. بر این اساس، مردم ایران زمانی که در مقابل تحریمها به عنوان یک مصیبت اقتصادی ایستادگی نمایند و صبر پیشه کنند، این امر موجب میشود که نه تنها فرد فرد مردم به کمال خود نائل شوند، بلکه جامعه نیز در مسیر کمال خود قرار گیرد و به رشد و بالندگی خاص خود برسد.
بر همین اساس است که رهبری تأکید دارند که تحریمها اثرگذار نخواهد بود و برای ما مفید خواهند بود، زیرا مؤمنین زمانی که بر مصیبتی صبر میکنند، به مرحلهی کمال خود نزدیک میشوند و لذا اگرچه در ظاهر با سختی و تنگنا روبهرو هستند، اما در واقع مراحل کمال خود را طی میکنند.
تسنیم: در این صورت که می فرمایید باید در مقابل تحریم ها صبر کرد. این سوال مطرح می شود که پاداش ما در مقابل صبر در برابر تحریم ها چیست؟
صبر در برابر مصیبت، در کنار تقدیر معیشت بیان شده است. تقدیر معیشت در بیان روایات به معنی اندازهداری در زندگی مادی است به طوری که هیچ انسانی گرفتار نشود. با توجه به اینکه در جامعهی اسلامی مسیر کمال فردی از مسیر کمال اجتماعی جدا نیست و فرد نیز باید وظایف خود را در قبال اجتماع به درستی انجام دهد و در طرف دیگر نوسانات اجتماعی نیز بر زندگی او تأثیرگذار است، بر این اساس، زمانی که دامنهی تحریمهای اقتصادی و فشارهای مالی بر یک کشور اسلامی بیشتر میشود، این مسئله نیز بیشتر معنا پیدا میکند و مسلمانان نیازمند تقدیر معیشتی مقاومتی و متناسب با اقتضائات تحریم هستند که زندگی آنها را متغیر میکند.
از این رو، میتوان دو نوع تقدیر معیشت را برای مردم در راه رسیدن به کمال احصا کرد. نخستین نوع به اندازهداری در زندگی و مدیریت معیشت خانوار در قالبهایی برمیگردد که دین اسلام به آنها اشاره کرده است و شامل طلب رزق، مدیریت مصرف، دوری از فقر و فهم اصول کسبوکار میشود که در هر شرایطی مؤمن باید به آن توجه کند.
اما زمانی که شرایط اقتصادی کشور تغییر میکند و کشور با تحریمهای مختلفی مواجه است، این تقدیر معیشت نیز معنای متفاوتی پیدا خواهد کرد. اگر در حالت عادی رزق انسان در حدی است که بسیاری از نیازهای او مرتفع میشوند و زندگی راحتی دارد، زمانی که شرایط اقتصادی به دلایلی مثل تحریم یا خشکسالی سخت میشود، مطمئناً این مسئله در رزق او نیز مؤثر است و سطح زندگی او را کاهش میدهد و او نیز باید مطابق با همین نوسانات زندگی خود را تغییر دهد و خود را برای شرایط سخت شدن زندگی مهیا کرده باشد.
تسنیم: وظیفه مسئولان در مقابل چنین شرایطی چیست؟ آیا آنها نیز باید در این زمینه صبر کنند و یا به دنبال ایجاد راه حل هایی باشند تا فشار تحریم را به حداقل برسانند؟
آمادگی مردم برای مقاومت در شرایط مقاومتی، به معنای این نیست که مسئولین وظیفهای در جهت بهبود معیشت مردم و افزایش سطح رفاه آنها ندارند؛ بلکه این شرایط نیازمند آن است که مردم با تغییر اندازهداری در زندگی خود و اکتفا به سطح کفاف در زندگی و تحمل سختیها و مصیبهای اقتصادی در تقدیر معیشت خود، حملههای دشمنان را خنثی کنند و مسئولین نیز وظیفه دارند که شرایط اقتصادی را برای زندگی بهتر مردم آماده کنند و ضربههای دشمنان را از طریق حمایت از تولید و مبارزه با دلالی و کاهش هزینهی تولید و غیره خنثی کنند و نقاط ضعفی چون وابستگی به نفت و دلالی را مرتفع سازند.
اما وظیفهی دیگر مردم در این شرایط، رسیدگی کردن به حال سایر مؤمنین و تبعیت از سیرهی معصومین (علیهم السلام) در شرایط تحریم و تنگناست که متأسفانه در مدت اخیر در کشور ما این امر تا حدودی نادیده گرفته شده است؛ یعنی اگر در کالایی کمبود وجود دارد، مسلمانان باید در صورتی که مازادی در خانه دارند، به فکر دیگران باشند و خود نیز با دلالی و گرانی مبارزه کنند و به آن دامن نزنند.
بنابراین اگر مسلمانان دو وظیفهی خود در خصوص تقدیر معیشت مقاومتی، در کنار صبر در تحریم به معنای مصیبت اقتصادی را به درستی انجام دهند، این حرکت انقلابی، فهمی عظیم و کمالی صحیح در میان مردم ایجاد خواهد کرد و موجب رشد و کمال مسئولین و آحاد جامعه خواهد شد، زیرا مؤمن نه تنها خود را برای شرایط صلح و راحتی آماده کرده است، بلکه خود را برای شرایط سخت و مقاومتی نیز مهیا میکند.
انتهای پیام/