تلاش برای تقویت پیوند پنهانی‌حاکمان خودفروخته عربی با اسرائیل
خبرگزاری تسنیم: کارشناس مسائل خاورمیانه در اندیشکده واشنگتن با اشاره به چالش‌های مشترک پیش روی اسرائیل و کشورهای عربی، فرصت‌های مناسب پتانسیل همکاری میان این دو طرف را بر می‌شمارد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده مؤسسه واشنگتن، کارشناس این اندیشکده ضمن بر شمردن چالش‌ها و تهدید‌های مشترک فراوان، که اسرائیل و کشورهای عربی با آنها مواجه هستند، معتقد است که این چالش‌ها فرصت‌های جدیدی را برای همکاری میان این کشورها به وجود می‌آورد. او به برخی از این حوزه‌های دارای پتانسیل همکاری اشاره کرده و معتقد است که یک کشور به تنهایی نمی‌تواند از عهده این همه مشکل بر بیاید. وی در پایان بیان می‌کند که ایجاد روابط مبتنی بر همکاری میان اسرائیل و کشورهای عربی به سیاست‌های آمریکا در منطقه نیز کمک می‌کند.
وقوع ناآرامی در مغرب، مصر و شرق مدیترانه، چشم انداز امنیتی منطقه را دچار تحول کرده و چالش‌های جدیدی را برای اسرائیل و همسایگان عربی آن به وجود آورده است. گروه‌های جهادی، خود را در فضاهای آشفته و پراکنده به وجود آورده‌اند؛ ایران نفوذ خود را در سرزمین شام گسترش می‌دهد و این در حالی است که بسیاری از کشورها نگران این مسئله هستند که مذاکرات هسته‌ای جاری شاید موقعیت این کشور را به عنوان کشوری در آستانه هسته‌ای شدن تأیید کند؛ سیستم دولتی دیرینه که زیربنای امنیتی منطقه را از زمان جنگ جهانی دوم تقویت کرده است، در معرض تحلیل رفتن توسط بی ثباتی و خشونت قرار دارد. مشکلاتی که اسرائیلی‌ها و اعراب با آنها مواجه‌اند، بسیار بزرگ‌تر از آن هستند که یک کشور، حتی یک قدرت بزرگ، به تنهایی بتواند به آنها رسیدگی کند. تقریباً، حل این مشکلات نیازمند درجه‌ای از همکاری میان دولت‌های منطقه‌ای است.
تهدیدات موجود؛ ایجاد کننده فرصت‌های جدید
اسرائیل مدت‌ها است که مخفیانه با همسایگان عرب خود برای رسیدن به اهداف مشترک همکاری کرده است؛ از جمله همکاری امنیتی با حکومت خود گردان فلسطین و اردن برای خنثی کردن تهدید تروریسم و نیز همکاری اطلاعاتی با دولت‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس در رابطه با تهدید ایران. در عین حال، می‌توان آغاز رویکردهای مبتنی بر همکاری را در مورد چالش‌های در حال ظهور تشخیص داد؛ مانند تلاش‌های اسرائیل و مصر علیه گروه‌های جهادی در صحرای سینا، تلاش‌های اسرائیل و اردن برای جلوگیری از سرایت جنگ در سوریه، که ظاهراً شامل پرواز هواپیماهای بدون سرنشین شناسایی در امتداد مرز اردن و سوریه می‌شود، و توافق همکاری آبی اخیر میان اسرائیل، حکومت خود گردان فلسطین و اردن، که آنها قادر خواهد ساخت تا با مشکلات کمبود مشترک آب و غذا مبارزه کنند. این پیشرفت‌ها می‌تواند نشانه‌ای باشد از اینکه همکاری گسترده‌تر اسرائیل و اعراب در چالش‌های امنیتی نرم (نظامی) و سخت (غیر نظامی) امکان پذیر است.
چنین همکاری‌هایی به منافع تمام طرف‌ها خدمت می‌کند؛ در حقیقت، این همکاری‌ها به طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به یک امر ضروری هستند. راه حل‌های نظامی یک طرفه برای اسرائیل قابلیت اجرایی و تأثیر کمی در مورد تهدید‌های امنیتی مختلف در داخل و خارج از مرزها دارند. همچنین، بسیاری از دولت‌های عربی از جانب ناآرامی‌های تحت تأثیر کمبود آب و غذا و چالش‌های حکومتی احساس خطر می‌کنند. آنها همچنین نگران هستند که گروه‌های افراط گرای خشن، مانند القاعده، و بازیگران خارجی، مانند ایران، ممکن است از این موقعیت بهره برداری کنند. ناآرامی روبه رشد حتی چالش‌های بهداشت عمومی را دوباره به جریان انداخته است، که مدت‌ها گمان می‌شد حل شده‌اند، همانطور که اخیراً شیوع بیماری فلج اطفال در سوریه مشاهده شده است.
تحت این شرایط بی سابقه، رویکردهای قدیمی به شدت ناکارآمد شده‌اند. مردم در تنگناهای وحشتناک، وقتی منافع حیاتی‌شان در میان باشد، سیاست را کنار می‌گذارند؛ خواه حامیان حماس، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و مجروحان جنگ سوریه، که به دنبال مراقبت‌های پزشکی هستند، باشند، یا حکومت خود گردان فلسطین و اردن که بر سر امنیت آبی با اسرائیل همکاری می‌کند. فراتر از این، بیشتر دولت‌های عربی ممکن است بر بی میلی دیرینه خود نسبت به همکاری با اسرائیل به دلیل درگیری جاری با فلسطینی‌ها غلبه کنند، شاید شرایطی برای پیشرفت در مذاکرات صلح مهیا شود.
حوزه‌های احتمالی برای همکاری
اعراب و اسرائیل فضای کافی برای افزایش همکاری‌شان در چندین حوزه امنیتی نرم و سخت دارند:
اطلاعاتی: هرچند بخش بزرگی از وقایع در این حوزه به طور مخفیانه روی می‌دهد، اما سرویس‌های اطلاعاتی عربی و اسرائیلی می‌توانند کار بیشتری انجام دهند. مخصوصاً، آنها می‌توانند اطلاعاتی را در مورد خانه‌ها، فعالیت‌ها، سازمان‌ها، امور عادی و زیر ساخت فعالیت‌های قاچاق تروریستی به اشتراک بگذارند تا به این وسیله درک بهتری از تهدید‌های موجود در منطقه به دست آورند. به اشتراک گذاشتن منظم اطلاعات همچنین روابط کاری را ایجاد می‌کند که به آژانس‌ها این امکان را می‌دهد که کانال‌های هشدار دهنده را برای توطئه‌ها، انتقال سلاح و حرکات مشکوک تروریست‌ها و نیز اصولی را برای اقدام علیه چنین فعالیت‌هایی گسترش دهند.
مسدود نمودن خطوط تأمین تسلیحات: از زمان وقوع ناآرامی‌های عربی در چندین کشور، خاورمیانه بیشتر به عامل جذب انتقال تسلیحات و آنهایی که درصدد به راه انداختن جهاد هستند، تبدیل شده است. ایران و القاعده از مسیرهای موجود برای قاچاق استفاده کرده و مسیرهای جدیدی برای انتقال سلاح به سوریه، یمن و غزه ایجاد کرده‌اند. همکاری منطقه‌ای می‌تواند به خنثی نمودن برخی از این انتقال تسلیحات کمک کند.
مراکز مجازی برتر: از آنجا که بیشتر کشورهای منطقه با چالش‌های امنیتی مشترکی مواجه هستند، آموزش یک جانبه نفع کمتری از آموزش مشترک دارد. بنابراین، اسرائیل و همسایگان عربی آن باید درس‌هایی را که در رابطه با امنیت سرزمینی، دریایی، هوایی و مرزی آموخته‌اند، با یکدیگر به اشتراک بگذارند. در حالی که احتمال دارد هدایت چنین تبادلاتی فی نفسه غیر ممکن باشد، کشورها می‌توانند مراکز مجازی برتری را بر پایه تکنولوژی‌های ابری و سرویس‌های شخص ثالث تشکیل دهند.
به اشتراک گذاشتن قابلیت‌های نظامی: اسرائیل و کشورهای عربی می‌توانند از طریق اشخاص ثالث تجهیزات نظامی‌ای را مبادله کنند که دیگر مورد نیاز، مورد علاقه یا مناسب برای نگهداری نیست، اما ممکن است برای طرف‌های دیگر که درگیر عملیات‌های امنیت داخلی و ضد شورش هستند، مفید باشد؛ با این فرض که آنها نیاز مبرمی دارند که از طریق روابط سنتی نمی‌تواند مرتفع شود. چنین انتقالاتی در گذشته اتفاق افتاده است و حتی پتانسیل بیشتری برای چنین همکاری‌هایی در آینده نیز وجود دارد.
حفاظت حساس زیرساختی، امنیت مرزی و دریایی و امنیت سرزمینی: در زمانی که پروژه‌های ساحلی گاز طبیعی در حال ظهور در مدیترانه هستند، گروه‌های تروریستی همچنان به هدف قرار دادن تأسیسات انرژی ادامه می‌دهند؛ مانند عراق، صحرای سینا و مالی. این مسئله اهمیت همکاری بین‌المللی در زمینه فرودگاهی، بندر‌گاهی و نظریات و تکنولوژی‌های امنیت دریایی، عملیات‌های وسایل کنترل از راه دور زمینی، دریایی و هوایی، حفاظت حساس زیرساختی و نیز دفاع غیر نظامی مبتنی بر همکاری و مدیریت پیامد‌ها را افزایش می‌دهد.
برنامه ریزی سراسر مرزی: اسرائیل و همسایگان آن می‌توانند از طریق اشخاص ثالث یا مذاکرات غیر مستقیم، بر روی بهبود و یکپارچه سازی جاده‌ها، مسیرهای آبی، مجاری فاضلاب، شبکه ارتباطات و الکتریسیته فعالیت کنند و همکاری‌های سودمندی میان زیرساخت‌های ملی خود به وجود آورند.
امنیت آب و غذا: بهترین راه برای مقابله با چالش‌های بی شمار آب و غذا در منطقه، شریک شدن در پول، زمین و دانش است. ابتکارات اسرائیل در مدیریت آب و آبیاری قطره‌ای به همراه سایر روش‌های مدرن کشاورزی می‌تواند به کشورهای عربی کمک کند تا تولید خوراک داخلی خود را ترفیع دهند؛ برای مثال، به جای اینکه دولت‌های حوزه خلیج فارس هزاران متر زمین کشاورزی در سودان، کنیا، اتیوپی و موزامبیک خریداری کنند، بهتر است از این روش‌ها استفاده نمایند.
مراقبت بهداشتی و پیشگیرانه عمومی: خشونت جاری در سوریه و هر نقطه دیگر می‌تواند به تهدیدات مربوط به حوزه بهداشت منجر شود که نیازمند همکاری در میان آژانس‌های مربوطه در تمام دولت‌های همسایه است.
اصول موفقیت
چنین تلاش‌های مبتنی بر همکاری برای موفقیت نیازمند پیگیری مداوم هستند. همچنین رفتار مصالحه آمیز در جبهه صلح باید چاشنی این تلاش‌ها شود؛ اسرائیل باید رویکرد انعطاف پذیر‌تری در مورد رسیدگی به مسئله فلسطین اتخاذ کند، در حالیکه دولت‌های عربی باید حمایت خود را از یک راه حل دو دولتی از طریق اقدامات و عبارات نشان دهند.
بیشتر این تلاش‌ها باید از طرف دولت هدایت شود و بر یک مبنای فرصت طلبانه و غیر تراکنشی پیگیری شود. در عین حال، دولت‌ها باید تجارت‌های خصوصی و سازمان‌های غیر دولتی را تقویت کنند تا به دنبال فرصت‌های خود برای همکاری باشند. آنها همچنین باید انجمن‌های پراکنده یهودی و عربی را تشویق کنند تا همکاری در منطقه را در این حوزه از طریق روابط شخصی، از جمله سرمایه گذاری مشترک، تسریع بخشند.
نقش صحیح آمریکا
در حالیکه واشنگتن تمایل به تأکید بر دیپلماسی سطح بالا به عنوان ابزار اولیه برای حل درگیری اعراب و اسرائیل دارد، واقعیت‌های جدید منطقه‌ای اتخاذ رویکرد دو سویه را ضروری و اجتناب ناپذیر می‌سازد. افزایش همکاری جزئی میان کشورهای عربی و اسرائیل هم به نفع آمریکا بر اساس امتیازات خودش است و هم ابزاری برای تقویت دیپلماسی صلح. حمایت خاموش آمریکا از ابتکاراتی که میان طرف‌های درگیر ارتباط برقرار می‌کند، نه تنها بنیان و شالوده‌ای را برای موفقیت فرآیند صلح در آینده تأسیس می‌نماید، بلکه با این درک روبه رشد منطقه‌ای، که آمریکا در حال کاهش نقش خود در منطقه یا ترک کامل آن است، مقابله می‌کند.
حتی اگر دیپلماسی صلح آمریکا منجر به موفقیت آنی نشود، این رویکرد به ثمر خواهد نشست. تلاش مداوم و چند وجهی برای تشویق همکاری میان اسرائیل و همسایگان عرب آن، به واشنگتن کمک می‌کند تا بی ثباتی را مدیریت کرده و واقعیت‌های آینده را در منطقه شکل بدهد که به مدت چند دهه آتی از اهمیت حیاتی برخوردار خواهد بود.
انتهای پیام/
