نگاهی به محور توسعه شرق کشور| محرومیت‌زدایی عمقی جنوب‌شرق در گرو توجه به ظرفیت شیلاتی
پتانسیل‌های شیلاتی سواحل مکران به قدری متنوع هستند که اشتغال‌زایی آنها به تنهایی می‌تواند لقب محرومیت چندین ساله را از استان سیستان و بلوچستان به طور کامل بزداید.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار سواحل مکران و بنادر چابهار و کنارک با دارا بودن 320 کیلومتر مرز آبی در جنوب سیستان و بلوچستان قطب صید و صیادی و بهشت آبزی‌پروری ایران هستند.
ظرفیت‌های بی‌نظیر شیلاتی در سواحل مکران و به ویژه بنادر چابهار و کنارک به قدری است که به گواه صاحب‌نظران شیلاتی با حمایت و توجه ویژه دولتمردان امکان ایجاد بیش‌از 300 هزار شغل در افق 1404 تنها در صنعت شیلات سواحل مکران وجود دارد.
سواحل مکران قطب صید و صیادی ایران و غرب آسیا
سواحل مکران و بنادر چابهار و کنارک با 8 بندر ماهیگیری و 3 مرکز تخلیه، قطب صید و صیادی ایران هستند چرا که بنا به آمار رسمی سازمان شیلات ایران این 2 بندر مهم تأمین کننده بیش از 60 درصد ماهیان صنعتی کشور(تن ماهیان) 42 درصد سهم صید بین استان‌های جنوبی و 40 درصد صید کل کشور هستند.
سواحل مکران به گواه کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند(Iotc) قطب صید و صیادی غرب آسیا نیز محسوب می‌شود چرا که بنا بر آمار این نهاد بین‌المللی که وظیفه مدیریت ماهیگیری منطقه‌ای در حوزه اقیانوس هند را بر عهده دارد، چابهار و کنارک با صید سالانه بیش از 170 هزار تن انواع ماهی رتبه دوم میزان صید و صیادی را در اقیانوس هند(بعد از کشور اندونزی) و رتبه اول را در غرب اقیانوس هند و غرب آسیا دارند.
در چابهار و کنارک 930 فروند لنج فراساحل و یک هزار و 400 فروند قایق صید و صیادی فعال است که باز هم بنا به آمار(Iotc) رتبه دوم تعداد ناوگان صیادی بعد از کشور سری‌لانکا در اقیانوس هند را دارند؛ همچنین صید و صیادی برای برای بیش از 24 هزار نفر صیاد دائمی و فصلی به طور مستقیم و 3 برابر این میزان در 107 کارخانه صنعت شیلات سیستان و بلوچستان به صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی کرده است.
به عقیده نماینده مردم چابهار و کنارک در مجلس شورای اسلامی میزان اشتغال‌زایی که هم‌اکنون در بخش صید و صیادی چابهار وجود دارد در برابر ظرفیت‌های عظیم شیلاتی سواحل مکران چیزی نیست.
عبدالغفور ایرانژاد در گفتوگو با تسنیم می‌گوید: علاوه یک هزار و 400 فروند قایق صید و صیادی که هم‌اکنون به صورت قانونی در آب‌های مکران به صید می‌پردازند، بیش از 4 هزار قایق دیگر 16 سال است که در انتظار مجوز صید هستند.
وی می‌افزاید: در صورتی که تنها برای این قایق‌ها مجوز صید صادر شود در یک حساب سرانگشتی ساده بیش از 8 هزار نفر به اشتغال‌زایی شیلات سواحل مکران افزوده خواهد شد، چرا که هر یک از این قایق‌ها دست کم برای 2 صیاد دائم یا فصلی اشتغال‌زایی خواهند کرد.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: متاسفانه عدم صدور مجوز صید برای شناورهای قایق سبب شده تا عده زیادی از افراد جویای کار جنوب بلوچستان در حسرت استفاده از ظرفیت عظیم دریا باشند و همچنان در همجوار تنها بندر اقیانوسی ایران با فقر و بیکاری دست و پنجه نرم کنند و این در حالی است که تنها با توجه ویژه به حوزه شیلات می‌توان محرومیت عمقی در سیستان و بلوچستان را زدود.
مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان با بیان اینکه راهبرد ما تقویت میزان صید و صیادی فراساحلی در چابهار است، می‌گوید: صیادان سیستان و بلوچستان تنها در سال جاری با استحصال بیش از 250 هزار تن آبزی از دریا حدود 160 هزار تن انواع ماهی را صید کرده‌اند که نسبت به سال گذشته رشد 10 درصدی را نشان می‌دهد و این در حالی است که اکثر میزان صید سواحل مکران توسط صیادان فراساحل انجام می‌شود که غالباً با پیمودن مسافت بیش از 2 هزار کیلومتری وارد آب‌های فراساحل می‌شوند و به صید می‌پردازند.
هدایت‌الله میرمرادزهی در گفتوگو با تسنیم می‌افزاید: صیادان و لنج‌های فراساحل استان احتیاج به همراهی کشتی‌های پشتیان دارند تا هم با تامین سوخت و تدارکات از بروز خطرات احتمالی در دریا جلوگیری کند و هم با تامین انبارهای مناسب میزان بهره‌وری در صید آنها بالا رود، بنابراین برای اولین بار در کشور و در سال جاری با موسسه "حکمت" برای تامین کشتی پشتیبان قرارداد منعقد شده است.
البته برای افزایش میزان صید سیستان و بلوچستان تدابیر دیگری نیز اندیشیده شده، چرا که کشورهای همجوار اقیانوس هند در فصل صید بسیار بیشتر از ایران ماهی برداشت و یا به اصطلاح استحصال می‌کنند.
به گفته مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان مقرر شده 700 متر اسکله در بندر شهید بهشتی برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ صید صنعتی در نظر گرفته شود که با احداث این اسکله کشتی‌های بزرگ پرساینر(صید صنعتی) با ظرفیت 2 هزار تن قادر خواهند بود در این اسکله تخلیه کنند.
میرمردازهی می‌افزاید: در حال حاضر به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم این کشتی‌ها به صورت موردی در اسکله شماره 5 شهید بهشتی پهلوگیری می‌کنند، هر چند با پیگیری‌های صورت گرفته هم‌اکنون به صورت موردی کشتی‌های "فروس و طبس" با ظرفیت 150 تا 250 هزار تن در اسکله "هفت تیر" تخلیه می‌کنند اما با توجه به پتانسیل‌های موجود این مقدار کافی نیست.
سواحل مکران مستعد پرورش 300 هزار تن ماهی در قفس
سواحل مکران در طرح تازه باب شده پرورش آبزیان در قفس نیز حرف اول را در کشور می‌زنند؛ این طرح که با رویکرد اقتصاد مقاومتی چند سالی است در کشور باب شده هدفش بهره‌برداری صحیح از دریا، جلوگیری از صید بی‌رویه و تجدید ذخایر دریاست چرا که به عقیده کارشناسان در چندین سال اخیر از دریا و به ویژه آب‌های ساحلی بیش از ظرفیتش برداشت صورت گرفته است.
به گفته مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان سواحل چابهار و کنارک مستعد پرورش سالانه 300 هزار تن ماهی در قفس است و مجوز احداث 82 هکتار زمین جهت طراحی شهرک شیلاتی پایلوت در "رودیک" چابهار به همین منظور اخذ شده و تاکنون 2 میلیارد ریال اعتبار جهت مطالعات در زمینه پرورش ماهی در قفس در جنوب سیستان و بلوچستان تخصیص داده شده است.
میرمرادزهی می‌گوید: این طرح در سال 1394 در ردیف طرح‌های اقتصاد مقاومتی سیستان و بلوچستان به تصویب رسیده، چرا که به ازای هر قفس در این طرح 3 شغل ایجاد می‌شود و این طرح مبتنی بر استفاده از ظرفیت‌های خالی دریاست.
معاون صید و بنادر ماهیگیری سیستان و بلوچستان نیز با تشریح جزئیات بیشتر طرح پرورش ماهی در سواحل مکران، می‌گوید: تاکنون 50 گروه و شرکت سرمایه‌گذاری در مجموع با ظرفیت تولید سالانه 160 هزار تن ماهی در قفس برای ورود به این طرح اعلام آمادگی کرده و در حال گذراندن روند اداری برای شروع فعالیت هستند.
مهرداد میرزایی در گفتوگو با تسنیم می‌گوید: هر چند متقاضیان زیادی در صف دریافت مجوز هستند اما تاکنون تنها 2 شرکت موفق به دریافت موافقت اصولی و پروانه تاسیس شده‌اند و همین امر موجب دل سردی بسیاری از سرمایه‌گذاران از روند طولانی دریافت مجوز شده است.
معاون صید سیستان و بلوچستان با اشاره به آغاز فعالیت 2 شرکت برای پرورش در قفس، تصریح می‌کند: این شرکت‌ها با نصب 8 قفس در 7 نقطه از دریا به تولید سالانه 500 تن ماهی در قفس اقدام کرده‌اند و این در حالی است در 6 قفس این شرکت‌ها برای اولین بار در کشور چیزی حدود 5 هزار بچه ماهی به وزن‌رسانی و در قفس‌ها به منظور پرورش رها شده است.
میرزایی با بیان اینکه ظرفیت برداشت ماهی در هر قفس حداقل 50 تن و هر مزرعه تا 200 تن در هر دوره است، می‌گوید: با بهبود شرایط هوا کار پرورش ماهی در قفس تا اسفندماه در چابهار آغاز می‌شود و پیش‌بینی می‌شود برداشت آن هم 5 ماه بعد از آغاز پرورش صورت گیرد.
صنعت آبزی‌پروری سواحل مکران نمود ندارد
سواحل مکران بهشت آبزی‌پروری ایران نیز هستند چرا که به دلیل نزدیکی به خط استوا با قابلیت برداشت 3 مرحله میگو و درجه حرارت مطلوب در 8 ماه از سال مناسب برای پرورش آبزی هستند. در سواحل مکران 20 سایت پرورش میگو با 42 هزار هکتار مساحت شناسایی شده که به گفته کارشناسان صنعت آبزی‌پروری این میزان مساحت شناسایی شده در هیچ از سواحل کشور و حتی در بسیاری از سواحل کشورهای همسایه وجود ندارد؛ البته در حال حاضر به دلیل نبود زیرساخت در سایت‌های شناسایی شده تنها بخشی از یکی از سایت‌ها و آن هم تنها در یک مرحله از سال زیر میگو کشت می‌رود.
میزان بالای مزارع و زمین‌های مستعد پرورش میگو در چابهار توجه ویژه سرمایه‌گذاران و اهتمام دولت را می‌طلبد؛ از نظر کارشناسان، سرمایه‌گذاری در پرورش میگوی چابهار بسیار مقرون به صرفه است و اصل سرمایه در مدت زمان اندکی برمی‌گردد.
به عقیده یکی از سرمایه‌گذاران، صنعت پرورش میگو در چابهار و کنارک بسیار جذاب است چرا که اگر سالانه 3 مرحله برداشت میگو انجام شود، در هر مرحله از کشت این آبزی 600 میلیون درآمد به ازای هر 20 هکتار به سرمایه‌گذار می‌رسد.
مقصودی که خود یکی از پرورش‌دهندگان سایت پرورش میگوی گواتر در شرق چابهار است، در گفتوگو با تسنیم می‌افزاید: در استخرهای خاکی سایت گواتر در شرق چابهار به ازای هر هکتار 2.5 تن برداشت می‌شود و این در حالی است در استخرهای بتنی با ایجاد عمق و هواده در هر هکتار 7 تن برداشت میگو صورت می‌گیرد.
سایت پرورش میگویی که هم‌اکنون در چابهار به بهره‌برداری رسیده و زیرکشت می‌رود منطقه گواتر در شرق این شهرستان و در نزدیکی مرز پاکستان است که بنا به گفته معاون آبزی‌پروری شیلات سیستان و بلوچستان سایت پرورش میگوی گواتر چابهار با 4000 هکتار مساحت غیرمفید و 2 هزار و 850 هکتار مساحت مفید در قالب 107 مزرعه 20 هکتاری و 6 مزرعه 200 هکتاری است.
معاون آبزی‌پروری شیلات سیستان و بلوچستان می‌گوید: امسال 7 پرورش دهنده 30 مزرعه را در مجتمع پرورش میگوی گواتر در شرق چابهار در مجموع به مساحت 700 هکتار به زیرکشت بردند که نسبت به سال گذشته رشد 3 برابری در میزان مساحت کشت داشته، هر چند این میزان در برابر مساحت بالای سایت پرورش میگوی گواتر و کل 20 سایت پرورش میگوی شناسایی شده در چابهار چیزی نیست و لازم است سرمایه‌گذاران توجه ویژه‌تری نشان دهند و دولت نیز زیرساخت‌های سایر سایت‌های شناسایی شده را تامین کند.
میران صداقتی در گفتوگو با تسنیم می‌افزاید: بنا به برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار بوده در سال جاری بیش از 1000 هکتار زیر کشت برود که به دلایلی چون کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش بهره‌برداران و فرسودگی شبکه برق مقدار کمتری میگو در سایت گواتر کشت شد.
معاون آبزی پروری شیلات سیستان و بلوچستان تصریح می‌کند: امسال 1000 تن میگو از سایت پرورش میگوی گواتر برداشت شده که بیش از 90 درصد آن به بازارهای کشورهای امارات، روسیه و اروپا صادر شده و بقیه به مصرف داخلی می‌رسد؛ نوع میگوی کشت شده در سایت گواتر "وانامی شیشه‌ای" است و بسیار بازارپسند و مورد توجه بازار بین‌المللی است.
ظرفیت‌های بی‌نظیر و منحصر به فرد شیلاتی سواحل مکران به ماهی و میگو ختم نمی‌شود؛ اخیر اداره‌کل شیلات سیستان و بلوچستان اعلام کرده: علاوه بر برنامه‌ریزی برای پرورش میگو و صید ماهی، مطالعاتی را برای شناسایی و پرورش "خیار دریایی" آغاز کرده و سال آینده کشت این گیاه باارزش را به صورت پایلت آغاز می‌کند چرا که سواحل مکران بهترین نقطه برای پرورش این آبزی است و هر کیلو خیار دریایی معادل 2 بشکه نفت خام ارزش دارد.
با این تفاسیر ایجاد 300 هزار شغل ابتدای گزارش در صنعت شیلات سواحل مکران به راحتی قابل درک می‌شود و تنها به حمایت جهادی مسولان بستگی دارد؛ به نظر می‌رسد اگر تنها به ظرفیت‌های شیلاتی سواحل مکران توجه ویژه شود لقب محرومیت عمقی و چندین ساله از استان سیستان و بلوچستان برداشته می‌شود.
گزارش از سید امیرحسین عظیمی
انتهای پیام/ ز
