آیا کمیته ادبی نوبل تعریف جدیدی از ادبیات در سر دارد؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اعلام نام باب دیلن، شاعر و ترانه‌سرای آمریکایی، به عنوان برنده جایزه نوبل سال 2016، علاقه‌مندان به ادبیات واکنش‌های مختلفی از آن نشان دادند؛ در این میان حتی برخی از هوادران دیلن نیز با اعلام نام او از سوی کمیته نوبل، شگفت‌زده و متعجب شده بودند. هیچ‌کس انتظار نداشت که دیلن، که بیشتر در دنیای موسیقی و ترانه‌سرایی شهره است، به این عنوان دست پیدا کند.

باب دیلن( متولد 1941) شاعر و آهنگ‌ساز آمریکایی است که شخصیت هنری‌اش بیشتر به عنوان یک فعال در عرصه موسیقی راک مطرح است. دیلن یکی از تأثیرگذاران در عرصه موسیقی راک است و در پنج دهه اخیر در موسیقی آمریکا به عنوان یک پدیده مطرح بوده‌و یکی از تأثیرگذارترین چهره‌ها در موسیقی معاصر آمریکا به حساب می‌آید.

این اولین‌بار نیست که انتخاب کمیته نوبل در بخش ادبیات، همه را شگفت‌زده کرده است، اما انتخاب دیلن نشان می‌دهد که شاید این کمیته بخواهد تعریفی جدید از ادبیات را ارائه دهد. نیویورک تایمز در مطلبی ضمن بررسی این موضوع، سعی کرده که به این پرسش پاسخ دهد که آیا دیلن مستحق جایزه امسال هست یا خیر؟

از نظر آن دسته از کسانی که ادبیات را با شیوه سنتی‌تر دنبال می‌کنند، انتخاب دیلن یک امر غیر معمول است، آن هم بعد از برگزیده شدن افرادی مانند تونی موریسون. به اعتقاد این دسته، حتی در خود آمریکا گزینه‌های بهتری برای برگزارکنندگان جایزه وجود داشت تا با انتخاب یکی از این اسامی، انتقادهای کمتری را به جان بخرند؛ افرادی مانند جویس کارول اوتس و فیلیپ راث.

اما هواداران دیلن نیز کم نیستند؛ کسانی که توانسته‌اند ترانه را به عنوان یک نوع ادبی بپذیرند. بیلی کالینز، شاعر معروف آمریکایی، معتقد است که دیلن استحقاق برگزیده شده در این جایزه را داشته است؛ آن هم نه تنها به عنوان یک ترانه‌سرا بلکه به دلیل توانایی‌هایش در فن شعر. از سوی دیگر، دیوید هاجز، منتقد و آهنگ‌ساز نیز سروده‌های دیلن را اثری آمیخته با ادبیات و موسیقی، استعاره و هنر می‌داند. به اعتقاد موافقان دیلن، او توانسته مسیری جدید در ترانه‌سرایی بگشاید، سروده‌های او این ظرفیت را دارند که بدون همراهی با موسیقی و حتی بر روی کاغذ بر مخاطبان خود تأثیرگذار باشند.

به گفته نیویورک تایمز؛ می‌‌توان از انتخاب دیلن برداشت‌های دیگری هم داشت؛ اینکه شاید بنیاد نوبل مرزهای میان هنر والا با شکل‌های تجاری خلاق را کمتر کرده است و تمایز آنچنانی قائل نیست.

این برای نخستین‌بار نیست که جایزه نوبل به یک نویسنده و شاعر به معنای مطرح و مرسوم آن تعلق می‌گیرد. سال گذشته انتخاب الکسیویچ به عنوان یک روزنامه‌نگار که حتی برخی از هم‌وطنانش نیز او را به عنوان نویسنده نمی‌شناختند، تعجب همگان را برانگیخت و شائبه‌های سیاسی در پی داشت. بگذریم از انتخاب چرچیل برای نگارش خاطراتش؛ آن هم در شرایطی که کمیته نوبل بارها اعلام کرده که این جایزه به فردی که شائبه سیاسی داشته باشد، تعلق نمی‌گیرد. انتخاب‌های این‌چنینی در سال‌های اخیر، این سوال را در اذهان عمومی پررنگ‌تر می‌کند که آیا کمیته ادبی نوبل قصد ارائه تعریف جدیدی از ادبیات دارد؛ تعریفی با دایره وسیع‌تر از مرزهای شناخته شده ادبیات؟

انتهای پیام/