بایرامی: بعضی داستان‌هایم را ۱۰سال دیگر باید می‌گفتم
خبرگزاری تسنیم : جلسه نقد و بررسی کتاب «برخورد نزدیک» دیروز عصر در حالی برگزار شد که بایرامی معتقد بود این کتاب کارنامه اوست و نیاز چندانی به دفاع از کتاب نمی‌بیند.
به گزارش خبرنگار فرهنگى خبرگزارى تسنیم، مراسم نقد و بررسی کتاب «برخورد نزدیک»، آخرین اثر محمدرضا بایرامى عصر دیروز در فرهنگسراى اخلاق با حضور فرحناز علیزاده و قاسمعلى فراست، منتقدین ادبی برگزار شد.
محمد رضا بایرامى «برخورد نزدیک» را در دو جلد،ویژه کودکان و نوجوانان و ویژه بزرگسالان به تازگی به چاپ رسانده است .
بایرامى سخنانش را با گله‌گذارى از فضای فرهنگى کشور این‌گونه آغاز کرد: حدود سال 79 داستان «قربانى» قبل از این که به صورت کتاب چاپ شود در روزنامه‌اى چاپ شد. بعد از آن یکى از دوستانم فیلمى را در سینما دید که موضوعش دقیقا موضوع «قربانى» بود. اول باور نکردم آن زمان هم نتوانستم این فیلم را در سینما ببینم تا اینکه این فیلم در خارج از ایران هم جایزه گرفت و تلویزیون آن را پخش کرد. آن وقت بود که متوجه شدم «قربانى» خودم است. بعد از آن شکایت هم کردم اما فایده اى نداشت. و این جور بی ملاحظه‌گری‌ها انگیزه کار فرهنگی را از بین می‌برد.
بعد از ذکر این مساله بایرامی نظر قاطعی در مورد کتاب بیان کرد: از نظر خودم داستان‌هایم به قدری پیچیده است که فکر می‌‌کنم 10سال دیگر باید عنوان‌شان می‌کردم. این مجموعه کارنامه من است و من در تمام حیطه ها در آن کار کردم و نیازی نمی‌بینم که دفاع خاصی از آن کنم. علاوه بر آن:که چند داستان از این مجموعه مثل «به دنبال صداى او» و «برخورد نزدیک» را به شدت دوست دارم.
این اظهارات بایرامی در پاسخ به نقدی بر کتاب که مدعی شده بود متن کتاب جهان بینى ندارد و ذهن خواننده را درگیر نمى کند و تفکرى در خواننده به وجود نمى‌آورد بیان شد.
در ادامه برنامه فرحناز علیزاده منتقد ادبی حاضر در نشست با توصیف ساختاری کتاب، صحبت خود را این‌گونه آغاز کرد: روایت این اثر شگردهاى فرمى و زبانى که امروزه مرسوم و رایج است را ندارد و بیشتر به روایت و قصه گویى پرداخته پس اگر احیانا به دنبال بازى هاى فرمى هستید به سراغ برخورد نزدیک نروید.
از دیگر اشکالات ساختارى که علیزاده و چندى از حضار در طى مراسم به آن اشاره کردند اطناب در داستانهاى برخورد نزدیک بود . علیزاده در این باره گفت: ایجاز در داستانهاى این کتاب کمتر معلوم است به گونه اى که ما مى توانیم قسمتى از متن را حذف کنیم و به بدنه داستان لطمه اى وارد نشود.
وى همچنین در مورد محتواى کتاب افزود: طبیعت در آثار بایرامى نقش بسیار زیادى دارد، بایرامى نویسنده اى طبیعت گراست و درکنار داستانهاى دفاع مقدس معمولا داستانهاى نوجوان او مختص به داستانهاى روستاست. اما این طبیعت، طبیعتى خشن و بى رحم است و ما روى رمانتیک وار طبیعت را، در آثارش نخواهیم دید. علیزاده یکى از ایرادهاى محتوایى کتاب را قابل پیش بینى بودن آن و دیگرى، مشابه بودن داستان ها دانست.
بایرامی در جواب علیزاده که معتقد بود دراکثر داستانهاى این کتاب تغییر و تحولات عظیم در غالب داستانهاى کوتاه رخ داده و بستر داستان کوتاه براى این تعییرات تنگ است گفت: این داستان‌ها را در زمان جوانى حدود سن 20سالگى نوشتم ودر آن زمان امید به متحول کردن دنیا داشتم اما الان فهمیدم اگر خودم را تغییر دهم هنر کردم.
یکى از ویژگى‌هایی که علیزاده روى آن تاکید بسیارى داشت و برخورد نزدیک را فاقد آن مى‌دانست سطحى‌نگری نویسنده به شخصیت‌سازی شخصیتهاى داستان بود، علیزاده در این باره گفت: اگر یک داستان قرار به محدود شدن به یک شخصیت است، پس سعى کنید کل شخصیت را لحاظ کنید، و این گونه نباشد که راننده‌اى بسازید که همانند یک استاد صحبت کند که به هوش خواننده لطمه زده شود.
وى با اشاره به انواع کشمکش در ادبیات، این اثر را کشمکش بیرونى خواند اما استحکام کشمکش را که به عقاید مذهبى و ایدئولوژى برمى‌گردد در آن کمرنگ دید. وى افزود: بعد مطالعات فرهنگى این اثر که شامل باورهاى انسان و آداب و رسوم وسنن مى‌شود، ارزش این کار را را دوچندان کرده است.
از دیگر مشخصات این کتاب که علیزاده به آن اشاره کرد، استفاده از نثر محاوره در کنار نثر نوشتار بود. عیلزاده با اشاره به قسمتهایى از کتاب، لحن شخصیت‌ها را رسمى و انشاوارانه خواند و این موضوع را باعث عدم ارتباط مخاطب با شخصیت‌ها شمرد.
علیزاده با اشاره به کتاب دوم، روایت این بخش را به صورت «من راوى»، بسیار علت‌مند دانست و افزود: به دلیل آنکه «من»هاى کودک ما در حال تشرف و رسیدن به بلوغ هستند و از زبان آنها هست که ما مى توانیم این تشرف را متوجه شویم پس این انتخاب نویسنده بسیار هوشمندانه است.
از دیگر انتقاداتى که علیزاده در رابطه با «برخورد نزدیک» عنوان کرد تعلیق بسیار در متن بود وى در این رابطه گفت: در بعضى موارد داستان بر اساس «چرا چنین شد» پیش مى‌رود و در بعضى موارد براساس «بعد چه شد». مشخص نیست که چرا راوى باید اطلاعات را در خودش نگه دارد و در آخر همه را بازگو کند در حالى که داستان از زبان راوى است و راوى آخر داستان را مى داند
در کنار تمام انتقادها، علیزاده در داستان «به دنبال صداى او» به حسن جسارت بایرامى اشاره کرد و گفت: در زمانى که سرگروه‌بانانى هستند که در خط اول ایستادند، صحبت کردن از سرگروه‌بانى فرارى که برایش جان سربازى بى گناه اهمیت ندارد بسیار جسارت مى‌خواهد.
در بخش دیگری از برنامه قاسمعلی فراست منتقد ادبی با اشاره به ویژگی‌های خاص کتاب «برخورد نزدیک» گفت: اگر تمام کتابهاى بایرامى را بررسى کنیم دو ویژگى مشترک در تمام آثارش به چشم مى‌خورد ویژگى اول اینکه محیط تمام داستانهاى آقاى بایرامى، محیط روستاست و آن به این دلیل است که خود بایرامى روستایى زاده‌ست.
فراست ادامه داد: دومین ویژگى بایرامی این است که چه در آثار رمان و چه در آثار غیر رمان موضوع کار او جنگ است که آن هم دو علت بیشتر ندارد: یکى اینکه بایرامی دوران جوانى‌اش را درآن فضا گذرانده و درآن شرایط زندگى کرده و دیگر اینکه او در دنیایى که با تخصص شکل گرفته و دایره علوم و موضوعات متنوع است بهتر دیده است که یک رشته را انتخاب و روى همان کار کند.
فراست در ادامه با اشاره به دو قسمت از داستان‌های کتاب و تفسیر آن بیان کرد: نویسنده فضا را خوب مى‌شناسد، حرفه‌اى عمل کرده و خیال‌پردازى نکرده وبه هوش خواننده احترام گذاشته است.
«برخورد نزدیک» دربرگیرنده حدود 20 داستان، شامل گزینشی از داستان‌های چاپ‌نشده قدیمی و داستان‌های جدید نویسنده است که طیف وسیعی از موضوعات را دربر می‌گیرد.
انتهای پیام/
