جامعه جهانی از توافقنامه هسته‌ای با ایران، رضایت دارد
خبرگزاری تسنیم: کارشناس مسائل امنیتی در مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک بر این باور است به رغم برخی مخالفت‌ها، غالب کشورهای جهان و افکار عمومی و رسانه‌ها از توافقنامه هسته‌ای با ایران رضایت دارند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، مارک فیزپاتریک معتقد است که به رغم برخی دعاوی، در صورتی که توافقنامه هسته‌ای با ایران منعقد نمی‌گردید، منطقه درگیر مسابقه تسلیحاتی می‌شد.
یک هفته پیش از این در کنفرانس ویلتون پارک شرکت داشتم که قرار شد در مورد سیاست‌های بین‌المللی توافقنامه هسته‌ای ژنو با ایران، صحبت کنم؛ کار خود را با نظر سنجی اجمالی از حضار که از سراسر دنیا در این کنفرانس گرد هم آمده بودند، شروع کردم. همانطور که انتظار داشتم، پشتیبانی قابل توجهی از این ایده صورت گرفت که توافقنامه 24 نوابر، بهتر از عدم توافق بود.
این نظرسنجی تقریباً مطابق با افکار عمومی جهانی است. نزدیک به 70 کشور دنیا از توافقنامه ژنو حمایت کردند. کشورها از اینکه این توافقنامه باعث محدودیت برنامه ایران شده، احتمال جنگ را منتفی ساخته و روزنه روشن برداشته شدن تحریم‌ها را نشان داده، خوشحال هستند. هنگامی که اعضای کنگره آمریکا در مورد اینکه چه توافق نهایی با ایران باید صورت گیرد، باید در نظر داشته باشند که دیگر اطراف این ماجرا نیز هر کدام رأیی برای خود دارند.
در مورد امتیازات این توافقنامه موقت در برخی نقاط دنیا، مبالغه می‌شود. وزیر اقتصاد ترکیه به خبرنگاران گفته بود که همه بانک‌های ترکیه اکنون می‌توانند با ایران تجارت کنند. واشنگتن هشدار داد که «نه با این سرعت». با این توافقنامه شمار محدودی از تحریم‌ها به حالت تعلیق درمی‌آید، اما دیگر تحریم‌های موجود همچنان با شدت اعمال خواهند شد. در 12 دسامبر، وزارت دارایی آمریکا چهار شرکت و یک نفر از متخطیان تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و 12 شرکت و فرد دیگر را به عنوان شرکت‌های پیشرو در حمایت از برنامه هسته‌ای ایران، معرفی کرد. دیوید اس. کوهن، معاون امور تروریسم و اطلاعات محرمانه مالی وزیر دارایی آمریکا در جلسه استماع مجلس سنا گفت که «دستری ایران همچنان به بسیاری از تراکنش‌های بانکی و نفتی محدود خواهد بود».
هر چند که ورود شمار جدیدی به لیست سیاه باعث شد که ایران به طور موقت گفتگوهای سطح کاری برای اجرای توافقنامه ژنو را متوقف کند، اعلان اسامی مذکور در واقع به منظور تقویت ادعایی بود که از کوهن خواندیم. همچنین این اقدام، روشی مناسب برای رد اتهاماتی بود که منتقدین مطرح کرده و مدعی شدند که این توافقنامه رژیم تحریم‌ها را تحلیل می‌برد. شرکت‌های مختلف دنیا اکنون می‌دانند که با بازگرداندن رابطه تجاری با ایران به حالت قبلی یا برقراری رابطه جدید، همچنان در معرض خسارت‌های جدی هستند.
جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اعلان کرد که هر چند ایران ادقام وزارت دارایی آمریکا را خلاف می‌داند، اما اینها تحریم‌های جدیدی نیستند که برخلاف توافقنامه باشند. به نظر من، همانطور که ایران بر اساس این توافقنامه اجازه دارد سانتریفیوژ‌های از کار افتاده را جایگزین کند، همچنین است آمریکا در مورد اضافه یا کم کردن به شمار افراد یا شرکت‌های لیست سیاه خود، چرا که شرکت‌های پیشروی جایگزین، تأسیس شده‌اند.
نظر سنجی اجمالی من از یک نظر صحت و ثقم ندارد؛ از این نظر که هیچ اسرائیلی، سعودی یا عضوی از اعضای کنگره در جمعیت نمونه من حضور نداشتند.
بنیامین ناتنیاهو، نخست وزیر اسرائیل به شدت از این توافقنامه انتقاد کرد حتی پیش از عقد آن؛ چرا که می‌دانست نمی‌تواند ایران را ملزم به متوقف ساختن هرگونه فعالیت غنی سازی کند. بلافاصله پس از عقد توافق وی با عنوان «اشتباهی تاریخی» آن را محکوم کرد.
اما خط قرمز او مبنی بر ممانعت از ظهور ایران هسته‌ای غیر ممکن است، اگر نگوییم بی‌معنی است. ایران در سال 2007 به توانمندی هسته‌ای دست یافت؛ یعنی زمانی که غنی سازی را آغاز کرد. این دانش غیر قابل امحاء است. مسئله اکنون مسئله زمان است: چه میزان زمان لازم است تا ایران سلاح هسته‌ای تولید کند؟ توافقنامه ژنو این ساعت را متوقف کرد و حتی آن را به عقب بازگرداند.
عربستان سعودی و شاید یک یا دو مورد دیگر از کشورهای عربی همچنین از توافقنامه ژنو خشنود نیستند، اما بنا به دلایلی مختلف. از نگاه ایشان، این توافقنامه نقش آفرینی منطقه‌ای ایران را تقویت می‌کند. در یک بازی با حاصل جمع صفر در عرصه سیاست خاورمیانه، یک پیروزی برای ایران به مثابه شکست برای سعودی‌ها است. اعراب حاشیه خلیج فارس نگران آن هستند که ایران تشجیع می‌شود تا اهداف هژمونی منطقه‌ای خود را پیش ببرد و مشکلات بیشتری را در سوریه، لبنان، عراق و یمن ایجاد کند.
واکنش رسمی سعودی محتاطانه بود. پادشاهی سعودی از این توافقنامه استقبال کرد و آن را گامی در جهت راه‌حل جامع برای برنامه هسته‌ای ایران خواند، البته «تا زمانی که حسن نیت در میان باشد.»
واکنش مقامات غیر دولتی اما همراه با شک و تردید بود و منعکس کننده این ترس که آمریکا شاید با ایران توافق کرد تا از این طریق منافع اعراب را تحت فشار مهمیز خود قرار دهد. سامی الفرج، سرپرست مرکز مطالعات استراتژیک کویت، در مصاحبه تلویزیونی گف که «ما در کنار میز مذاکرات نیستیم، بلکه بر روی آن هستیم.»
در نشست گفتگوی منامه مرکز بین‌المللی مطالعات استراتژیک در اوایل ماه جاری، بسیاری از کشورهای عربی اعلان کردند که بسیار تمایل دارند در مذاکرات هسته‌ای با ایران شرکت کنند. اما اگر گروه 1+5 بپذیرد که به 2+5 تبدیل شود، چه کشوری به آلمان در 2+ می‌پیوندد.
حرکت غیر معقول عربستان سعودی در صرف نظر کردن از کرسی عضویت در شورای امنیت سازمان ملل آن هم پس از دو سال تلاش و زحمت برای کسب آن، حاکی از آن است که نمی‌تواند شریک چندان سازنده‌ای در این مذاکرات باشد. شورای همکاری خلیج فارس به احتمال بسیار وحدت لازم برای مشارکت کارآمد و تأثیر گذار را ندارد. در گفتگویی حاشیه‌ای در ویلتون پارک، یکی از دوستان عربم از اتحادیه کشورهای عربی حمایت کرده و پیشنهاد داد که پایگاه این اتحادیه در قاهره می‌توانست جایگاهی به آن بدهد که بر استیلای فرهنگی ایران بر همسایگان عربی آن پایان دهد.
با این حال در میان کشورهای عضو گروه 1+5 به هیچ وجه تمایلی برای افزایش شمار اعضا وجود ندارد. وزیر امور خارجه انگلیس، ویلیام هیگ، به صورت دیپلماتیک از این عدم تمایل یاد کرد و گفت که باید مکانیسم‌های جدیدی برای مشورت با کشورهای خلیج فارس در مورد مسئله هسته‌ای ایران بیابیم.
البته آرام کردن نگرانی‌های کشورهای خلیج فارس، نیازی مبرم است. نواف اوبادی، کارشناس سعودی، گفته است که اگر ایرانی‌های اجازه یابند تا «توانمندی غنی سازی» را نگاه دارند، در طول یک بازه میان تا دراز مدت ایرن به قدرت هسته‌ای غیر رسمی تبدیل می‌شود، سپس عربستان سعودی چاره‌ای ندارد جز اینکه هسته‌ای شود. شاهزاده ترکی الفیصل، از میان دیگر اعضای خانواده سلطنتی سعودی، نیز اعلان کرده است که در صورتی که برای محدود ساخت ایران کار بیشتری صورت نگیرد، ریاض هم گزینه تسلیحات هسته‌ای را در نظر خواهد گرفت.
واکنش‌های غیر رسمی سعودی خوراک اظهارات معمول منتقدین و تحلیلگران است که اگر ایران هسته‌آی شود، مسابقه‌ای تسلیحاتی در منطقه به راه می‌افتد. اگیر ایران واقعاً به تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کند و هیچ کاری برای متوقف کردن آن صورت نگیرد، در نتیجه ترکیه و مصر نیز ممکن است به سعودی‌ها بپیوندند و به دنبال تسلیحات هسته‌ای درآیند. اما توافقنامه ژنو ایران را به تسلیحات هسته‌ای نزدیک نمی‌کند؛ بلکه دقیقاً مخالف این عمل را انجام می‌دهد. ایران زمان بیشتری برای تولید اورانیوم غنی شده لازم برای تولید کلاهک هسته‌ای نیاز دارد. اگیر گروه 1+5 با ایران به توافق نمی‌رسید، احتمال بروز مسابقه تسلیحاتی در منطقه بسیار بیشتر می‌بود.
منتقدین توافقنامه با تأکید بر توانمندی ایران به ادامه غنی سازی، می‌کوشند تصریح کنند که محدود کردن گسترش این تکنولوژی بسیار حساس، دشوارتر شده است. این اقدام میخ آخر را بر تابوت «استاندارد طلایی» توافقنامه‌های آتی همکاری هسته‌ای آمریکا، کوبید. با این حال، از زمانی که امارات متحده عربی در سال 2009 توافق کرد تا از غنی سازی اورانیوم و بازفراوری پلوتونیوم صرفنظر کند، تا کنون هیچ کشور دیگری از طریق مذاکره چنین توافقی را با آمریکا آن هم با این استاندارد، ترتیب نداده است. نه اردن، نه ویتنام یا کره جنوبی.
همه ایشان احتمالاً توافقنامه ایران را به منزله تقویت پرونده خود می‌بینند. اردن و ویتنام به دنبال غنی سازی نیستند؛ فقط نمی‌خواهند که از این گزینه چشم پوشی کنند. از سوی دیگر کره جنوبی،بسیار تمایل دارد که اورانیوم غنی شده تولید کند، به سه دلیل: زیرا برای کره جنوبی که اکنون در تجارت صادرات تکنولوژی هسته‌ای وارد شده است، این اقدام به لحاظ تجاری معنادار است؛ زیرا ژاپن توانمندی غنی سازی دارد؛ زیرا اهرمی استراتژیک در برابر کره شمالی به کره جنوبی می‌بخشد.
کره شمالی هم به نوبه خود توافقنامه ایران را دلیل دیگری در حمایت از ادعای خود می‌بیند که باید به عنوان کشوری مسلح به تسلیحات هسته‌ای شناخته شود. به نظر می‌رسد پیونگ‌یانگ بر این باور باشد که در نهایت آمریکا به این نتیجه خواهد رسید، همانطور که در مورد هند به این نتیجه رسید. با این حال درسی که کره شمالی باید بگیرد این است که در حالی که آمریکا دشمنی کینه‌توز نیست و می‌توان با آن معامله کرد، دیگر نمی‌توان هیچ کشور مسلح به تسلیحات هسته‌ای را به رسمیت شناخت، نه ایران و نه کره شمالی.
ایران توانست توافقنامه موقت را منعقد کند به این دلیل که رئیس جمهور آن تغییر کرد، موضع آن تغییر کرد، سیاستی مشخص علیه تسلیحات هسته‌ای اتخاذ نمود و نشان داد که محدودیت‌ها را می‌پذیرد. آیا کره شمالی هم چنین راهی را در پیش می‌گیرد یا خیر.
انتهای پیام/
