«مرکز توسعه خودکفایی صنعتی شریف» پیشرو در بومی‌سازی ساخت تجهیزات پیشرفته
قائم‌مقام «مرکز توسعه خودکفایی صنعتی شریف» معتقد است که متولی برای ساخت داخل در کشور وجود ندارد اما با این حال پیشنهاد راه‌اندازی مرکز مانیتورینگ ساخت داخل و زیر نظر شخص رئیس‌جمهور را داده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ تولیدات و خدمات شرکتهای دانش‌بنیان می‌تواند در تحقق اقتصاد مقاومتی و قطع وابستگی به کالا و خدمات خارجی نقش پررنگی داشته باشد و از این منظر شناخت دقیق این شرکتها و حمایت از آنها توسط مردم و مسئولان می‌تواند در تحقق اقتصاد مقاومتی مؤثر باشد.
اما متأسفانه اغلب مردم شناخت دقیقی از کالاهای دانش‌بنیان ندارند، کالاهایی که همان خدمات و کالاهای ساخت ایران است و با بهره‌گیری از علم، فناوری و توانمندی داخلی و با ارزش افزوده بالا تولید و عرضه می‌شوند.
در حال حاضر حدود 3 هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور ثبت شده‌اند و هر کدام از آنها دغدغه‌ها و نقطه‌نظرات خاص خود را برای پیشرفت اقتصاد متکی بر دانش دارند که سعی می‌شود در هر پرونده از «دانش‌بنیان رمز توسعه پایدار کشور» به گوشه‌ای از این فضا پرداخته شود.
«مرکز توسعه خودکفایی صنعتی شریف» از سال 1391 در دانشگاه صنعتی شریف شروع به کار کرده تا هدف بزرگ «ساخت داخل» را برای انواع و اقسام قطعات و تجهیزات صنعتی محقق کند؛ کاری که این مرکز در طی پنج سال اخیر انجام داده، شاید یک دهه قبل برای مدیران و صاحبان صنایع بیشتر شبیه یک آرزو بود تا یک برنامه مدون و قابل اجرا.
این مرکز در حال حاضر در زمینه انجام کارهای پژوهشی به ویژه در حوزه ریلی، تدوین اسناد فنی ساخت قطعات و تجهیزات مکانیکی، الکتریکی و الکترونیکی مشغول است و عمده وظایفش در هفت حوزه انجام امکان‌سنجی ساخت داخل تجهیزات، تدوین دانش فنی ساخت یا جایگزینی و نیز ارتقای تکنولوژی، تدوین دانش فنی قطعات و تجهیزات برای ساخت داخل، تدوین پیشنهادات قابل اجراء در زمینه ارتقای تکنولوژی قطعات، تدوین اسناد فنی جایگزینی قطعات و تجهیزات موجود شناسایی و ارزیابی صلاحیت فنی و اجرایی پیمانکاران، نظارت فنی بر مراحل اجراء و فرایند ساخت و کنترل کیفی پیمانکاران و عیب‌یابی و ارائه راهکار جهت بهبود عملکرد فعالیت می‌کند.
سید امیرحسین شبیری؛ قائم‌مقام این مرکز است که در ارتباط با حوزه فعالیت آن به نشریه دانش‌بنیان گفته است: تیم ما ترکیبی از مهندسان مکانیک، مواد و برق و هدف ما پیشرو بودن در حوزه ساخت داخل است؛ کارمان را با پروژه‌هایی در حوزه ریلی شروع کردیم و در حال حاضر مشاور مادر شرکت بهره‌برداری مترو تهران هستیم و رویکردمان هم این است که با شرکتهای مختلف قراردادهای مادری ببندیم که بحث اصلی آن قرارداد، مربوط به ساخت قطعات و تجهیزات مورد نیاز در داخل است.
وی عنوان کرد: یعنی شرکت مترو تهران یا هر شرکت دیگری، لیستی از تجهیزاتی را که مورد نیازشان است به ما می‌دهد و ما آن را مجددا طراحی می‌کنیم؛ این تجهیزات شامل تجهیزاتی است که یا به علت تحریم یا به علت قدیمی بودن تکنولوژی نیاز به آن در شرکت احساس می‌شود.
شبیری با بیان اینکه حدود بیست نفر پرسنل داریم که ترکیبی از اساتید دانشگاه، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و نخبگان صنعت هستند، گفت: یعنی کسانی را که در حوزه مورد نظر ما تجربه داشتند و لزوما دانشگاهی نبودند، جذب کردیم.
این پژوهشگر بخش صنعت درباره اینکه آیا از دانشجویان در تیم هم استفاده شده یا خیر گفت: خیر؛ دانشجو در تیممان نداریم؛ این تیم تقریبا یک تیم حرفه‌ای است و کار ما این است که در سه مرحله ساخت داخل را انجام دهیم.
وی ادامه داد: مرحله اول تدوین دانش فنی است که شامل مراحل مختلفی می‌شود مثلا اگر قطعه مورد نظر ما مکانیکال باشد، آنالیز مواد، تلورانسها و ابعاد، شبیه‌سازی در رایانه و... انجام می‌شود تا در نهایت به یک سند فنی برسیم و در این زمان خواهیم دانست که ساخت آن قطعه تا هفتاد درصد ممکن است و در مرحله بعد سازنده‌ها را ارزیابی می‌کنیم.
صرفه‌جویی 60 میلیارد تومانی مترو با استفاده از تجهیزات داخل
شبیری با بیان اینکه اکنون یک هزار وندور مکانیکال و 700 وندور برق داریم، ابراز کرد: خود ما در ساخت ورود پیدا نمی‌کنیم و از سازنده‌هایی که در کشورمان وجود دارند، استفاده می‌کنیم و در واقع بازوی تحقیق و توسعه شرکتهای داخلی هستیم. پس از اینکه اسناد فنی را تهیه کردیم، سراغ نمونه‌سازی می‌رویم.
قائم‌مقام مرکز توسعه خودکفایی صنعتی شریف تصریح کرد: مثلا برای ساخت یک تجهیز خاص ممکن است چهار مورد از سازنده‌هایی را که توانایی انجام این کار را دارند، شناسایی و با آنها تفاهم‌نامه امضاء و عملیات ساخت آن قطعه یا تجهیز خاص را شروع کنیم. به محض اینکه نخستین گروه توانست نمونه قطعه مورد نظر را بسازد، به سمت کارفرما می‌رویم و با کارفرما قرارداد می‌بندیم و بحث ساخت داخل شروع می‌شود.
وی افزود: در مرحله بعدی بحث نظارت مطرح می‌شود و ما ناظر قرارداد ساخت می‌شویم یعنی تجهیزی که خودمان دانش فنی آن را تولید کردیم و سازنده‌اش را ارزیابی کردیم و در نهایت خودمان روی نحوه اجرای آن نظارت و گواهی کیفیت صادر می‌کنیم.
شبیری با تأکید بر اینکه کار اصلی ما تا امروز در حوزه ریلی بوده و از سال 91 حدود 60 میلیارد تومان صرفه‌جویی ریالی برای متروی تهران داشتیم و 34 قطعه و تجهیز را در داخل ساختیم، اظهار کرد: این اتفاق برای اولین بار در کشور ممکن شده است. در حال حاضر نیز سبد کاریمان را براساس تجربه‌ای که کسب کردیم، گسترش دادیم و با صنایع نیروگاهی و صنعت نفت و صاحبان صنایع خودرو وارد مذاکره شده‌ایم.
او در پاسخ به این سؤال که چطور مشتریانتان را راضی نگه می‌دارید تا به جای قطعات خارجی، نمونه ایرانی ساخت داخل را انتخاب کنند، گفت: طبیعی است که من به عنوان یک مصرف‌کننده وقتی می‌خواهم قطعه یا تجهیزی بخرم، باید ببینم بودجه‌ام چقدر است، چقدر زمان دارم، چه کیفیتی را می‌خواهم تحویل بگیرم و بعد به صورت رقابتی نگاه کنم که مثلا دانشگاه شریف، فلان شرکت دانش‌بنیان و سه وندور خارجی در این حوزه محصول دارند.
دیدگاه سلیقه‌ای مدیران در برخورد با قطعات و دستاوردهای ایرانی
قائم‌مقام این مرکز با بیان اینکه واقعیت این است که ما در این حوزه قانون، آئین‌نامه و فرآیند درستی نداریم، عنوان کرد: اغلب مدیران نسبت به این موضوع دیدگاه کاملا سلیقه‌ای دارند به عنوان مثال، مدیری ریسک‌پذیر می‌آید و در رأس مجموعه‌ای قرار می‌گیرد. این فرد براساس علایقی که خودش دارد و روحیه ریسک‌پذیرش می‌پذیرد که بخشی از تجهیزات مورد نیاز خود را از تجهیزات ساخت داخل تأمین کند.
وی اضافه کرد: مدیری دیگر می‌گوید که من اصلا کاری با این تیمهای داخلی ندارم، اینها می‌خواهند بیایند و کار را با آزمون و خطا جلو ببرند و در نتیجه دنبال محصول خارجی می‌رود. در مملکت ما در این زمینه کاملا سلیقه‌ای عمل می‌شود و اما در مرحله بعد، اگر بخواهیم کیفیت را تعریف کنیم آتیمهای دیگری را نیز باید کنارش ببینیم.
شبیری تصریح کرد: مثلا قطعه‌ای بود که 15 سال پیش تحویل کارفرما شده بود و همان پانزده سال پیش هم تکنولوژی این قطعه مال 10 سال قبل‌ترش بود یعنی الان 25 سال از تکنولوژی گذشته است و تمام قطعاتی که روی این وسیله خاص وجود دارد، دیگر اصلا در بازار موجود نیست.
وی افزود: از طرف دیگر شرکت چینی که سازنده قطعه بود، چون این قطعات در بازار نیست می‌خواست موجودی‌اش را با قیمت چند برابر به ما بفروشد. ما در مواردی از این دست به طور کامل طراحی را عوض کردیم و این اتفاق به دفعات رخ داده و از قطعاتی برای ساخت استفاده شده که در داخل کشور وجود دارد و به راحتی یا هزینه کم می‌شود آنها را تهیه کرد.
این فعال حوزه پژوهشی در صنعت گفت: یا مثال دیگر این است که قطعه‌ای دیگر مربوط به مقاومت ترمزی بود که اشکال طراحی اولیه داشت و ما اصلا طراحی این قطعه را عوض کردیم و کارفرما علیه شرکت چینی فروشنده شکایت کرد و توانست معادل یک میلیون دلار از آن شرکت قطعه بگیرد.
وجود مشکلات مالی برای همیشه
وی در پاسخ به این سؤال که مهمترین چالشهای شما درمرکز توسعه خودکفایی صنعتی شریف چیست، گفت: مشکلات مالی همیشه وجود دارد؛ متأسفانه آن نگاهی که معمولا به خرید خارجی هست نسبت به داخلی نیست. مدیری که می‌خواهد خرید خارجی کند، می‌داند باید نقدا پول را بپردازد.
او خاطر نشان کرد: ولی در ارتباط با شرکت داخلی، حتی در همان مرحله پیش پرداخت هم کلی اشکال می‌آورد. یکسری چیزها آن طرف آب هست که جذابیت زیادی برای عده‌ای از مدیران دارد به همین خاطر هم بیشتر بودجه‌ها صرف بازرگانی خارجی می‌شود و کمتر نگاه به ساخت داخل وجود دارد وگرنه من اعتقاد ندارم که پول نیست بلکه پول هست اما نحوه خرج کردن و مدیریتش درست نیست.
شبیری گفت: در این سالها مشکلات زیادی داشتیم و خیلی وقتها از منابع شخصی برای یک پروژه خرج کرده‌ایم. بحث ساخت داخل در کشور ما متولی ندارد، صاحب ندارد و قانون درستی برای آن نوشته نشده است هر چند جدیدا قانونی در مجلس در این زمینه بازنویسی شده ولی به هر حال ما متولی خاصی در این زمینه نداریم.
وی تصریح کرد: این موضوع در حالی است که مدلهای موفقش مانند کاری که مپنا کرده، انجام شده است و من فکر می‌کنم چنین فضاهایی باید متولی جداگانه‌ای داشته باشد زیرا مثلا ما وزارتخانه‌های مختلفی داریم مثل وزارت صنایع و نفت ولی وضعیت سردرگمی دارند و وندورهای یکدیگر را قبول ندارند.
پیشنهاد راه‌اندازی مرکز مانیتورینگ ساخت داخل به رئیس‌جمهور
این پژوهشگر حوزه صنعت با بیان اینکه ما پیشنهاد داده بودیم یک مرکز مانیتورینگ ساخت داخل در کشور به وجود آید، ابراز کرد: اصلا همین که ما بتوانیم ببینیم در چه مرحله‌ای هستیم، به خودی خود ارزشمند است. حتی این مرکز مانیتورینگ می‌تواند به صورت مستقیم زیر نظر شخص رئیس‌جمهور باشد و به ایشان گزارش بدهد که وضعیت ساخت داخل الان در کشور چگونه است.
وی افزود: نکته دیگر اینکه بازرسیهایی که اتفاق می‌افتد، هیچگاه این وجه را نمی‌بیند که یک تجهیزی می‌توانسته داخلی تولید شود ولی رفته‌اند و تجهیز خارجی را خریده‌اند. بالاخره سیستمی که می‌خواهد درست کار کند، همه اجزای آن باید درست دیده شوند.
ساخت پره توربینی برای نیروگاه و کوپلر برای مترو
او یکی از اجزای مهم در این حوزه را سازمانهای نظارتی دانست که بتوانند فیدبک بدهند و گفت: الان در کشور ما چه کسی می‌تواند چنین گزارش بدهد که چه قطعه‌هایی بوده که می‌توانسته در داخل تولید شود، اما مدیران تصمیم گرفتند آن قطعات را از شرکتهای خارجی بخرند؟!
وی در پاسخ به این سؤال که کدام یک از قطعات یا تجهیزاتی که ساخته‌اید برای خودتان منحصر به فرد یا ویژه بوده است، گفت: تقریبا همیشه و همه کارهامان همینطور بوده است. مثلا پره توربینی که برای نیروگاه بعثت ساختیم این حس را به ما داد و هم کوپلری که برای متروی تهران ساختیم؛ کوپلر یک قطعه فوق ایمنی است که اگر کار نکند، قطار از هم باز می‌شود و خیلی حادثه آفرین خواهد شد.
او افزود: یا یکسری خطوط قرمز در حوزه ریلی بوده مثل سیستم در و ترمز که ما توانستیم آنها را بسازیم.
اظهارات تمامی فعالان دانش‌بنیان و صنعتگر نشان می‌دهد که در زمینه فعالیتهای دانش‌بنیانی، بودجه کافی وجود ندارد و تنها چیزی که به فعالان آن انگیزه می‌دهد این است که یک محصول خاص برای نخستین بار در داخل ساخته شود و لذا انتظار می‌رود که مسئولان توجه جدی به این بخش داشته باشند.
انتهای پیام/
