سه گام غرب

در حالی که دور جدید مذاکرات برای تهیه و امضای این توافق که در ژنو برگزار شد کمتر از یک ماه به طول انجامید نزدیک به 2 برابر این زمان طول کشید تا دو طرف بر سر تهیه سازوکار اجرایی آن به توافق برسند. به نظر می‌رسد طرف مقابل ایران سعی کرده است در سه سطح در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران چانه‌زنی کند و حداکثر امتیاز را از ایران بگیرد. یکی در جریان مذاکرات هسته‌ای بود؛ اما تهیه و امضای توافق ژنو به معنای پایان کار نبود. بلکه این توافق به گونه‌ای تنظیم‌شده است که طرف غربی بتواند در جریان تهیه سازوکار اجرایی نیز چانه‌زنی کند و با رویکردی گام به گام امتیازات جدیدی را از ایران بگیرد. به همین دلیل بود که برخلاف انتظار، مذاکرات برای تدوین سازوکار اجرایی توافق ژنو نیز طولانی شد و زمان بسیاری را به خود اختصاص داد. سطح سومی که غرب برای امتیاز گرفتن از ایران در بحث مذاکرات هسته‌ای مد نظر دارد مربوط به اجرا و مرحله پیاده سازی سازوکار اجرایی است و بنابراین نباید از این موضوع غافل شد. طی دو ماهی که از امضای توافق ژنو می گذرد موارد متعدد نقض این توافق از سوی غرب مشاهده شده است و چنانچه این رویه در ماه‌های آینده و در جریان اجرای رسمی این توافق اتفاق بیفتد باید اقدامات مقتضی از سوی ایران انجام شود. قراردادن دوباره نام شرکت کشتیرانی ایران در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا تنها چند روز پس از امضای این توافق انجام شد. چندی بعد دولت آمریکا 16 شرکت ایرانی و خارجی را به اتهام نقض تحریم نفتی ایران در فهرست سیاه خود قرار داد. اخیراً نیز  وزارت بازرگانی آمریکا از صادرات 2 موتور جت تجاری دست دوم ساخت آمریکا به ایران جلوگیری کرد و سه شرکت ایرانی، ترکیه ای و آمریکایی را در این رابطه تحریم کرد. دولت آمریکا مدعی است تحریم این شرکت‌ها در چارچوب توافق ژنو انجام‌شده زیرا در راستای اجرای تحریم‌هایی قرار دارد که در این توافق لغو نشده‌اند. ایران استدال می کند که اقدامات مذکور مغایر با روح توافق ژنو است و نباید انجام گیرد.

در هر حال به نظر می‌رسد طرف غربی منافذی در توافق مذکور پیدا کرده و باید انتظار داشت طی 6 ماه آینده نیز از این منافذ استفاده کند. آیا این توافق منافذی هم دارد که ایران بتواند از آن استفاده کند؟ در برابر نقض مکرر توافق ژنو چه گزینه‌هایی در دسترس ایران است؟ آیا در تدوین سازوکار اجرایی، این منافذ بسته شده‌اند یا این که گستردگی بیشتری پیدا کرده‌اند؟

* علی بختیاری زاده

انتهای پیام/