خشک شدن دریایچه ارومیه و بحران کم آبی در ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم، نیویورک تایمز طی گزارشی از مشکل کم آبی دریاچه ارومیه نوشت: پس از 15 دقیقه رانندگی در پایین محلی که زمانی بزرگترین دریاچه ایران محسوب می شد، مقام مسئول امور محیط زیست از خودروی خود پیاده می شود و به دنبال بقیه آب دریاچه می گردد، هرچند می داند که دیگر آبی در کار نیست.
حمید رعنا قدر می گوید، تا همین ده سال پیش، کشتی های مملو از گردشگر، آب دریاچه را در جستجوی دسته فلامینگوهای مهاجر طی می کردند.
اما اکنون، این کشتی ها در گل فرو رفته اند و فلامینگوها با عبور از مابقی آب دریاچه به نقاط دیگر پرواز می کنند. بر اساس آمارهای مقامات محلی تنها 5 درصد از آب دریاچه باقی مانده است.
این گزارش افزود: ایران به شکل بسیار جدی با مشکل کم آبی مواجه است، به طوری که مسئولان ناگزیر شده اند طرح هایی را برای جیره بندی آب در تهران 22 میلیون نفری و دیگر شهرهایی بزرگ کشور تهیه کنند. روحانی، رئیس جمهور ایران آب را به عنوان یک موضوع امنیت ملی مورد توجه قرار داده و در سخنرانی های عمومی خود در مناطق دچار کم آبی، وعده «بازگرداندن آب» را مطرح می کند.
کارشناسان، عواملی همچون تغییرات زیست محیطی، روش های نادرست آبیاری و کاهش سفره های آب زیرزمینی را به عنوان اصلی ترین عوامل افزایش کم آبی در ایران بر می شمارند. در مورد دریاچه ارومیه، کارشناسان احداث سدهای متعدد بر حوزه های آبریز دریاچه را دیگر عامل بروز خشکی عنوان می کنند.
رعناقدر گفت: «تنها چند سال پیش عمق آب در اینجا به 30 پا می رسید.»
بر اساس این گزارش مشکل کم آبی در ایران منحصر به دریاچه ارومیه نیست. دیگر دریاچه ها و رودخانه های بزرگ کشور نیز در حال خشک شدن هستند.
رودخانه های مهم در نزدیکی اصفهان و اهواز خشک شده اند. دریاچه هامون در منطقه مرزی با افغانستان نیز سرنوشت مشابهی پیدا کرده است. ریزگردهای برخواسته از بستر رودخانه های خشک شده نیز بر میزان آلودگی هوای شهرهای ایران افزوده است.
اما در هیچ کجا بحران به شدت دریاچه ارومیه نیست، جایی که زمانی با 90 مایل طول و حدود 35 مایل عرض بزرگترین دریاچه نمکی جهان محسوب می شد. کارشناسان مسائل زیست محیطی هشدار می دهند که ریزگردهای نمکی برخواسته از بستر دریاچه می تواند زمین های کشاورزی حاصلخیز اطراف دریاچه را آلوده کند و زندگی را برای سه میلیون ساکن منطقه تیره و تار سازد.
مختار چراغی، یکی از ساکنان روستاهای اطراف دریاچه که از حدود بیست سال قبل پس روی آب دریاچه را تحت نظر گرفته بود می گوید: «ابتدا 100 متری آب عقب نشست، بعد 200 متر. پس از مدتی ما دیگر نمی توانستیم خط ساحلی دریاچه را ببینیم.»
بیشتر اهالی منطقه، سدهای ساخته شده بر رودخانه های حوزه آبریز دریاچه را عامل خشک شدن آن می دانند. این سدها میزان آب ورودی به دریاچه را از 11 رودخانه اطراف را به شدت کاهش داده است.
این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت: به فاصله نیم ساعت رانندگی از میان کوه های بالای شهر ارومیه به سد شهرچای می رسم، جایی که آبی که باید به دریاچه منتهی می شد، پشت سد جمع شده است. آب پشت سد خود به دریاچه ای کوچک تبدیل شده است و کشاورزان منطقه از آن برای آبیاری زمین هایشان استفاده می کنند.
رعناقدر می گوید: «بخشی از آب ارومیه از اینجا تامین می شود...مردم به آب هم نیاز دارند.»
سدها علاوه بر تولید برق، آب مورد نیاز کشاورزی منطقه را تامین می کنند. اما اغلب شیوه های نادرست آبیاری موجب اتلاف آب می شود.
به گفته رعناقدر، در سال های اخیر، میزان آب اختصاص یافته به بخش کشاورزی در این منطقه، سه برابر شده است. بر اساس آمارهای سازمان متبوع وی، حدود 90 درصد آبی که باید به دریاچه ریخته شود، صرف آبیاری مزارع می شود.
روحانی در کتابی که در سال 2005 در زمینه چالش های امنیت ملی ایران تالیف کرده، برآورد نموده که 92 درصد آب ایران برای کشاورزی استفاده می شود، در حالی که این رقم در آمریکا 80 درصد و در برخی کشورهای غربی 90 درصد است.
علیرضا سیدقریشی، عضو شورای مدیریت آب منطقه گفت: «آنها پمپ را باز می کنند و زمین را مملو از آب می کنند. کشاورزان نمی دانند که با این روش و در این نوع آب و هوا، بخش عمده آب تبخیر می شود...ما باید کشاورزان را آموزش بدهیم.»

این گزارش در پایان نوشت: به رغم تلاش های انجام گرفته برای جلوگیری از خشک شدن دریاچه، کارشناسان معتقدند احتمالا دیگر برای دریاچه دیر شده است. به گفته یکی از مسئولان، حتی اگر کل پول دنیا هم به دریاچه ریخته شود، خوش بینانه ترین پیش بینی ها می گویند که آب هیچگاه به سطح گذشته نمی رسد. مشکلات زیادی برای احیای دریاچه ارومیه وجود دارد.
انتهای پیام/ 141