گزارش اختصاصی تسنیم از آخرین وضعیت دریاچه ارومیه

به گزارش خبرگزاری تسنیم، آیا 50 درصد ارومیه پر آب شده است؟ اخبار منتشر شده درباره پرآب شدن دریاچه‌ ارومیه تا چه اندازه صحت دارد؟ با فاصله‌ حدود دو هفته از زمانی که عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه‎ ارومیه از خشک شدن کامل دریاچه ارومیه در چند روز آینده خبر داد و عکس‎هایی منتشر کرد که حاکی از صحت این خبر بود، مسعود باقرزاده کریمی، معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست از افزایش 50 درصدی آب دریاچه‌ ارومیه خبر داد.

با چند نفر از دوستان عکاس و نویسنده راهی ارومیه شدیم‌. جاده‌ها با بی‌صبری تمام، ما را به نگین فیروزه‌ای ایران نزدیک می‌کرد. هر چند سعی می‌کردیم نگرانی در چهره‌مان نمایان نشود اما همه در دل خدا خدا می‌کردیم که خبر اول صحت نداشته باشد و ما دریاچه را پر آب ببینیم.

تابلوی راهنمایی که در جاده نصب شده بود خبر از نزدیک شدمان به اسکله می‌داد، اسکله‎ای که زمانی کشتی‎ها را به پهلو می‌گرفت و عاشقانه غروب‌های دریاچه را به تماشا می‌نشست.

در همین حوالی بود که نشانه‌هایی از آب دیدیم اما نمی‌دانم چرا همه فکر می‌کردیم سراب است‌، فاصله کوتاه‎تر شد و وسعت آب بیشتر. در گوشه‌ای ایستادیم و برای ثبت عکس پیاده شدیم، در لب دریا  تل نمک دیده می‌شد و  آن‌سوتر کامیون‌ها و لودرها کار می‌کردند. کارشان بار کردن نمک دریاچه بود.

به سمت آب رفتیم‌، حوالی ظهر بود و گرمای هوا طاقمان را کم می‌کرد‌، کمی جلوتر، لاشه‌ حیوانی جلب توجه می‌کرد. نزدیک‌تر شدیم، آهو بود، با تنی سالم و سری که از بین رفته بود. به خاطر نمک زیاد دریا، فاسد نشده بود و لاشه بوی تعفن نمی‌داد. این تعجب ما را برانگیخت، آهو در این نمکزار چه می‌کند؟

این را از رضا مجدی، کافه‌دار کنار جاده پرسیدیم‌، گفت: گونه‌های جانوری متعددی در 102 جزیره‌ دریاچه زندگی می‌کنند که با کم شدن آب، بسیاری از آن‌ها جان خود را از دست داده‌اند.

مجدی اهل ارومیه بود. او از زمان پرآبی دریاچه به مسافران و رانندگان خدمات ارائه می‌کرد. او خاطرات زیادی از آهوهایی داشت که در جزیره‌ اشک زندگی می‌کردند. او می‌گوید تعداد زیادی از آن‌ها به خاطر از بین رفتن پوشش گیاهی، جان خود را از دست داده‌اند. این هم یکی از آن‌هاست که جریان آب، لاشه‌اش را به این‌جا آورده است.

از این آهوی بانمک با ثبت چند عکس گذر کرده و به ساحل رسیدیم. انگار فقط آهو نبود که جان خود را از دست داده بود؛ دسته دسته کفشدوزک و شاپرک بر روی نمک‌های سفید دریاچه نشسته بود. آن‌ها پیشمرگ دریاچه شده بودند. از آن‌ها هم گذشتیم و به آب رسیدیم.

آن حجم از آب که ما دیدیم، خبر دوم یعنی پر آب شدن 50 درصد دریاچه را تصدیق می‌کرد. اما آن‌چه که چشم به ما نشان می‌داد، کافی نبود. نیاز به تحقیق بیش‌تر داشتیم. عکس‌های ماهواره‌ای در این‌باره گواه خوبی هستند؛ از سایت ناسا تصاویر بروز ماهواره‌ای منطقه را دریافت کردیم؛ تقریباً نصف دریا آبی شده بود، البته آبی کم رنگ که نشان از عمق کم آن داشت.

نیمی از دریاچه  با بارش‌های بهاری پر شده اما پرسش اصلی این است؛ این 50 درصد آب را چگونه می‌توان حفظ کرد؟ آیا این آب می‌تواند امید را در دل مردم زنده کند؟ از رئیس مرکز تحقیقات آرتمیا و جانوران آبزی دانشگاه ارومیه خواستیم به این سوال پاسخ دهد.

دکتر ناصر آق می‌گوید‌: افزایش 50 درصدی آب دریاچه صحت دارد اما این آب کم عمق است. این آب کم عمق نمی‌تواند بیش از چند ماه دوام بیاورد. رئیس مرکز تحقیقات آرتمیا و جانوران آبزی دانشگاه ارومیه بارش‌های فصلی را دلیل اصلی افزایش آب دریاچه دانسته و می‌گوید که این آب نیز تا اواخر مرداد سال جاری تبخیر می‌شود.

سوال دیگر ما این بود که آیا راکد ماندن آب تبخیر آن را افزایش می‌دهد یانه؟  پاسخ او چنین بود: همه دریاچه‌ها راه ورودی دارند ولی راهی برای خروج آب وجود ندارد‌، پس راکد ماندن آب دلیل مناسبی برای تبخیر آن نیست بلکه تلاطم آب می‌تواند تبخیر آن را افزایش دهد. دکتر ناصر آق غلظت آب و میزان سطح آب را دو عامل اصلی تبخیر آب دانسته و معتقد است که برای این عوامل باید تدبیری اندیشیده شود.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز این آب را دلیلی بر احیای دریاچه نمی‌داند و می‌گوید که برای احیای این دریاچه بیش از 12 سال زمان نیاز است. عیسی کلانتری نیز هم سو با دکتر آق بر این عقیده است که راهکارهای علمی برای احیای دریاچه باید اجرا شود و نمی‌توان به این آب کم عمق دل خوش کرد. کلانتری از برنامه‌های ستاد احیای دریاچه‌ ارومیه خبر داده و می‌گوید: ستاد احیا طرح‌های ویژه‌ای را بررسی کرده است که این طرح‌ها در جلسه مشترک با هیئت دولت ارائه می‌شود و در صورت تصویب در روزهای آتی اجرا می‌شود.

وی همچنین با اشاره به خبرهای گذشته درباره پر آب شدن دریاچه می‌گوید: معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در مصاحبه‌ خود عنوان کرده که این شرایط ناپایدار است و برای مدت زمان محدودی می‌تواند دوام داشته باشد. ما نیز در سفر خود شاهد این شرایط ناپایدار جوی بودیم‌، هوای گرم و شرجی ارومیه به طرز عجیبی تغییر یافت و این هوای گرم  به یک باره به سردی گرایید و ابرهای سیاه آسمان دریاچه را پوشاندند و ما را غافلگیر کردند. شدت بارش به قدری بود که می‌توانست عبور و مرور خودروها را با مشکل مواجه کند، میدان دید رانندگان بیش‌تر از چند متر نبود.این باران رحمت مرهمی بود بر دردهای دریاچه ارومیه‌، دریاچه‌ای که جمعه‌های تابستانی دوران کودکی را در سواحلش می‌گذراندیم و امروز باکابوس نمک‌هایش شب‌هایمان را.

این گذر کوتاه بر کنار دریاچه، هر چند امیدبخش بود و توانست لحظات خوبی را برایمان رقم بزند اما نکته قابل توجه این است که از این بارش‌های فصلی باید استفاده کرد و مسئولان نباید اندک فرصت باقی مانده را از دست دهند. حال امیدمان به جلساتی است که با عنوان احیای دریاچه ارومیه برگزار می‌ود.

گزارش از ندا فرشباف

عکس از آزیتا اسماعیلی و صابر قاضی

انتهای پیام/