جنبش ۸ مارس؛ از پراکندگی فکری و رفتاری تا جایگاه وزین سیاسی

به گزارش بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، از سال 1989 که بر اساس قرارداد طائف در عربستان سعودی به درگیری خونین داخلی 15 ساله ( 1975تا 1990) در لبنان پایان داده شد، تا سال 2005 که برخی جریان های بین المللی با ترور رفیق حریری نخست وزیر فقید لبنان سعی در ایجاد جنگ داخلی جدید با هدف تغییر نقشه سیاسی و حتی جغرافیایی خاورمیانه را داشتند، جریان ها و تشکل های سیاسی ساختاری متفاوت از آنچه در حال حاضر در لبنان مشاهده می شود، داشتند و تا این حد وارد دسته بندی های ملی و سیاسی نشده بودند. مهمترین جریان های سیاسی لبنان تا پیش از ترور حریری گرایش های مذهبی داشتند که عبارت بود از: جریان های شیعی حول محور امل و حزب الله، جریان های مسیحی حول احزابی چون نیروهای لبنانی، کتائب و المرده و جریان های سنی حول محور جریان المستقبل و بعضا جماعت اسلامی و یا توحید اسلامی و جریان های دروزی حول محور حزب سوسیالیست ترقی خواه.

اما از سال 2005 تا کنون و همزمان با ترور حریری دسته بندی های جدید دو قطبی فراتر از الگوهای مذهبی در کشور شکل گرفت که در نوع خود بی سابقه بود. همزمان با این ترور و با کمک کشورهایی چون آمریکا، فرانسه، عربستان سعودی و مصر، جریانی احساسی با نام 14 مارس در درون لبنان شکل گرفت که با طرح ادعاهای واهی و بدون مبانی حقوقی و تحقیقات جنایی در مورد عاملان این ترور خواستار خروج سوریه از لبنان و خلع سلاح مقاومت شد. سوریه ای که براساس مصوبه مجلس ملی لبنان در سال 1989 در شهر طائف عربستان به لبنان دعوت شده بود تا به 15 سال نزاع خونین داخلی این کشور خاتمه دهد. در پاسخ به این جریان احساسی موجی از بیداری ملی گرایانه نسبت به اهداف پشت پرده این جریان احساسی در لبنان شکل گرفت که به جریان 8 مارس موسوم شد. هر یک از این دو جریان 8 و 14 مارس متشکل از گروه هایی بودند که همگرایی آنان به این شکل در تاریخ سیاسی لبنان سابقه نداشت و تنها براساس رویدادهای جدید لبنان پا در عرصه فعالیت های سیاسی جدید گذاشته بودند.

گروه 8 مارس درپی گردهمایی سال 2005 حزب الله در بیروت و بدنبال مخالفت با خلع سلاح این گروه مقاومت اسلامی، حمایت از سوریه و مقاومت در برابر اسرائیل، شکل گرفت. جبهه متحدی که برگرفته از حزب الله، حزب امل و حزب مسیحی آزاد بود و بعدها جریان های دیگری نیز به آن اضافه شدند که تغییر مواضع اخیر ولید جنبلاط رهبرجریان دروزی سوسیالیست ترقی خواه از جریان 14مارس به 8 مارس یکی از چند نمونه این اتفاقات است.

گروه‌های حاضر در ائتلاف 8 مارس

احزاب تشکیل دهنده 8 مارس به همراه تعداد کرسی های موجود در پارلمان کنونی این کشور عبارتند از:

جریان آزاد ملی: مسیحی؛ 19 کرسی
جنبش امل: شیعه؛ 13 کرسی
حزب الله: شیعه؛ 12 کرسی
حزب سوسیالیست ترقی خواه: دروزی؛ 7 کرسی
حزب دموکراتیک لبنان: دروزی؛ 4 کرسی
جریان المرده: مسیحی؛ 3 کرسی
جنبش مجد: سنی؛ 2 کرسی
طاشناق: ارمنی؛ 2 کرسی
حزب سوری قومی اجتماعی: لائیک؛ 2 کرسی
حزب سوسیالیست بعث عربی: لائیک؛ 2 کرسی
حزب التضامن: مسیحی مارونی؛ 1 کرسی
تجمع اسکاف: مسیحی؛ بدون کرسی
حزب مردمی الناصری: لائیک؛ بدون کرسی
حزب دموکراتیک عربی: علوی؛ بدون کرسی

آنچه می خوانید بخش های از حیات سیاسی مهم ترین احزاب تشکیل دهنده ائتلاف 8 مارس است.

جریان ملی آزاد لبنان:

بزرگترین حزب سیاسی مسیحیان لبنان جریان ملی آزاد است. این جریان سیاسی پس از تبعید ژنرال میشل عون به پاریس در سال 1990 تشکیل شد و به تدریج سیر تکاملی خود را طی کرد تا سال 2005 به یک حزب قوی در عرصه تحولات داخلی لبنان تبدیل شد. این حزب پس از بازگشت میشل عون از پاریس به لبنان و خروج نیروهای سوریه از لبنان، با جریان مسیحی "المرده" در انتخابات پارلمانی این کشور ائتلاف کرد و پس از آن متحد حزب الله لبنان شد و یک ائتلاف دائمی برای حمایت از مقاومت علیه اسرائیل تشکیل داد.

این جریان از شاخه های اصلی ایجاد ائتلاف 14 مارس بود، ولی بعد از این امضای پیمان با حزب الله و امل و در روز جبل عامل به صف مخالفین این جریان پیوست. گروه های جریان 14 مارس از این عمل میشل عون به عنوان یک عمل غیراخلاقی برای رسیدن میشل عون به کرسی ریاست جمهوری لبنان یاد کردند، آرزویی که با انتخاب میشل سلیمان به ریاست جمهوری لبنان جامه عمل نپوشید. با این حال امروز هم پیمانی این جریان با حزب الله آن را به قدرتمندترین جریان مسیحی در خاورمیانه تبدیل کرده است.

جنبش امل:

امام موسی صدر یکی از شخصیت‌های اسلامی است که نقش برجسته‌ای در تاریخ سیاسی و اجتماعی لبنان داشت. وی که در سال 1960 وارد شهر صور شد تا به امور شیعیان لبنانی بپردازد. در آن زمان فقر در میان شیعیان لبنانی بیداد می‌کرد، به همین دلیل آنان از وضعیت اجتماعی مناسبی برخوردار نبودند. امام موسی صدر برای رهایی شیعیان از فقر و بی سوادی کوشید با راه اندازی موسسات خیریه سطح زندگی آنان را بهبود بخشد. تلاش‌های او سبب شد تا در مرحله اول شیعیان و در مرحله دوم سایر اقشار فقیر لبنانی از خدمات موسسات بهداشتی، اقتصادی و آموزشی شیعیان بهره‌مند شوند و سطح زندگی آنان ارتقا یابد. دهه‌ها تلاش برای محرومیت زدایی از شیعیان به تقویت جایگاه اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی آنان کمک چشم گیری کرد. حملات هر از گاهی رژیم صهیونیستی به لبنان برای سرکوبی فلسطینیان مقیم این کشور و بی‌ثباتی و ناامنی لبنان، امام موسی صدر را به اندیشه وادار ساخت تا برای دفاع از شیعیان گروهی را تاسیس کند. انفجار در اردوگاه آموزشی جنبش فتح در نزدیکی روستای "عین‌التینه" در نزدیکی بعلبک این فرصت را برای امام موسی صدر بوجود آورد تا در سال 1975 موجودیت شاخه نظامی "جنبش محرومین" موسوم به " امل " را اعلام کند. نیروهای وابسته به امل نقش برجسته‌ای در دفاع از شیعیان در جریان جنگ‌های داخلی لبنان داشتند. با وجود این پس از حمله ارتش صهیونیستی در سال 1982 به لبنان نیروهای جنبش امل در جنوب این کشور و اطراف بیروت، دره بقاع و چند نقطه دیگر مستقر شدند. تجاوزات اسرائیل به لبنان و مواضع ضد صهیونیستی نبیه ‌بری و تاکید او بر مقاومت در برابر تجاوزات سبب شد تا در نشست سراسری جنبش امل در سال 1983 وی به ریاست این جنبش انتخاب شود.

حزب الله لبنان:

حزب‌الله لبنان تاثیرگذارترین جنبش لبنانی است که نقش بسیار مهمی در ساختار سیاسی این کشور دارد. به دنبال حمله رژیم صهیونیستی به لبنان در سال 1982 تعدادی از جوانان لبنانی در کنار یکدیگر قرار گرفتند و با هدف بیرون راندن متجاوزین یک گروه مقاومت تشکیل دادند. جنگ‌های چریکی و فعالیت سیاسی این جوانان سبب شد تا افسانه شکست ناپذیری ارتش صهیونیستی نابود شود و این ارتش اولین طعم تلخ شکست را در سال 2000 بچشد و دست از پا درازتر از جنوب لبنان عقب نشینی کند. به دنبال این عقب نشینی، جایگاه حزب الله در عرصه تحولات داخلی و خارجی لبنان پررنگ‌تر شد، چرا که مردم این کشور به این افتخار می کردند و آن را به عنوان یک پیشتوانه قوی در برابر توطئه دشمنان می دانستند، به همین دلیل حزب الله توانست در عرصه داخلی لبنان نقش برجسته تری ایفا کند و بارها عوامل جاسوسی رژیم صهیونیستی را دستگیر کرد و جریان تبادل آنان با اسیران لبنانی تعداد زیادی از آنان آزاد شدند این موضوع به محبوبیت بیشتر حزب‌الله افزود. اما مهم‌ترین توطئه‌ای که علیه این جنبش با هدف خلع سلاح و حذف آن از عرصه تحولات سیاسی لبنان رخ داد، پس از ترور رفیق حریری در سال 2004 صورت گرفت. بدنبال این ترور انگشت اتهام غرب و هم پیمانان داخلی آن به طرف سوریه و نیروهای مقاومت نشانه رفت و قطعنامه 1701 شورای امنیت به تصویب رسید. در این قطعنامه بر خروج نیروهای سوری و خلع سلاح تمام گروه‌های لبنانی تصریح شده است.

حزب سوسیالیست ترقی‌خواه:

این حزب در سال 1949 بنیانگذاری شد، برجسته ترین موسسان آن را می‌توان کمال جنبلاط ، فرید جبران ، البرت ادیب، عبدالله العلایلی، فواد رزق و جورج حنا نام برد. رهبری این حزب به عهده کمال جنبلاط بود که به حزب جنبش ملی لبنان پیوست. این جنبش متشکل از حزب سوسیالیست ترقی خواه و سایر احزاب سیاسی لبنان بود که نقش فعالی در راستای مقابله با جبهه مسیحی لبنان که متشکل از حزب کتائب و حزب آزادگان ملی بود ایفا کرد. کمال جنبلاط یک گروه شبه نظامی تاسیس کرد که نقش موثری در جنگ‌های داخلی لبنان داشت. این گروه تا سال 1990 بر بخشی از جبل لبنان و منطقه الشوف مسلط بود. در مارس 1977 کمال جنبلاط ترور شد و انگشت اتهام به سوی مسیحیان گروه رقیب نشانه رفت و طرفداران جنبلاط با هدف گرفتن انتقام ، مسیحیان زیادی را قتل عام کردند و شبه نظامیان موسوم به "نیروهای لبنانی" شهروندان دروزی را هدف گلوله‌های خود قرار دادند. این درگیری‌های خونین سبب شد تا مسیحیان ساکن " جبل لبنان" از منطقه کوچ کنند. پس از این ترور، ولید جنبلاط جانشین پدر خود شد و سکانداری حزب سوسیالیست ترقی‌خواه را به عهده گرفت. وی همچنین در جنگ‌های داخلی لبنان فرماندهی شبه نظامیان وابسته به این حزب را به عهده داشت. این حزب گرچه به 8 مارس پیوست، اما همواره سعی کرده مواضع بینابین در معادلات سیاسی لبنان داشته باشد.

حزب دموکراتیک لبنان:

این حزب در ژوئیه 2001 و پس از انشعاب از جریان سوسیالیست ترقی خواه رسمیت یافت و رئیس آن طلال ارسلان است. این جریان پیش از تمایل اخیر ولید جنبلاط رئیس جریان سوسیالیست ترقی خواه به جریان 8 مارس شاخص ترین جریان دروز همپیمان حزب الله بود.

انتهای پیام/ع