فهیم:«من مادر هستم» نمونه کامل فیلمفارسی/فراستی: حزب‌اللهی و روشنفکر علیه جیرانی متحدند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم نشست نقد و بررسی فیلم من مادر هستم با حضور منتقدان سینما مسعود فراستی، امیر قادری، محمدتقی فهیم ، علوی و حجت الاسلام و المسلمین  علیزاده و همین طور غلامرضا موسوی تهیه کننده فیلم ساعت 14:30 بعداز ظهر روز سه شنبه در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.

امیر قادری یکی از مدیران سایت کافه سینما که در طول هفته گذشته به دفاع تمام قد از فیلم جیرانی بلند شده بود در ابتدای نشست  به بحث‌های پیرامونی فیلم در رسانه‌ها و حواشی غیر فرهنگی که نسبت به فیلم اتفاق افتاده است اشاره کوتاهی کرد.

در ادامه نشست حجت الاسلام علیزاده نماینده رسانه‌ای این روزهای مخالفان اکران فیلم «من مادر هستم» که در تجمع گروه انصار حزب الله در مقابل وزارت ارشاد نقش پررنگی داشت  شروع به صحبت کرد.

هیاهوی حاضرین نشان می‌داد که جنجالی ترین قسمت ماجرا شروع شده است. علیزاده در ابتدای صحبت‍‌هایش به عنوان «حجت الاسلام» که در معرفی‌اش از سوی مجری برنامه  تکرار شده بود اعتراض کرد و عنوان کرد که تنها یک حجت الاسلام در کشور وجود دارد و آن مقام معظم رهبری است. علیزاده در ادامه با جدی خواندن این جلسه اظهار امیدواری کرد که این برنامه برای رضای خدا باشد و برنامه‌ای که رضای خدا در آن لحاظ شود باید حدود شرعی و الهی در آن رعایت گردد که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است. اشاره علیزاده ظاهرا به حجاب بانوان شرکت کننده در مراسم بود. 

علیزاده بعد از این حاشیه‌های هیجان انگیز به سراغ اصل ماجرا رفت و با اشاره به سابقه فکری و فیلمسازی فریدون جیرانی گفت: طرز فکر ایشان در این فیلم ظاهرا بر حسب سیاست این جمله  «ادب از که آموختی؟ از بی ادبان » بوده است اما بسیاری از ما متاسفانه از بی‌ادب‌ها ادب نمی‌آموزیم بلکه بی‌ادبی می آموزیم و این فیلم هم در واقع شیوع بی‌ادبی و گناه است. در «من مادر هستم» مشابه دیگر فیلم‌های جیرانی زن که نماد ملت است هر کاری انجام می‌دهد تا نشان دهد که ملت ما یک امت سردرگم و گیج است.

به گفته علیزاده این فیلم  توهین به ملت ایران است و آنها را متمایل به غرب و گیج و مست معرفی می کند. علیزاده در بخش پایانی صحبت‌هایش گفت: جیرانی با این فیلم به شیاطین سیگنال  می‌فرستد و می‌گوید ما زیر دست ولی فقیه توانستیم چنین فیلمی بسازیم و بعد با توضیحاتی این گناه را توجیه هم کردیم. 

علیزاده پس از این سخنان جلسه را ترک کرد چون معتقد بود پاسخ حرفهایش از قبل معلوم است و او اینجا نیامده است که حرف بشنود. این کار با اعتراضاتی مواجه شد و فضای جلسه برای دقایقی متشنج شد تا اینکه علوی نماینده دیگر مخالفان فیلم شروع به صحبت کرد و ضمن بیان اینکه  نماینده علیزاده و عضو گروه انصار حزب الله نیست، گفت: فیلم اشکالات بنیادینی از منظر اسلامی دارد.

 مسعود فراستی که به نظر می‌رسد از حرف های علیزاده عصبانی شده است در واکنش به سخنان علیزاده و ترک مجلس توسط او گفت : اینجا قرار است جلسه نقد باشد، من برای کسانی که اهل دیالوگ نیستند متاسفم. در دهه 60 سریالی به نام پاییز صحرا پخش می‌شد و به زعم دوستان مشکل حجاب داشت. وقتی از امام خمینی درباره این سریال سوال شد پاسخ داد که چشم‌هایتان را بشویید. صحبت‌های این طلبه عزیز کاملاً شیطانی، شعاری و بیرون از سینما است، به جای این حرف‌ها باید در مورد خود فیلم صحبت کنیم.

موسوی تهیه کننده فیلم «من مادر هستم» نفر بعدی صحبت کننده بود که در ابتدای صحبت‌هایش ضمن حمله به منتقدان فیلم عنوان کرد: دوستانی که برای این فیلم اینقدر حساس شده‌اند در زمانی که ارز چند برابر شد چرا واکنش نشان ندادند؟

موسوی بهترین راه برای تصمیم گیری درباره این فیلم را صحبت موافقان و مخالفان با یکدیگر دانست و  گفت تصمیم گیری نهایی را باید به عهده مردم گذاشت. موسوی معتقد بود که اولین اطلاعیه در مورد فیلم قبل از تماشای آن بوده است و دوستان برمبنای نظر معتمدین خود تصمیم گرقته بودند. موسوی در ادامه گفت: مسائل فرهنگی را بجای اینکه در کف خیابان حل کنیم باید جایی مثل اینجا به چالش کشید .

در ادامه محمد تقی فهیم منتقد باسابقه سینمای ایران شروع به صحبت کرد. فهیم در ابتدای سخنانش از اینکه با اکراه به این جلسه آمده است سخن گفت و عنوان کرد این جور جلسه‌ها معمولا به بحث‌های فرامتنی می‌گذرد، در حالی که بحث من درباره نقد فرم و ساختار فیلم است و اینکه اینکه چرا در انتقال مضمونش با فرم و ساختار نامناسبش موفق نیست.

فهیم افزود: این فیلم با نیت خیرخواهانه ساخته شده است اما در راستای بسیاری دیگر از آثار سینمایی ایران در انتقال مفاهیمش الکن است. اگر فیلم «قصاص» آقای «نظام فاطمی» که سالها پیش از انقلاب ساخته شده است را در کنار این فیلم بگذارید می‌بنید که چقدر ساختار آن بهتر از این فیلم است. و در حالی که همین فریدون جیرانی و فراستی سال‌ها به فیلمفارسی تاختند اما «من مادر هستم» نمونه کامل یک فیلمفارسی است و منطق اثر و شخصیت‌ها و تصویرسازی نامفهوم فیلم نقطه ضعف اصلی آن است. خطابه گویی جیران در آخر فیلم هم ناشی از آن است که حس لازم را نمی‌تواند منتقل کند.

فهیم معتقد بود سکانس پایانی فیلم به خوبی نشان می‌دهد که فیلم دارای اشکالات عدیده‌ای است؛ مقدمه چینی فیلم کم است و از همان میانه بیننده انتظار پایان فیلم را دارد و این بلایی است که منطق فیلمفارسی سر آن آورده است. فهیم افزود دسته بندی منتقدان فیلم به موافق و مخالف کار اشتباهی است، مثلا من با بخش‌های از فیلم مثل بازی‌ها موافقم ولی با بخش‌های دیگرش مخالفم.

علوی نماینده مخالفان فیلم در این قسمت از نشست بار دیگر شروع به صحبت کرد با این ادعا که  سینمای ایران از نظر اقتصادی ورشکسته است و جنجال های پیرامونی فیلم فقط باعث فروش بیشترش شده است.

در ادامه بحث او برای مردم و کشور ایران که 300 هزار شهید تقدیم انقلاب کردند بابت این فیلم اظهار تأسف کرد و روی صحبت‌هایش را افراد تصمیم‌گیر برای ساخت و اکران چنین فیلم‌هایی معرفی کرد .

علوی معتقد بود داستان فیلم داستان زنا است عوامل فیلم درصدد به تصویر کشیدن این داستان هستند و نتیجه‌گیری اخلاقی نیز در آن دیده نمی‌شود و زنا کاری در نهایت نه خوب و نه بد به تصویر کشیده می‌شود.

علوی گفت:‌ ما موظفیم از وزارت ارشاد که در قابل این فیلم سکوت کرده شکایت کنیم. و همان طور که نظام اسلامی در مقابل شکم مردم مسئول است در مقابل فرهنگ آنها نیز مسئول است. اگر این فیلم در دوران پهلوی ساخته می‌شد مجوز می‌گرفت و حالا باید از وزارت ارشاد جمهوری اسلامی نیز مجوز بگیرد. به همین ترتیب علوی اضافه کرد: اقامه دعوای من علیه سازندگان فیلم نیست بلکه علیه مدیران ارشاد است که بر این صحنه‌های غیر اخلاقی مهر تأیید زدند چرا که در این فیلم  علیه حجاب و قصاص که حکم شرعی و مسلم اسلام است موضع گرفته می‌شود.

علوی در ادامه مدعی شد: جمله ای که فراستی در ابتدای جلسه از امام نقل کرد هیچ سند قطعی‌ای ندارد و درست نیست.

موسوی تهیه کننده فیلم در پاسخ به اظهارات علوی گفت : موضع قصاص اساسا در فیلم مطرح نیست و قضیه  یک انتقام شخصی است. پانته آ بهرام در فیلم به سمت انتقام شخصی می‌رود و دلیل آن هم کاملاً شخصی است. آن چیزی که در فیلم وجود دارد نقد زندگی فرنگی است که آن را می‌توان حتی به عنوان گفتمان انقلاب مطرح کرد. ما می خواهیم این سبک زندگی غربی را به چالش و نقد بکشیم. 

موسوی اضافه کرد که می‌تواند مثل رویه منتقدان فیلم مثلا در مورد کسانی که سال گذشته سفارت انگلیس را تصرف کردند حرف‌های ناگفته‌ای بیان کند.

سرانجام نوبت به فراستی رسید که صحبت‌هایش را اینگونه شروع کند: امیدوارم دوستان عزیز طلبه  بتوانند مسائل غیرسینماییشان را در بیرون از اینجا حل کنند. فراستی خطاب به منتقدان حاضر در جلسه گفت: نگاه شما به فیلم نگاه عقب مانده و اقلیتی است و بحث فرهنگی را به صفر می‌رساند، اگر وسیله اشتباه انتخاب شود آن وقت هدف مقدس زمین می‌خورد.

فراستی مدعی شود دعوای ما با دوستان دعوای من و مرتضی با کیهان آن روز است البته کیهان امروز دیگر مثل آن موقع نیست. 

به عقیده فراستی فرهنگ می‌تواند سیاسی باشد ولی نباید دنبال رو  آن باشد در غیر این صورت  مرعوب فیلم‌های به شدت ضعیفی مثل سیب سلما و شور شیرین می‌ شود.

فراستی در ادامه به بحث پردامنه سینمای دینی در ایران پرداخت و گفت : موضوع دینی برای یک فیلم الزاماً سینمای دینی نیست، یک موضوع دینی با ظاهری غلط  فیلم ضددینی می‌شود و بالعکس. مثلا سریال یوسف پیامبر از نظر من ابداً دینی نیست اتفاقاً پرداخت شخصیت و حرکت دوربین در آن ضد دین است. این نگاه نسبت به اثر است که می‌تواند آنرا دینی کند.

فراستی مستند «آخرین روزهای زمستان» را نمونه یک کار با ادعای دینی و در واقع غیردینی دانست و گفت فقط آگاهی نسبت به رسانه موردنظرمان باعث می‌شود که به فرم سینمای دینی برسیم. فراستی معتقد است هر سه اثری که نام برده است به شدت فیلمفارسی‌اند و فیلمفارسی یک تفکر و یک ساختار است  و چیزی جر ابتذال شعارگرایی نیست. 

فراستی در ادامه به مواضع مشابه رادیکال‌های حزب اللهی و روشنفکران در تخطئه فیلم اشاره کرد و گفت فیلم در جهت نقد وآسیب شناسی یک تیپ از شمال شهر تهران است که آن را همین دوستان متاسفانه طرفدار عدالت ساخته‌اند.

فراستی گفت چرا ما به نقد بی‌عدالتی نمی پردازیم و به جایش به عقب رفتن روسری‌ها اشکال می‌کنیم؛ فیلم جیرانی به نظر من یکی از مهمترین فیلم‌های بعداز انقلاب در نقد این قشر جامعه است. اینها زندگیشان پر از بی‌‌بندو باری و مشروب و تماس جنسی است و فیلم این را به نمایش می‌گذارد. فیلم اصلا در مورد قصاص نیست  و من مجموعاً آن را فیلمی اخلاقی می‌دانم.

در ادامه بحث، محمدتقی فهیم گفت: ما می‌توانیم در سینمای جمهوری اسلامی فاحشه‌گری و مشروب را نشان دهیم همانطور که در فیلم زیر نور ماه و سریال قبلی خود جیرانی نشان دادیم به شرطی که در فرم مناسب خودش نشان داده شود. من بارها گفتم که محتواگرا هستم اما در اینجا معتقدم فرم فیلم جیرانی این محتوا را نمی‌تواند منتقل کند. ما در این فیلم شرور فیلم را درست نمی‌شناسیم و اگر این شناخت در ملودرام حاصل نشود فیلم زمین می‌خورد متاسفانه فیلم جیرانی علیه طبقه خودش و درواقع علیه خانواده است.

امیر قادری بعد از یک سکوت طولانی سرانجام به حرف آمدو در موافقت با بخش انتهایی حرف‌های فهیم گفت: من هم با این نظر موافقم که فیلم جیرانی علیه طبقه خودش است.

متعاقب شنیدن این سخن جلسه برای دقایقی به تنش کشیده شد و یک درگیری لفظی بین یکی از حضار و قادری اتفاق افتاد که با وساطت متولیان مراسم جلسه به آرامش قبلی بازگشت.

در ادامه علوی دوباره به سخن درآمد و گفت : من شخصیت مثبتی در فیلم ندیده‌ام و حتی خانم قاضیانی نیز مدل رفتاریش مثبت نیست. ادبیات سینما ادبیات نماد سازی است بنابراین بایستی به خوب و بد شخصیت‌ها دقت می‌شد.

علوی در پاسخ به ادعای موسوی که گفته بود مخالفان، فیلم را ندیده‌اند گفت من فیلم را چندبار دیده‌ام و پس از آن به اظهار نظر آن پرداخته‌ام مشکل ما در مبانی ضددینی فیلم است. قصاص در این فیلم شکل مشمئز کننده‌ای پیدا کرده است و  مجری قصاص، فاعل قصاص و قصاص شونده همه مشکل دارند.

علوی معتقد بود حرف‌هایی که اینجا زده می‌شود اکثرا فرافکنی است؛ در این فیلم علیه حکم خدا موضع گرفته می‌شود و ما اجازه نمی‌دهیم که تفکر انقلاب واسلام توسط هرکسی که باشد چه احمدی نژاد چه هاشمی و چه خاتمی مورد خدشه قرار گیرد.

فراستی در پاسخ به ادعای علوی بیان داشت: این که ما اجازه نخواهیم داد فقط یک ادعا است شما باید برای  این کار یک برنامه ممتد فرهنگی داشته باشید نه این جور مخالفت‌ها. فیلم اصلا درباره قصاص نیست. فضای فیلم وآدم‌ها کاملاً قادرند سبک زندگی افراد تازه به دوران رسیده را نشان دهد و ما را از آن متنفر کنند.

جلسه امروز در حالی پایان یافت که به نظر می رسید موافقان و مخالفان فیلم دوباره فقط ادعاهای چندین بار تکرار شده خودشان در این یک هفته را تکرار کردند و گفت‌وگویی میان آنها شکل نگرفت.

انتهای پیام/