چگونه حسینیه دوکوهه جریان ساز دوران آینده مداحی ایران شد

به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ 31 شهریور سال 59 وقت ظهر شرعی از رسانه های ایران بلافاصله  اعلام شد که جنگنده های عراقی به مناطقی از جنوب کشور تجاوز کرده اند... جنگ آغاز شد و اگر به گفته محققان فرهنگ مردمی، انقلاب ایران وامدار فرهنگ هیأتها و مناسک عاشورایی بود حالا دیگر میشد گفت که رگ حیاتش به دست این فرهنگ افتاده است. اینکه ایران چگونه توانست بلافاصله بعد از یک انقلاب دگرگون کننده در حالی که شرایط نظامی کشور در ضعیفترین حالت خود وجود داشت 8 سال در مقابل ارتش تجهیزه شده عراق به بزرگترین تجهیزات نظامی دنیا بایستد صورت مساله ای بود که شاید نظریات فوکویاما در کنفراس بازشناسی هویت شیعه در سال 1367 کلیدی برای حل آن باشد.
 جبهه های ایران فناناپذیر شده بود با نغمه های عاشورایی و مهدوی مداحان.در هر تیپ و هر دسته و هر گروهان و هر سنگر یک هیئت و ته صدایی داشت شده بود مداح دسته. این گونه بود که نقش آهنگران روضه خوان و مداح مشهور این دوره در حد و اندازه های بزرگترین فرماندهان و استراتژیستهای جنگ بالا آمد: به او اجازه شرکت در هیچ عملیاتی داده نشد.
دوران طلایی حیات مداحی و روضه خوانی و ثناگویی و ذکر مصیبت آغاز شده بود و نبض تپنده حیات جمهوری اسلامی بعد از چند دهه فعالیت مخفی در کوچه پس کوچه های تنگ و تاریک شهرها و روستاها حالا در سطح مهمترین برنامه در حال پخش آن روز تلویزیون ایران شروع به فعالیت کرده بود. یک بررسی آماری در پایان جنگ نشان داد که قریب به اکثر عملیاتهایی که در ماه محرم انجام شده بود به پیروزی ایران ختم شده بود. رادیو و تلویزیون ملک شخصی مداحها شده بود. اراده میکردند و پخش زنده دو ساعته در اختیارشان قرار میگرفت.

 صادق آهنگران با آغاز جنگ در قسمت آموزشی عقیدتی سپاه مشغول به کار میشود. در همان ابتدای جنگ با گروهی از عشایر خوزستان به ملاقات امام در جماران میروند و نوحه ای به این مطلع میخواند: «ای شهیدان خون غلتان خوزستان درود / سرخ پرپرگشته ایران درود» و این آغاز راه سیطره بی چون و چرای او بر عرصه مداحی های رسانه ای رادیو و تلویزیون به مدت حداقل هشت سال است. این نوحه و سرود او به دفعات از تلویزیون پخش میشود و مورد استقبال وسیع جبهه ها و مردم قرار میگیرد و حاج صادق آهنگران تبدیل به تریبون اصلی مداحی و تبلیغ در جبهه ها میشود. آهنگران چند باری مورد توجه خاص امام قرار میگیرد و این برای یک مداح گمنام خوزستانی که در ابتدای کارش قرار دارد در حکم یک بمب رسانه ای به حساب می آید. خود آهنگران این گونه تعریف میکند که عوض شدن مسیر مداحی سنتی اش به سمت حماسی خوانی و خواندن اشعار و سرودهای تهییجی به دستور و راهنمایی ویژه امام بوده است. آهنگران خیلی زود همه فعالیتهای دیگرش را تعطیل میکند و فعالیتهای خودش را در راستای به وجود آوردن جو و فضای حماسی جنگی و تقویت روحیه رزمندگان سازماندهی میکند. چند روایت عجیب از خاطرات نزدیکان او در مورد استقبال عجیب از او در جبهه ها در سالهای جنگ دهان به دهان میچرخد؛ خوابیدن زیر ماشین او برای واداشتنش به مداحی در یک جمع خاص جنگی از سوی رزمنده ها معمولترین آنهاست. آهنگران در همان زمان از سوی عراقی ها لقب «بلبل خمینی» میگیرد و برای کشتنش جایزه ای هنگفت از سوی فرماندهی ارتش عراق تعیین می شود. این سالها، سالهای اوج کاری آهنگران در رسانه تلویزیون و رادیو است. آهنگران در رسانه رسمی حکومت ایران حالا دیگر سبک مداحی میسازد جریان ساز میشود و مسیر مداحی ایران را به مدت هشت سال از طریق رادیو و تلویزیون هدایت میکند. 

اما در کنار جریان غالب مداحی جبهه ها در جنگ یک جریان حاشیه ای و فرعی دیگر نیز در جبهه ها شکل گرفته بود و آرام و بی سرو صدا در حال گسترش بود. جریانی که بعدها به فاصله چند سال تبدیل به جریان غالب مداحی ایران شد و مشهورترین و پرسروصداترین دوره مداحی در ایران را پدید آورد. این جریان مداحان پیشرو در عین بودن در حال و هوای جنگ و همین طور در فضای واقعی اجتماعی سیاسی دهه شصت با همان سبک مداحی سنتی با تغییراتی اندک اما محتوایی جدید و در راستای سیاستهای تبلیغی نظام جمهوری اسلامی کم کم در حال تغییر ذائقه  رزمندگان جوان و به همین ترتیب جامعه مذهبی ایران بودند. جریان ذکر شده در عین حفظ ماهیت سنتی مداحی و روضه خوانی و حتی رعایت ترتیبات خاص مداحی سنتی (غزل- روضه- زمینه- سینه- شور) در حال فاصله گرفتن از نگاه صرفا منفعل و رخوت آمیز رویکرد سنتی به تریبون مداحی بودند. از میان همه آنها حالا وجود یک نام در دهه هشتاد به شدت جالب توجه است: حاج منصور ارضی که زمزمه شهرتش بعد از خواندن دعاهای کمیل مشهورش در اجتماع هزاران نفری رزمندگان پادگان دوکوهه کم کم در حال شنیده شدن بود. حاج منصور بعدها تبدیل به مشهورترین مداح ایران میشود و به مدت 15 سال خودش و شاگردانش جریان مداحی در ایران را تحت تاثیر قرار میدهند.

علاوه بر منصور ارضی سعید حدادیان و حسن سازور و برداران طاهری مداحان جوان و حتی نوجوانی بودند که به همان سبک و سیاق در حال مطرح شدن بودند و همه شان بدون استثنا از شاگردان حاج منصور بودند.
سایه آهنگران بر جریان مداحی تا پایان جنگ انقدری سنگین بود که این جریان در رسانه رسمی ایران چندان نتوانست برای خود تربیون مطمئن و ثابتی دست و پا کند. اما در عین حال در آرشیو آن روزهای صداوسیما اثرات کمرنگی از حضور این جریان و در راس آنها حاج منصور دیده میشود.

به فاصله چند سال امروز فضای مداحی در ایران به شدت تحت تاثیر مداحان حسینیه دوکوهه است.

انتهای پیام /