پرونده ویژه؛ دزدی آب و دلسوزی دیپلماتیک -۲ و پایانی|  نقش اولویت‌های آبی در ترسیم سیاست‌های اسرائیل

به گزارش خبرگزاری تسنیم، منابع آبی منابع حیاتی و بلکه استراتژیک برای رژیم صهیونیستی و تمامی کشورهای حاضر در منطقه خشک خاورمیانه به شمار می‌رود. تقریبا تمامی تحلیلگران اتفاق نظر دارند که محور منازعات آتی در منطقه را منابع آبی شکل می‌دهند. در همین رابطه رژیم صهیونیستی نیز طی سالهای گذشته نگرش استراتژیک به موضوع آب داشته و سیاست‌های کلانی را برای رفع مشکل کم آبی خود در پیش گرفته است.

کل منابع داخلی تجدید پذیر آب رژیم صهیونیستی به صورت سالانه حدود 75 میلیون متر مکعب است. در سرزمین‌های اشغالی هیچ رود دائم وجود ندارد و تنها رود اردن آن هم بعد از جنگ سال 1967 در مرز مشترک سوریه اردن و رژیم صهیونیستی وجود دارد.

تاریخچه رژیم صهیونیستی در سرقت منابع آبی

یکى از مهم‏ترین تصمیمات کنفرانس جهانى صهیونیست در سال 1919 که در شهر بازل سوئیس برگزار شد، تأکید بر این مسأله بود که «باید سازمان بین ‏المللى (نهادى که پیش از سازمان ملل تشکیل شده بود) ورود آب مورد نیاز کشاورزى و تولید برق را به داخل مرزها تضمین کرده و در این چارچوب رود لیطانى و برف‏ هاى جبل الشیخ شامل آن گردد.» این تلاش‌های گسترده آن هم در سطح جهانی نشانگر نگرانی‌های جدی آنان در مورد منابع آب و تهدیدات احتمالی در این زمینه است.

حسن صابر، نویسنده و پژوهشگر فلسطینی، در باب اهمیت آب در سیاست کلی رژیم صهیونیستی و عملکرد 57 ساله این رژیم برای تصاحب منابع آبی فلسطینیان و اعراب می‌نویسد: اسرائیل به سرقت و تجاوز به خاک اعراب و احداث شهرک‌هایی برای اسکان صهیونیست‌هایی که از سراسر جهان بدان جا فرا می‌خواند، اکتفا نمی‌کند بلکه در حال سرقت آب از سرزمین‌های عربی است. گزارش‌های بین‌المللی در این باره، اسرائیل را بزرگ‌ترین دزد آب در جهان توصیف می‌کند.

در همین راستا شرکت آب رژیم صهیونیستی در سال 1937 با همکاری صندوق ملی یهود که در حال حاضر بالغ بر 13 درصد از کل اراضی فلسطین اشغالی را به تملک خود در آورده، امتیاز حفاری و کاوش منابع آبی و آبرسانی به منازل و اراضی زراعی را به دست آورد.

این شرکت روی تمامی سرچشمه ها و منابع و چشمه‌های آب در فلسطین اشغالی دست گذاشته و حتی اشغالگری خود در سرزمین‌های کرانه باختری و نوار غزه و جولان اشغالی و احداث شهرک‌های صهیونیست‌نشین را نیز درست مطابق با نقشه آبی این مناطق دنبال کرده است.

هم اکنون سه منبع اصلی آب شیرین در سرزمین‌های اشغالی مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که رژیم صهیونیستی بیش از 85 درصد منابع آبی در فلسطین اشغالی را تحت سلطه خود گرفته است.

گزارشی از سازمان ملل در سال 1993 نشان می‌دهد که 67 درصد آب مصرفی در سرزمین های اشغالی از خارج از مرزهای 1948 سرازیر می‌شود که شامل 35 درصد از رود اردن، 22 درصد از آب‌های جولان اشغالی سوریه و 10 درصد آن از منابع دیگر است.

تنوع منابع آب شیرین رژیم صهیونیستی عبارتند از:

1- دریاچه آب شیرین طبریه و چشمه‌های آب شیرین که دسترسی به آن آسان است، اما نگه داشتن آن در کیفیت مطلوب مشکل است، چون حجم آن محدود است و به میزان بارش سالانه در سرزمین‌های اشغالی بستگی دارد.

2- آبهای زیرزمینی: محل مخازن آبی باید کشف و استفاده شود و آب آن به خارج هدایت شود. این نوع آب‌ها هم بسیار تمیز است و هم استفاده از آن آسان است، اما هزینه استخراج آن بالا است. علاوه بر اینکه برداشت زیاد این منابع می‌تواند سبب نفوذ آب شور به آنها شود.

3- شیرین کردن آب دریا: منبع این آب، آب دریا و چاه‌های شور است. میزان برداشت از این منبع به مقادیر بالا امکان‌پذیر است، اما هزینه‌های آن بسیار بالاست و انرژی و پول زیادی نیاز دارد. شیرین کردن آب دریا به‌ عنوان یکی از تلاش‌های متمرکز این رژیم با راه‌اندازی 5 سایت اصلی آب‌شیرین‌کن در دهه اخیر بوده است. در مجموع این پنج سایت قادر هستند سالانه بیش از 480 میلیون مترمکعب آب آشامیدنی تولید کنند که قرار است تا سال 2020 این عدد به 740 میلیون مکعب برسد.

یکی دیگر حوزه‌های تبحر رژیم صهیونیستی تصفیه آب و بازگرداندن آن به چرخه است. همزمان با تولید آب از منابع غیرمتعارف مانند شیرین کردن آب دریا، بازیافت و استفاده از آب در کشاورزی نیز یکی از فعالیت‌های عمده این رژیم در حوزه تأمین آب است.

رژیم صهیونیستی با استفاده از مراکز تصفیه فاضلاب پیشرفته خود، آب را برای استفاده در کشاورزی تصفیه می‌کنند. حدود 55 درصد از آب بازیافتی سرزمین‌های اشغالی در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای مثال در مورد مدیریت شبکه‌های آب، بجای آنکه شهرداری‌های مسئول نگهداری شبکه‌های لوله‌های آب شهر باشند، تعاونی‌های محلی شکل گرفت. درنتیجه پول جمع‌آوری‌شده نیز در زیرساخت‌های آبی سرمایه‌گذاری شد.

با این وجود سرقت منابع آبی دیگران، مهم‌ترین راهبرد رژیم صهیونیستی برای رفع بحران آب است. بانیان جنبش صهیونیسم تلاش‏ هاى زیادى را براى گسترش مرزهاى شمالى خود به منظور دستیابى به حوزه‌های آبى آن به کار بستند.رهبران صهیونیست، امثال حاییم و ایزمن در نامه‏ اى که در تاریخ 1920/10/30 به لوید جورج نخست ‏وزیر انگلیس ارسال کرد با اشاره به منابع آبى رود اردن و یرموک تأکید کرد این منابع نیازهاى رژیمش را نمی‏تواند برآورده سازد و تنها رود لیطانى میتواند تأمین کننده کسرى نیاز آب کشاورزى الجلیل باشد. همچنین هربرت ساموئل اولین سفیر کبیر انگلیس در فلسطین که یک یهودى است، پیشنهاد کرد مرزهاى شمالى فلسطین به داخل مرزهای لبنان گسترش یابد و تا کرانه شمالى رود لیطانى برسد. این طرح به منظور دستیابی رژیم صهیونیستی به سرچشمه ‏هاى رود اردن در نزدیک راشیا ارائه شده بود.

ایگال آلون نظریه ‏پرداز حزب کار صهیونیستى میگوید: «بلندى‏ هاى جولان و دامنه جبل الشیخ اهمیت حیاتى و اساسی دارند، این اهمیت صرفا به دلیل حایلى نیست که مى‏ تواند براى دفاع از شهرک‏ ها دره «حوله» در مقابل گلوله‏ هاى سوریه باشد بلکه به دلیل نیاز استراتژیک و فراگیر اسرائیل براى تسلط بر جولان میباشد. این مسأله به دفاع از منابع اصلى آبی‏مان وابسته است، دفاع از جلیل علیا و سفلى به دفاع از منطقه علیا و سفلاى رود اردن، دره حوله، دریاچه طبریا و دره‏ هاى محیطى آن از جمله دره بیسان مربوط است.»

مخزن‌های کوهستانی در کرانه باختری شامل سه گروه اصلی می‌شوند، اما تنها یکی از آنها در منطقه سرزمین‌های اشغالی 1948 واقع شده است که در جلگه ساحلی قرار دارد. دو منبع دیگر در سرزمین‌های فلسطینی واقع شده‌اند. بخش‌های غربی و شمال شرقی مخزن های کوهستانی هم در نیمه دهه هفتاد به وضعیت بحرانی رسیدند. در این منطقه سطح آب‌های سطحی از 1969 در وضعیت بحرانی قرار گرفت. استخراج بی‌رویه از این مخزنها نیز موجب کاهش کیفیت آنها شد. مخزن شرقی در زیر شیب بلندی‌های جادن و سامریا به سمت دره اردن واقع شده است. این منطقه در قرارداد اسلو به فلسطینی‌ها انتقال داده شد. اما اسرائیل باز هم به استخراج آب از این مخزن‌ ادامه می‌دهد که مورد اعتراض شدید فلسطینی‌ها واقع شده است. این در حالی است که اسرائیل اجازه حفر چاه را به عرب‌ها در این منطقه نمی‌دهد ولی یهودی‌ها می‌توانند آب استخراج کنند.

خشک شدن مخزنهای کوهستان کشاورزی و اقتصاد فلسطینی‌ها را به شدت تهدید می‌کند. در باریکه غزه نیز مشکل آب به شدت جدی است و حفر چاه‌های فراوان توسط فلسطینی‌ها به شدت به مخزنها فشار آورده و کیفیت آنها نیز تا حد زیادی کاهش یافته است. یهودی‌ها از این امر بسیار ناراحتند چرا که مصرف بالای آب غزه به تمامی مخزن‌های ساحلی آسیب رسانده است.

اسرائیل پس از تشکیل دولت و تثبیت سرزمین اولیه خود، اقدام به اعمال تبعیض‌های آبی نسبت به فلسطینیان نمود. بر این اساس اسرائیل با غصب چاه‌های آب مانع برداشت آن به وسیله فلسطینیان می‌شد و این سیاست تا به امروز ادامه دارد. حتی در ساخت دیوار حائل هم ملاحظات آبی در نظر گرفته می‌شوند و گاهی در برخی مناطق مسیر دیوار تنها به خاطر منابع آبی عوض می‌شود.

رژیم صهیونیستی در سال هایی که جنوب لبنان را به تصرف خود درآورده بود، به ایجاد تغییراتی در مجراى رودهایى که از جبل‏ال شیخ سرچشمه مى‏ گرفتند، اقدام کرد. این رژیم حتى مجراى رود لیطانى را هم به رود حاصبانى منحرف کرد تا 500 میلیون متر مکعب آب دیگر هم به دست آورد. همچنین نباید فراموش کرد که صهیونیستها به طور سنتی و از دیرباز در رویاى استفاده از رود نیل بوده اند. آن ها در پی انتقال آب این رودخانه از طریق نوار غزه و صحراى نقب هستند. البته این طرح تا کنون به شکل عملی اجرا نشده است.

در جولان، صهیونیست ها منابع رود بانیاس را که در داخل خاک سوریه و تحت حاکمیت آن کشور بوده است، در اختیار خود گرفته اند. این رود در منطقه ای معروف به انگشت جلیل قرار دارد. رژیم اشغالگر از این منبع با حجم آبی معادل 125 میلیون متر مکعب که در عمق یک کیلومترى خاک سوریه قرار دارد، در راستای برطرف کردن نیاز یهودیان شهرک نشین در منطقه جولان استفاده می کند. مورد استفاده دیگر این رود برای اسرایلی ها تامین آب مورد نیاز برای زمین های کشاورزی این منطقه است. این رژیم بقیه این آب را به دریاچه طبریه مى‏ ریزد.

بر اساس آمارهاى ارائه شده طی سال های اخیر، اسرایل از جولان بین 25 تا 35 درصد از میزان آب مصرفى خود را تأمین می‏کند. این امر فارغ از زیاده خواهی های این رژیم،سبب شده است اسرائیلی ها مانع اجراى بندهاى قطعنامه 242 شوراى امنیت در رابطه با عقب‏ نشینى به مرزهاى پیش از چهارم ژوئن 1967 شوند . زیرا اجراى این قطعنامه به معناى بازگردانده شدن این منابع تحت حاکمیت سوریه است و این امر به معنی از دست دادن منابع اصلی آب اسرائیل است.

مهندس شحاده نصر کارشناس منابع آب و از ساکنین جولان در این رابطه مىگوید: رژیم صهیونیستى سالانه 813 میلیون مترمکعب از منابع آبى سوریه را به سرقت می‏برد، هم‏چنین 538 میلیون متر مکعب از منابع آبى لبنان را هم چپاول می‏کند در حالى که سوریه و لبنان خود از کمبود آب رنج می‏برند.

به گفته این کارشناس، آب‏هایی که اسرائیل به طور نامشروع به دست آورده است 25 درصد از میزان مصرف این رژیم را تشکیل میدهند.

پایانی

قدمت طرح‌های توسعه‌طلبانه آبی رژیم ‌صهیونیستی به اواسط سده پیش باز می‌گردد. بنیانگذاران اسرائیل همواره منابع آبی را بخشی از امنیت دائمی خود برای تشکیل رژیم موسوم به کشور بزرگ اسرائیل قلمداد می‌کردند و همواره این موضوع را در راس اولویت‌های خود مطرح می‌کنند.

منافع معکوس رژیم ‌صهیونیستی با دیگر کشورهای منطقه نشان می دهد که آنها رویکردی استراتژیک نسبت به منابع آبی در پیش گرفته‌اند و هرگز حاضر نیستند از منابع آبی کشورهای همسایه که به آنها دست‌اندازی کرده‌اند، چشم‌پوشی کنند. رژیم صهیونیستی همچنین از آنجا که امنیت خود را در تضعیف کشورهای منطقه می‌داند، هرگز حاضر نیست که توانمندی‌های فنی و صنعتی خود برای رفع کمبود آب را در اختیار دیگر کشورها قرار دهد.

یکی دیگر از موراد نقض ادعای اخیر رژیم صهیونیستی این است که فنآاوری این رژیم برای مقابله با بحران کم آبی، عمدتا مبتنی بر تکنولوژی آمریکایی است و تل‌اویو در این زمینه به خودی خود چیزی ندارد.

بررسی یکی از اسناد محرمانه‌ای که در سال 2015 از حالت طبقه‌بندی خارج ‌شده است، نشان می‌دهد که آمریکا از سال‌ها پیش در پی تأمین نیاز آبی هم‌پیمانان خود به‌ویژه رژیم صهیونیستی در منطقه خاورمیانه بوده است. شورای امنیت ملی آمریکا در تاریخ 19 مارس 1969 به وزارتخانه‌های مختلف آمریکا طی نامه‌ای دستور داد تا تأمین آب رژیم صهیونیستی از طریق شیرین سازی آب دریا را بررسی نمایند.

فناوری مورداستفاده در آب‌شیرین‌کن‌های رژیم صهیونیستی، اسمز معکوس (Reverse Osmosis) است که دانشمند آمریکایی سیدنی لئوب(Sidney Leob) آن را اختراع نمود.

علاوه بر اینها، ادامه بحران آب در سرزمین‌های اشغالی نشان می دهد که اقدامات و سیاست‌های اتخاذ شده از سوی این رژیم برای جبران کسری منابع آبی آن کافی نبوده است، لذا اسرائیل به جای طرح پیشنهادات موهوم باید به دنبال راه حلی جدی برای این بحران باشد.

انتهای پیام/