انتقاد فراستی و قادری از "سیستم نفتی" سینمای ایران

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در برنامه شب گذشته هفت، مسعود فراستی و امیر قادری منتقدان سینمایی، بحث و گفت‌وگوی مفصلی پیرامون مساله اکران دوره پاییز فیلم‌ها در سینمای ایران انجام دادند. محسن یزدی مدیرکل فرهنگی خبرگزاری فارس هم مهمان تلفنی برنامه بود.

امیر قادری در ابتدای بحث، با اشاره به وضعیت اکران این روزهای سینما گفت: با شرایط فعلی، وضعیت اکران سینمای ما تا آخر همین‌طور خواهد بود، تا وقتی زیرساخت‌ها درست نشود و سینما نخواهد مستقیما از تماشاگر ارتزاق کند اوضاع تفاوتی نمی‌کند.

قادری معتقد بودکه در سینما معمولا با دو گروه سروکار داریم: یک گروه مدعی ارزش‌ها و گروه دیگری مدعیان روشنفکری و هر دو می‌گویند دولت باید به سینما کمک کند و پول نفت باید به ما برسد وگرنه نمی‌توانیم فیلم بسازیم. اما من فکر می‌کنم هر دو گروه اشتباه می‌کنند و تا وقتی که سینمای ایران مستقیم وارد گفت‌وگو، جدل و داد و ستد با تماشاگرش نشود اوضاع همینطور خواهد ماند.

این منتقد سینمایی وظیفه دولت را بستر سازی دانست و اضافه کرد: تمام این نهادهای دولتی حداکثر کاری که باید انجام دهند این است که مجری قواعد بین تهیه‌کننده و بازیگر باشند نه اینکه خودشان بیایند و قواعد بسازد. این اصولا غیر منصفانه است که به جز سینما برای تولید فیلم، از جای دیگری به سینما پول وارد شود.

قادری با بیان اینکه در این شرایط سینمای ایران فقط هزینه خواهد داد، عنوان کرد:  تولیدی که روی پای خودش باشد مجبور می‌شود برای زنده ماندن، استاندارد و کیفیت خود را بالا ببرد و خودش را به زندگی نزدیک‌تر کند و تنها به اندازه‌ای که لازم است تابوها را شکسته و عرف‌ها را رعایت کند.

قادری گفت: شما یک تهیه‌کننده را پیدا کنید که به خاطر بدهی زندان رفته باشد؟  تهیه‌کننده‌ای نیست که بخاطر هزینه‌ای که گذاشته است گرفتار شده باشد، همه‌ هزینه را دولت با واسطه‌ای از طریق تهیه‌کنندگانی که ظاهراً خصوصی هستند، می‌دهد. دولت برای چه بدش بیاید؟ فکر می‌کند وقتی پول می‌دهد هنرمند و فیلم مال خودش است .

این منتقد سینمایی گفت: من خودم طرفدار سینمایی هستم که به جای بیان تلخی‌ها بیشتر در حال پیشنهاد باشد و مشکل‌ها را حل می‌کند و هدف فیلم‌سازان کانون گرم خانواده باشد. اما حتی اگر من بیایم و  بگویم این فیلم‌ها واقعیت جامعه را می‌گویند، باز هم خارج از انتخاب مخاطب صحبت می‌کنم.و تا وقتی تجارت آزاد نباشد و مردم خودشان انتخاب نکنند ماجرا همین است.

قادری در پایان این بخش از صحبت‌هایش خاطر نشان کرد:  قرار نیست ما نماینده مردم باشیم و برایشان تعیین تکلیف کنیم. فقط باید راه را باز کنیم که با هنر محبوب‌شان ارتباط برقرار کنند و نظرمان را بگوییم.

مسعود فراستی در ادامه بحث با تأیید صحبت‌های قادری اذعان کرد: در بحث سینما هر دو گروه ارزشی‌ها و روشنفکرها، نفتی رفتار می‌کنند و از دولت پول می‌خواهند و برای همین است که سینما نمی‌چرخد؛ تا وقتی فیلم‌ساز و تهیه‌کننده دغدغه فروش نداشته باشند سینما اصلا به وجود نمی‌آید. سینما لحظه‌ای شکل می‌گیرد که دغدغه فروش به وجود بیاید. اصل بحث این است که در هر شرایطی که باشیم سینما به مخاطب نیاز دارد.

فراستی معتقد است: تا مخاطبی در کار نباشد سینمایی در کار نیست و این یک مجموعه سه ضلعی است، فیلم‌ساز، فیلم و مخاطب. اگر هرچیزی بین فیلم و مخاطب حائل شود آن چیز مانع ایجاد این پدیده می‌شود و الان دولت حائل است.

این منتقد سینما با اشاره به اینکه سی سال است می‌گوییم سینمای دولتی درست نیست بیان کرد: دولت باید ممیزی داشته باشد؛ اما ما می‌گوییم دولت باید خودش را که حائل بین فیلم و مخاطب است، بردارد. قرار بر این بود که در این هشت سال اخیر و در چهار سالی که شمقدری و سجادپور آمدند حمایت در تولید به حمایت در اکران برسد. اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.

محسن یزدی مدیر کل فرهنگی خبرگزاری فارس در ادامه با اشاره به اینکه بحث، ناظر بر جنبه‌های ورود دولت، بحث تولید و مخاطب است، گفت: اینکه دولت در بحث سیاست‌گذاری ورود ندارد حرف درستی است. شما سیر فیلم‌ها و محتواها و شعارهای کسانی را که در سازمان سینمایی هستند نگاه کنید می‌بینید که تناقضی بین این‌ها و خروجی سینما وجود دارد. البته حرف من انتقاد صرف به سازمان سینمایی نیست. با این سیکل معیوب هرکس دیگری هم آنجا بنشیند؛ همین موارد اتفاق می‌افتد.

او ادامه داد: مشکل اصلی سینمای ایران در واقع اینجا است که شکافی بین ذهن مخاطب و  ذهن دست‌اندرکاران سینمایی به وجود آمده است. آمار مخاطبان نشان می‌دهد که دقیقاً از اوایل سال 76 ریزش مخاطب شروع شده است؛ این یعنی اینکه درست در زمانی که معترضین کنونی به سیاست های دولتی سینما بیشترین امکانات را داشتند و می‌توانستند به راحتی فیلم بسازند؛ دقیقاً از همان ایام ریزش مخاطب شروع شده است.

فراستی اما بیان کرد:  فیلم‌ساز قرار است خود را مرتباً به محک بگذارد اما به محک چه کسی، دولت یا مخاطب؟ فیلم‌ساز الان فقط خود را به محک دولت می‌گذارد در صورتی که باید خود را با مخاطب محک بزند. همانطور که باید اثرش را با زندگی مقایسه کند و ببنید که چقدر به آن نزدیک است.

مدیر کل فرهنگی خبرگزاری فارس در ادامه گفت: استنباط من این است که از یک طرف یک بی‌اعتمادی به برخی از کارگردانان وجود دارد و از طرف دیگر دولت سالیانه دارد چند ده میلیارد مستقیم و غیر مستقیم پول می‌دهد و اینجا تعارضی به وجود می‌آید.

یزدی معتقد است حاکمیت در سینما  وظیفه نظارت دارد، اتفاقی که هرگز نمی افتد.یک مخاطب مسلمان پایبند به اخلاق در سینمای امروز با سیل فحش‌های رکیک و زشت، خانواده‌های از هم گسسته، سیل زن‌های اغواگر مواجه می‌شود و  این سیستم نظارت اگر ده‌برابر هم باشد، باز اینگونه فیلم‌ها در می‌آید. 

یزدی در ادامه می گوید: یک سیستم نظارت جدید باید به وجود بیاید. مثلاً سیستم نظارتی که امروز از طریق اکران از طرف حوزه هنری اعمال می شود نهایتا به نفع سینما است.

فراستی در واکنش به نظرات یزدی رفتار حوزه هنری در اکران نکردن برخی فیلم ها را غیرقانونی دانست و گفت: ریزش مخاطب نتیجه‌ نه گفتن به بعضی از فیلم‌ها و پروسه تولید این فیلم‌ها است، اگر فیلمی خوب نباشد، ارزشی در کار نیست. فیلم با مخاطب، فیلم می‌شود و بعد بحث ارزش‌ها مطرح است. نمی‌شود که بگوییم مخاطب به کنار و ما فیلمی می‌سازیم که ارزش‌ها را تبلیغ می‌کند. 

یزدی در واکنش به اظهارات فراستی و قادری گفت: اینکه می‌گویید سیستم معیوب است حرف کاملاً درستی است اما باید توازنی برقرار باشد؛ مردم فرهنگی دارند و حاکمیت هم باید از این فرهنگ دفاع کند. حتی اگر کسی به چیزی عقیده نداشته باشد باز هم باید فیلم خودش را بسازد اما باید توازنی هم وجود داشته باشد، این اعتراضاتی که وجود دارد، یک واکنش است.وقتی فیلم‌ها به راحتی یک‌سری مسائل را زیر پا می‌گذارند واکنش‌هایی هم دیده می‌شود.

یزدی به واکنش تند فراستی به فیلم «یک خانواده محترم» اشاره کرد و گفت : واکنش به یک فیلم چیز طبیعی است و  این اعتراضات واکنش‌هایی است که بعضی از مردم متدین نشان می‌دهند. محصور کردن این اعتراضات به یک گروه و افراد خاص و از آنجا نتیجه‌های خاص گرفتن ظلمی است که اینجا دارد صورت می‌گیرد.

فراستی با ذکر این که نظر من و آقای یزدی بر سر فیلم یک خانواده محترم مشترک است، بیان کرد: این  فیلم‌های خانواده گسیخته و غیرارزشی محصول ِ چیست؟ سیستم است که چنین چیزی از آن در می‌آید. 

وی در پایان این بخش از گفت‌وگو اعلام کرد: سینمای خنثی، ضد مردم و ضد تحول سیاسی اجتماعی جامعه ایران است. ما یک سینمای گرم و انتقادی می‌خواهیم، سینمایی که جرأت کند مسائل مردم را بیاورد و حد و مرزها را هم داشته باشد.

انتهای پیام/