آلودگی هوا میهمان ناخوانده کلانشهرها

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست محیطی تهران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده‌ است. آمارها نشان می‌دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی تا 60 درصد افزایش می‌یابد که بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی، عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است؛ به طوری که آلودگی هوا در تهران به طور متوسط موجب کاهش 5 سال از عمر تهرانی‌ها شده‌ است.

به نظر برخی کارشناسان محیط زیست، نخستین زنگ خطر جدی درباره آلودگی هوای تهران در سال  1374 به صدا درآمد. در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک بحران ملی که راه مقابله با آن عزم ملی است، یاد کرده و اعلام کردند بحران آلودگی هوا در تهران به حدی خطرساز شده است که در ایران سالانه 45 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.

شهرداری تهران طی سال‌های اخیر بررسی‌های جامعی در خصوص آلودگی هوای تهران انجام داده و راهکارهای لازم برای بهبود وضع آلودگی هوا آغاز شده است؛ بنابر این پژوهش‌ها روزانه بیش از یک‌هزار و 192 تُن مواد آلاینده در هوای تهران منتشر می‌شود که بیشترین این  آلاینده‌ها مربوط به اکسید گوگرد است و بعد از آن اکسید نیتروژن، منواکسید کربن و هیدروکربن‌های سوخته نشده بیشترین سهم را در آلودگی هوای تهران دارند البته نباید سهم تاثیرگذار لنت ترمزها را بر آلودگی هوای کلانشهرها نادیده گرفت.

در سال 1379 آلودگی هوای کلانشهرها مسئولان را بر آن داشت تا برنامه ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» را طراحی و تصویب کنند تا طبق این برنامه ظرف مدت 10 سال هوای پایتخت به کیفیتی سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل 7 محور بوده و عبارت از استانداردسازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی است و با همکاری وزارتخانه‌های صنایع و نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی به اجرا در آمده است.

عوامل آلودگی هوای شهر تهران و کلانشهرها

وجود کارخانه‌های واقع در غرب تهران یکی از این عوامل است چرا که آلاینده‌های خارج شده از این کارخانه‌ها با وزش باد از غرب به شرق به سمت شهر تهران باعث ورود آلودگی این کارخانه‌ها به مرکز شهر تهران می‌شود که به نظر می رسد این کارخانه ها باید به محل‌های دیگری منتقل شوند.

وجود وسایل نقلیه دودزا که اغلب آنها از عمر مفیدشان گذشته است، بر افزایش میزان آلودگی هوای تهران تأثیر چشمگیری دارد و این امر در فصل زمستان به علت وارونگی دما تشدید می شود. طبق برخی برآوردها ناوگان خودروهای تهران بیش از 70 درصد آلاینده های هوای تهران را ایجاد می‌کند و 26،3 درصد از خودروهای سواری فعال با سن بالای 20 سال در حال تردد هستند همچنین به طور متوسط 43 درصد از مصرف سوخت و حدود 47 درصد از انتشار منوکسید کربن مربوط به این خودروها است.

وارونگی دما یکی دیگر از دلایل افزایش آلودگی هوا محسوب می‌شود چرا که در فصل زمستان به علت سرما لایه‌های فوقانی باعث ماندن هوای آلوده در سطح زمین شده و باعث ایجاد پدیده وارونگی دما می‌شود که این امر در سال های اخیر محسوس تر بوده است.

قرار گرفتن وسایل نقلیه در ترافیک نیز از دیگر عواملی است که موجب تولید آلودگی هوا می‌شود که این امر زمانی که وسیله نقلیه فرسوده و دودزا باشد محسوس تر است همچنین شاید به نظر برسد دود سیگار و موادی نظیر آن در آلودگی هوا موثر نخواهد بود اما باید به این موضوع توجه کرد که ترکیب دود سیگار با سایر آلاینده‌ها موجب تشدید آلودگی هوا می‌شود.

برنامه کاهش آلودگی هوای کلانشهرها که در سال 90 به تصویب هیئت وزیران رسید، شاید یکی از مهمترین اقدامات مسئولان برای نجات شهروندان شهرهای بزرگ از آلودگی هوا بود؛ بر اساس این طرح وظایفی بر عهده برخی سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها گذاشته شد تا شاید آلودگی هوا از تهران، اصفهان، فارس، خراسان رضوی، خوزستان، آذربایجان شرقی، مرکزی و البرز رخت بربندد. از جمله این وظایف که تاثیر مثبتی در این روند خواهد داشت بر عهده نیروی انتظامی است که باید از ابتدای تیرماه از ‌تردد وسایل نقلیه با سن بیش از سن فرسودگی جلوگیری می‌کرد.

کاهش سن فرسودگی خودروها در کشور

محمدجواد محمدی‌زاده، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به کاهش سن فرسودگی خودروها در کشور می‌گوید: سن فرسودگی خودروهای شخصی و کامیون‌ها و کشنده‌ها از 25 به 20، وانت‌بارها از 20 به 15، مینی‌بوس از 15 به 10 و اتوبوس‌های برون‌شهری از 15 به 12 و اتوبوس‌های شهری و موتوسیکلت‌ها از 10 به 8 سال کاهش یافت همچنین سن فرسودگی تاکسی‌ها همچنان 10 سال باقی ماند.

وی با اشاره به تصویب برنامه کاهش آلودگی هوای 8 کلانشهر عنوان کرد: بر اساس این مصوبه نیروی انتظامی موظف شده بود که از ابتدای تیرماه سال 91 از‌ تردد وسایل نقلیه با سن بیش از سن فرسودگی به استثنای خودروهایکلاسیک جلوگیری کند.

محمدی‌زاده به یکی دیگر از بندهای برنامه کاهش آلودگی هوای 8 کلانشهر کشور اشاره کرد و گفت: بر این اساس وزارت کشور با همکاری شهرداری‌ها مکلف شدند سهم حمل و نقل عمومی را در 8 کلانشهر آلوده کشور تا پایان برنامه پنجم توسعه حداقل سالی 5 درصد نسبت به سال قبل از آن افزایش دهند.

افزایش خودروهای کم‌مصرف و موتوسیکلت‌های برقی

رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست با اشاره به اینکه سهم خودروهای کم‌مصرف و موتوسیکلت‌های برقی در هر 2 شبکه تولید داخل و وارداتی تا پایان برنامه پنجم توسعه باید سالانه 3 درصد افزایش یابد، افزود: به منظور جایگزینی انرژی‌های فسیلی با انرژی‌های نو و تجدیدپذیر در همه اماکن شهری، وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مکلف شدند با همکاری وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست ساز و کارهای اجرایی و تشویقی لازم را ظرف مدت 3‌ ماه پس از ابلاغ این مصوبه تهیه و اجرایی کنند.

وی افزایش سرانه فضای سبز شهری را یکی دیگر از الزامات کاهش میزان آلاینده‌ها در کلانشهرهای کشور دانست و گفت: بر این اساس سرانه فضای سبز شهری تا پایان برنامه پنجم توسعه در 8 کلانشهر آلوده کشور باید سالانه یک متر افزایش یابد که مسئولیت اجرای این امر بر عهده وزارت کشور با همکاری شهرداری‌هاست. از سوی دیگر وزارت نیرو نیز مکلف شد آب خام مورد نیاز جهت آبیاری فضای سبز شهری را برای اجرای این مصوبه تامین کند. براین اساس در صورت قرار گرفتن وضعیت هوا در شرایط هشدار، وزارت نیرو موظف است با هماهنگی محیط‌زیست و با رعایت قوانین مربوط نسبت به بارور کردن ابرها و استفاده از فناوری‌های مناسب اقدام کند.

منع ایجاد صنایع در خارج از شهرک‌ صنعتی تا شعاع 30‌کیلومتری

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه با تاکید بر اینکه ایجاد صنایع در خارج از شهرک‌های صنعتی در شهرهای تبریز، شیراز، اهواز، اراک و مشهد تا شعاع 30 کیلومتری ممنوع شد، تصریح کرد: همچنین فرآیندهای احتراقی تمام کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی مستقر در محدوده و حریم شهرها از ابتدای سال 92 باید با انرژی‌های تجدیدپذیر یا گاز انجام شود که وزارت صنعت، معدن و تجارت مسؤول اجرای این بند شده است.

وی بیان کرد: وزارتخانه‌های نیرو و نفت نیز مکلف شده‌اند نسبت به تامین انرژی یا گاز مورد نیاز اقدام کرده و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز مکلف شد با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست به نحوی برنامه‌ریزی کند که تمام واحدهای صنعتی آلاینده موجود در محدوده و حریم شهرها حداکثر تا پایان شهریور 91 به سیستم‌های کنترل آلودگی و سیستم‌های پایش آنلاین مجهز شوند.

محمدی زاده گفت: بر اساس برنامه جدید کاهش آلودگی هوای 8 کلانشهر بزرگ کشور موتورخانه تمام سازمان‌های اداری و تجاری باید تا پایان سال 92 به سیستم‌های هوشمند انرژی تجهیز شوند که مسؤولیت این امر بر عهده وزارت کشور با همکاری وزارتخانه‌های نفت و نیرو و شهرداری‌هاست.

اما طرح جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها که مدت‌ها از ابلاغ آن می‌گذرد مانند سایر طرح‌ها صرفاً در حد مصوباتی بر روی کاغذ مانده که نهادهای مسئول از اجرای آن شانه خالی می‌کنند و هیچ نهاد نظارتی وجود ندارد که آنها را به دلیل عدم اجرای این طرح بازخواست کند.

طرح جامع کاهش آلودگی هوای اهواز بازنگری می‌شود

محمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان از بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی هوای شهر اهواز پس از 10 سال خبر داد.

وی اظهار داشت: 10 سال از مطالعات طرح جامع کاهش آلودگی هوای اهواز می‌گذرد و بسیاری از اطلاعات به دست آمده در آن زمان با واقعیت‌های کنونی شهر اهواز همخوانی ندارد، از این رو ضروری است بازنگری و به روز شود.

لاهیجان‌زاده، کلانشهر اهواز را یکی از مهمترین شهرهای صنعتی کشور دانست و افزود: در زمان بررسی طرح جامع کاهش آلودگی هوای شهر اهواز، پدیده گردوغبار که امروز به آن گرفتار شده‌ایم مورد مطالعه قرار نگرفته و تعداد خودروها نیز از آن زمان تا کنون بسیار افزایش یافته است همچنین در این سال‌ها، تغییر سوخت از مازوت به گاز طبیعی و برعکس در فرآیند بر خی از صنایع مهم استان رخ داده و اجرای طرح آماک در مجموعه نفت مورد مطالعه و در برخی  از واحدهای نفتی به مرحله اجرا درآمده است از این رو لازم است طرح جامع کاهش آلودگی هوا بازنگری و مطابق شرایط کنونی تنظیم شود.

وی خاطرنشان کرد: در بازنگری این طرح گره‌های کاری و توفیقات این مطالعه مورد بررسی و بازنگری قرار خواهد گرفت و طرح‌ها و پیشنهادات جدید نیز به آن اضافه می‌شود تا بتوان از این طرح به عنوان سند راه برای برنامه‌ریز ی در زمان معین استفاده کرد. مطالعه طرح جامع کاهش آلودگی هوای شهر اهواز در سال 1381 توسط اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام و در بین مطالعات انجام شده در سایر کلانشهرهای کشور به عنوان جامع ترین و بهترین مطالعه معرفی شده است.

البته نباید از این نکته غافل شد که همسایگی شهرهای جنوبی همچون اهواز و آبادان با کشور عراق سهم بسیاری در افزایش آلودگی هو.ای این شهرها دارد ذرات گردو غبار این کشور همسایه به خصوص در فصل زمستان با وزش باد به شهرهای جنوبی آمده و مردم این شهرها را مجبور به استنشاق هوای غبارآلود می‌کند.

تهرانی‌‌ها در سال 90 تنها یک روز هوای پاک تنفس کردند

یوسف رشیدی، مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: از ابتدای سال تاکنون، تهران دارای یک روز پاک، 167 روز سالم، 92 روز ناسالم و یک روز بسیار ناسالم بود.

وی با بیان اینکه سال گذشته نیز در مقایسه با مدت مشابه امسال تهران دارای 2 روز پاک، 105 روز سالم، 151 روز ناسالم و 3 روز بسیار ناسالم بود، گفت: این وضعیت در سال 89 نیز به صورت 14 روز پاک، 198 روز سالم، 48 روز ناسالم و یک روز بسیار ناسالم بود که در 3 سال اخیر، آلوده‌ترین سال به ترتیب 1390، 1391 و 1389 است.

سرعت اجرای برنامه کاهش آلودگی هوا کمتر از روند افزایش آلودگی هواست

رشیدی درباره ارزیابی خود از اجرای برنامه کاهش آلودگی هوا در کشور گفت: نحوه و سرعت اجرای این برنامه در کشور، متناسب با حجم آلودگی هوا نیست که این موضوع نشان می‌دهد روند و سرعت اجرای این فعالیت‌ها در کشور کند بوده و در حقیقت کمتر از روند افزایشی آلودگی هواست.

مدیرعامل شرکت کنترل کبفیت هوای شهر تهران تأکید کرد: باید در کوتاهترین زمان ممکن راهکارهایی ارائه و اجرا شود که به نظر می‌رسد بهترین آنها توسعه حمل و نقل عمومی باشد.

وی ادامه داد: تنها در صورت توسعه حمل و نقل عمومی است که ما می‌توانیم به مردم پیشنهاد بدهیم تا کمتر، از خودروهای شخصی استفاده کرده و از طریق وسایل حمل و نقل عمومی تردد کنند.

رشیدی خاطرنشان کرد: تا زمانی که اعتبارات تخصیص‌یافته از سوی دولت، به شهرداری داده نشود و حمل و نقل عمومی توسعه بیشتری پیدا نکند، وضع به همین منوال خواهد ماند.

به گزارش تسنیم، تا زمانی که مصوبات صرفا وضع شود اما هیچ خبری از همکاری نهادهای مسئول برای اجرا وجود نداشته باشد همچنان باید منتظر باشیم تا آلودگی هوا شهروندان کلانشهرها را به کام مرگ فرو برد.

انتهای پیام/